18,450
edits
કથાચક્ર/૫: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|૫ | સુરેશ જોષી}}") |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 2: | Line 2: | ||
{{Heading|૫ | સુરેશ જોષી}} | {{Heading|૫ | સુરેશ જોષી}} | ||
{{Poem2Open}} | |||
ઘરની આજુબાજુમાંના વૃક્ષપરિવારને એ ઓળખે છે: પશ્ચિમ તરફનો એ વડ, એની ડાળ પર એક વાર જોયેલો ઊડપંખ સાપ, દક્ષિણ તરફની આમલી, આંગણામાંનાં બકુલ – એની વચ્ચેનો હીંચકો હવે નથી, ને છતાં એ બકુલોની વચ્ચેના ખાલી અવકાશમાં જાણે હવા હીંચકા ખાતી દેખાય છે. એ બધું જોતો હોય છે ત્યાં ઉપરની બારીએથી કોઈ એને સાદ દઈને બોલાવે છે. ‘ઉપર આવો ને, દાદર આ તરફ છે.’ | |||
હવે એને પાછા વળી જવાનું ઠીક નહીં લાગ્યું. એ દાદર તરફ વળ્યો. દાદરના ખૂણામાં જૂનાં ફાનસોનો ઢગલો – આંધળી આંખોનો ઉકરડો – એણે જોયો. સાંજને વખતે એ બધાં ફાનસો સળગાવાતાં ને ઘરમાં તથા બહાર સૌ સૌને સ્થાને મૂકવામાં આવતાં. દિવસના વિસ્તરેલી બાળકોની દુનિયા આ દીવાઓના તેજવિસ્તારની સીમામાં રાતે પુરાઈ જતી. રાતનો નકશો હવે એટલો સ્પષ્ટ રહ્યો નથી – દિવસે રાત, ને રાતે દિવસ… | |||
‘શું જુઓ છો?’ | |||
‘કશું નહીં.’ | |||
‘તમને કાકા બોલાવતા હતા.’ | |||
આ વાક્ય બોલતી કન્યાને એ જોઈ રહ્યો હતો. હશે વીસબાવીસની. એનામાં કશીક અસ્વસ્થતા હતી. કશુંક છુપાવીને બેઠા પછી કોઈક આવીને એ શોધી કાઢે એવી અપેક્ષાની એનામાં અધીરતા હતી. એની આંખો અહીંતહીં ઊડાઊડ કર્યા કરતી હતી. એને જોતાં એ સહેજ ઊભો રહી ગયો. એના ભાગ્યચક્રની ત્રિજ્યા એ કન્યાની જીવનરેખાથી તો ક્યાંય દૂર નીકળી ગઈ હતી, ને તેમ છતાં, કદાચ એવું હતું તે કારણે જ, એ દૂર સરીને અસ્વસ્થતાના મધુર રૂપને જોઈ રહ્યો હતો. એને અવાક્ ઊભેલો જોઈને કન્યાને શું કરવું તે સૂઝ્યું નહીં. એ પૂછી બેઠી: ‘તમે કોને શોધો છો?’ એ પ્રશ્નને એણે મનમાં બેચાર વખત આમથી તેમ ફેરવી જોયો. એ કોને શોધતો હતો તે એને પોતાને જ સમજાયું નહીં. પોતાના મનમાં એ આ બધી ગડભાંજમાં પડ્યો હતો તે દરમ્યાન એ કન્યા કશુંક પૂછતી ગઈ, એનો એ મિતાક્ષરી જવાબ આપ્યે ગયો. એની આ અન્યમનસ્કતાનો સ્વાદ લેવાને જ એ ઘડીભર આ સ્થિતિને ટકાવી રાખવા મથવા લાગ્યો. પણ આથી એમાંથી સ્વાભાવિકતા ચાલી ગઈ. કશુંક બોલવા ખાતર એણે પ્રશ્નનો દોર પોતાના હાથમાં લીધો: | |||
‘તું મને ઓળખે છે?’ | |||
‘હા, તમારું નામ તો સાંભળ્યું છે.’ | |||
‘કોણે કહ્યું?’ | |||
‘અહીં તો બધાં તમને ઓળખે છે. તમે નાના હતા ત્યારે અહીં જ હતા ને?’ | |||
‘હા.’ | |||
‘પછી?’ | |||
‘પછી? પછી અહીં નહોતો.’ | |||
‘તો ક્યાં હતા?’ | |||
‘મોટાં શહેરોમાં, કોલેજોમાં – જ્યાં રખડી શકાય ત્યાં.’ | |||
‘હવે રખડવાનું પૂરું થયું?’ | |||
‘કોને ખબર?’ | |||
‘તમને નથી ખબર?’ | |||
‘એ જાણવા જ તો રખડું છું.’ | |||
‘તમે તો એવો જવાબ આપો છો કે એનું કશું મોંમાથું જ હાથમાં આવતું નથી!’ | |||
‘મને જવાબ આપતાં બરાબર આવડતું જ નથી.’ | |||
‘હું પૂછું છું તેનો જવાબ આપ.’ | |||
‘મારી પાસે જવાબ સિવાય કશું લેવા જેવું જ તને નથી લાગતું, ખરું ને?’ | |||
‘વારુ, તારે શું આપવું છે?’ | |||
‘એ હું આપી ચૂક્યો હોઉં તો?’ | |||
‘કોને?’ | |||
‘કોને? તને સ્તો,બીજા કોને?’ | |||
‘તો હું કેમ જાણતી નથી?’ | |||
‘એનો જવાબ હું શી રીતે આપું?’ | |||
‘તેં આપ્યું છે તેની સાબિતી શી?’ | |||
‘તું પોતે.’ | |||
‘ચાલાકી બતાવીને વાત ઉડાવીશ નહીં. હું કહું તેનો જવાબ આપ.’ | |||
‘વારુ પૂછ.’ | |||
‘તું કેમ અહીંથી ચાલ્યો જાય છે?’ | |||
‘અભિમન્યુના કોઠાની વાત જાણે છે?’ | |||
‘એનું શું છે?’ | |||
‘જંદિગીમાં દરેકને એ અભિમન્યુકર્મ કરવાનું માથે આવે છે.’ | |||
‘તો તું પણ એવું પરાક્રમ કરવા નીકળ્યો છે?’ | |||
‘હા, જો પાછો વળું તો જયતિલક કરીશ ને?’ | |||
‘– જો પાછો વળું તો – એમ કેમ કહે છે?’ | |||
‘અભિમન્યુની વાત ભૂલી ગઈ?’ | |||
‘જા, મારે એવી વાત નથી સાંભળવી.’ | |||
‘તો?’ | |||
‘તું જાણે છે, અભિમન્યુને તો ઉત્તરા હતી.’ | |||
‘હા.’ | |||
‘તારે કોઈ છે ખરી?’ | |||
‘એક અભિમન્યુના અનુભવ પછી છ કોઠાનું જ જ્ઞાન ધરાવનાર કોઈને ઉત્તરા હવે વરતી નથી.’ | |||
‘ઉત્તરાની વાત તું શું જાણે?’ | |||
‘ઉત્તરાએ જ મને કાનમાં કહી હોય તો?’ | |||
‘તારે મને સંતાપવી જ છે, એમ ને?’ | |||
‘ના, સંતાપવી નથી, માટે તો જાઉં છું.’ | |||
‘એવો ઉપકાર મારા પર લાદવાની કશી જરૂર નથી.’ | |||
‘તેં મારા પર શું શું લાદ્યું છે તેની તને ખબર છે?’ | |||
‘ના, શું?’ | |||
‘હું નહીં કહું.’ | |||
‘વળી જીદ પકડી ને?’ | |||
‘તો શું તારો હાથ પકડું?’ | |||
કન્યા એને આશ્ચર્યથી જોઈ રહી. પછી: ‘નહીં આવડતું હોય તો શીખી લો ને!’ કન્યાની અકૈતવ ધૃષ્ટતા એને હૃદ્ય લાગી. એ હસીને બોલ્યો: ‘ચાલો શરૂ કરીએ.’ | |||
સ્ત્રીસહજ દક્ષતાથી એ આ ક્રીડામાં રસ લેવા લાગી. એ ધીમે ધીમે અન્યમનસ્ક બનીને દૂર સરી ગયો. પણ દૂર સરીને એ ક્યાં જઈ શકે એમ હતું? આ ઘર – એમાં બાર વર્ષો પહેલાંના એના અથડાતા ફરતા અવાજનાં પ્રેત – એને એ આજે ઓળખી શકે ખરો? એને પોતાની અંદર કશીક અપારદર્શકતાનો સીસાના જેવો ભાર વર્તાતો હતો. એ ભારમાં અત્યાર સુધીની બધી વદાય, બધાં મૌન, બધાં શૂન્યનો પૂરો સરવાળો હતો. એ ભાર જ એને પુષ્ટ કરતો હતો. એનાથી જ એ દૃઢ પગલે ચાલી શકતો હતો. પણ ચાલીને એ ક્યાં જતો હતો?… ભૂરો ઘોડો કૂદીકૂદીને ઊછળે છે, એને મોઢે ફીણ વળે છે, એ ફીણને ચાટવા સાપ જીભ બહાર કાઢે છે… | |||
{{Poem2Close}} | |||