મુકામ/અભિસાર: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 13: Line 13:
એ જોતી રહી ને જોતજોતાંમાં પેલા વાદળે રંગોય બદલ્યા ને રૂપોય બદલ્યાં... હર ઘડી ને હર પળે પરિવર્તનને ધરી રહેલા એ ધૂમ્રગોટમાંથી મનખાદેહની રચના પ્રગટી આવી. રચનામાંથી પુરુષ ને પુરુષ એટલે અવર કોઈ નહીં, હાજરાહજુર સત્યવાન! સત્યવાનને જોતાં વાર, સાવિત્રીએ કીધો વિચાર. પોતે થઈને જાંબુવાન સંબંધે અત્તારઘડી લગણ ઓળઘોળ થઈ નથી. વળી પાછો એણે જ સુધાર કર્યો : નથી થયો જાંબુવાન ક્યારેય એનો કામદેવ. પણ, પોતાને હૃદયવલ્લભનું પ્રગટરૂપ ધારતા જાંબુવાનના પીળા દાંત સાવિત્રીનામધારી એની વહુને અમરુત કેરા આસવથી દૂર રાખવાનું પાપ આચરતા ને વહુનું બાપડીનું શરીર આપમેળે ચીમળાઈ જતું. સ્તંભાધાર ખેંચાય ને તંબુ ફસડાઈ પડે... એટલે કે સમજ્યાં ને? ધરાશાયી થાય, એમ જાણે ધરતીના બધા પર્વતો ઢીલાઢસ થઈ જતા ને ખીણોનાં ઝરણાં તો એમનાં એમ જ થિર થઈ જતાં. જાંબુવાનની પંડછાયામાં પગ પડે એ વાર જ એના દીવડા ઓલવાઈ જતા. આ પડખે સૂતેલી સાવિત્રી જાંબુવાનને હડેહડે નહોતી કરતી એટલું અલમ્ બાકી મનમંદિરના શિખરે એના વરની ચિહ્ન-નામ-મુદ્રાવાળી ધજા ક્યારેય ફગફગી નહોતી.
એ જોતી રહી ને જોતજોતાંમાં પેલા વાદળે રંગોય બદલ્યા ને રૂપોય બદલ્યાં... હર ઘડી ને હર પળે પરિવર્તનને ધરી રહેલા એ ધૂમ્રગોટમાંથી મનખાદેહની રચના પ્રગટી આવી. રચનામાંથી પુરુષ ને પુરુષ એટલે અવર કોઈ નહીં, હાજરાહજુર સત્યવાન! સત્યવાનને જોતાં વાર, સાવિત્રીએ કીધો વિચાર. પોતે થઈને જાંબુવાન સંબંધે અત્તારઘડી લગણ ઓળઘોળ થઈ નથી. વળી પાછો એણે જ સુધાર કર્યો : નથી થયો જાંબુવાન ક્યારેય એનો કામદેવ. પણ, પોતાને હૃદયવલ્લભનું પ્રગટરૂપ ધારતા જાંબુવાનના પીળા દાંત સાવિત્રીનામધારી એની વહુને અમરુત કેરા આસવથી દૂર રાખવાનું પાપ આચરતા ને વહુનું બાપડીનું શરીર આપમેળે ચીમળાઈ જતું. સ્તંભાધાર ખેંચાય ને તંબુ ફસડાઈ પડે... એટલે કે સમજ્યાં ને? ધરાશાયી થાય, એમ જાણે ધરતીના બધા પર્વતો ઢીલાઢસ થઈ જતા ને ખીણોનાં ઝરણાં તો એમનાં એમ જ થિર થઈ જતાં. જાંબુવાનની પંડછાયામાં પગ પડે એ વાર જ એના દીવડા ઓલવાઈ જતા. આ પડખે સૂતેલી સાવિત્રી જાંબુવાનને હડેહડે નહોતી કરતી એટલું અલમ્ બાકી મનમંદિરના શિખરે એના વરની ચિહ્ન-નામ-મુદ્રાવાળી ધજા ક્યારેય ફગફગી નહોતી.
વચ્ચે કોઈ હોય તો ટાપસીય પૂરે પણ આ તો એકલા-અટુલા મનની વાત. પળે પળે ઝોળાની વાત. પણ સાવિત્રી જેનું નામ. બાઈ ઘણી કોઠાડાહી! આપબળે જ વરતી લીધું. અસ્ત્રીની જાત કહેવાય આ તો… નહીં કુલટા નહીં ગુણકા… આ તો રુચિશુચિના ભેદ. પાડ ઘણો મંછા તણો તે પામી ઇચ્છાવર.
વચ્ચે કોઈ હોય તો ટાપસીય પૂરે પણ આ તો એકલા-અટુલા મનની વાત. પળે પળે ઝોળાની વાત. પણ સાવિત્રી જેનું નામ. બાઈ ઘણી કોઠાડાહી! આપબળે જ વરતી લીધું. અસ્ત્રીની જાત કહેવાય આ તો… નહીં કુલટા નહીં ગુણકા… આ તો રુચિશુચિના ભેદ. પાડ ઘણો મંછા તણો તે પામી ઇચ્છાવર.
*
<center>*</center>
તહીંકણેથી તંતુ આગળ ચલાવીએ તો પેલે પડખે સૂતેલો જાંબુવાન પહેલાં તો કંઈક સળવળ્યો ને પછી શરીર થયું ટટ્ટાર. ઊંઘમાં ને ઊંઘમાં એની ધખના વધી પડી. જાગ્રતિ તો હતી જોજનો દૂર… કિન્તુ ગાઢ નિદ્રામાંય એ દરવાજો ઉઘડાવવાને ઇચ્છાતુર. આ બાજુ... પેલો મેઘપુરુષ સત્યવાન દૂર રહ્યે રહ્યે સાવિત્રીનું આવાહન કરે છે. પથારીમાં સૂતેસૂતે જ, પણ સામાજિકો કહેતાં ચોખલિયા ધર્મવૃત્તિવાળાઓની દૃષ્ટિએ પરપુરુષ એવા સત્યવાનને આ સાવિત્રી અચરજે કરીને તાકી રહી. સત્યવાનના ઊર્જિત ચૈતન્યે ને કદાવર દેહે એનાં તનમનમાં ઉથલપાથલ આદરી. એનાં વિશાળ નેત્રોને અને એવાં જ વિશાલ પણ પૌરુષસભર કાંતિમય ગાત્રોને એથીય અદકી માંસલ ગંધે એને હેરી લીધી. સાવિત્રી ઇતરજનને વરે એવી આપમતલબી તો સાત જન્મારામાંય નહોતી. પરંતુ કાળે કરીને સત્યવાનનાં કામણ કને એના કોટના કોટિ કોટિ કાંગરા એક પછી એક કરતાં ખરવા લાગ્યા.
તહીંકણેથી તંતુ આગળ ચલાવીએ તો પેલે પડખે સૂતેલો જાંબુવાન પહેલાં તો કંઈક સળવળ્યો ને પછી શરીર થયું ટટ્ટાર. ઊંઘમાં ને ઊંઘમાં એની ધખના વધી પડી. જાગ્રતિ તો હતી જોજનો દૂર… કિન્તુ ગાઢ નિદ્રામાંય એ દરવાજો ઉઘડાવવાને ઇચ્છાતુર. આ બાજુ... પેલો મેઘપુરુષ સત્યવાન દૂર રહ્યે રહ્યે સાવિત્રીનું આવાહન કરે છે. પથારીમાં સૂતેસૂતે જ, પણ સામાજિકો કહેતાં ચોખલિયા ધર્મવૃત્તિવાળાઓની દૃષ્ટિએ પરપુરુષ એવા સત્યવાનને આ સાવિત્રી અચરજે કરીને તાકી રહી. સત્યવાનના ઊર્જિત ચૈતન્યે ને કદાવર દેહે એનાં તનમનમાં ઉથલપાથલ આદરી. એનાં વિશાળ નેત્રોને અને એવાં જ વિશાલ પણ પૌરુષસભર કાંતિમય ગાત્રોને એથીય અદકી માંસલ ગંધે એને હેરી લીધી. સાવિત્રી ઇતરજનને વરે એવી આપમતલબી તો સાત જન્મારામાંય નહોતી. પરંતુ કાળે કરીને સત્યવાનનાં કામણ કને એના કોટના કોટિ કોટિ કાંગરા એક પછી એક કરતાં ખરવા લાગ્યા.
અવશપણે એ ખેંચાઈ રહી… સત્યવાનના હોઠ ઉપર વાંસનો ટુકડો તો હતો નહીં! પણ સાવિત્રી રોમરોમે વિંધાવા લાગી. અદૃશ્ય એવા મોહક સૂરે એને મત્ત કરી ને એ સૂરને સથવારે નીકળી પડી. કિન્તુ આવા સંયોગોમાં, એ પોતે પ્રેમે કરીને સંચરી એમ કહેવાય…ઝાડઝાંખરાં, કાંટાકાંકરા કંઈ જ એને સ્પર્શે નહીં એટલે કે અવરોધે પણ નહીં. કેટલાંયે સમથળ મેદાનો તો એણે હલફલ હલફલ પાર કર્યા. પછી આવી નદી. સત્યકામે એક જ ફૂંકે સૂરની એવી માયા બાંધી કે સાવિત્રી પોતે સાવિત્રી નહીં, જાણે હળવી ફૂલ પનાઈ! સત્યના બળે ને કાયાના કાયદે આપમેળે તરતી જાય ને સરતી જાય. આતમજ્યોતિને અજવાળે નિસરેલી સાવિત્રી પલકવારમાં તો નદી પાર ઊતરી ગઈ. પછી તો ગાઢાં જંગલો ને પર્વતો…પણ સાવિત્રીને કોઈ વાતનો ડર નહીં ને સત્ય સિવાયનો કોઈ જ્વર નહીં. શિખર ચડતાં ચડતાં અંગારા ઉપર ચંપાયો ચરણ ને અંગાંગે અગ્નિ. મુખમાં તો શાતાધિક સર્પદંશની બળતરા. તૃષાતુર સાવિત્રીએ સત્યવાનમાં રેખ જોઈ પરિતૃપ્તિની!
અવશપણે એ ખેંચાઈ રહી… સત્યવાનના હોઠ ઉપર વાંસનો ટુકડો તો હતો નહીં! પણ સાવિત્રી રોમરોમે વિંધાવા લાગી. અદૃશ્ય એવા મોહક સૂરે એને મત્ત કરી ને એ સૂરને સથવારે નીકળી પડી. કિન્તુ આવા સંયોગોમાં, એ પોતે પ્રેમે કરીને સંચરી એમ કહેવાય…ઝાડઝાંખરાં, કાંટાકાંકરા કંઈ જ એને સ્પર્શે નહીં એટલે કે અવરોધે પણ નહીં. કેટલાંયે સમથળ મેદાનો તો એણે હલફલ હલફલ પાર કર્યા. પછી આવી નદી. સત્યકામે એક જ ફૂંકે સૂરની એવી માયા બાંધી કે સાવિત્રી પોતે સાવિત્રી નહીં, જાણે હળવી ફૂલ પનાઈ! સત્યના બળે ને કાયાના કાયદે આપમેળે તરતી જાય ને સરતી જાય. આતમજ્યોતિને અજવાળે નિસરેલી સાવિત્રી પલકવારમાં તો નદી પાર ઊતરી ગઈ. પછી તો ગાઢાં જંગલો ને પર્વતો…પણ સાવિત્રીને કોઈ વાતનો ડર નહીં ને સત્ય સિવાયનો કોઈ જ્વર નહીં. શિખર ચડતાં ચડતાં અંગારા ઉપર ચંપાયો ચરણ ને અંગાંગે અગ્નિ. મુખમાં તો શાતાધિક સર્પદંશની બળતરા. તૃષાતુર સાવિત્રીએ સત્યવાનમાં રેખ જોઈ પરિતૃપ્તિની!
Line 21: Line 21:
જોમે ભરાયેલા જાંબુવાને સાવિત્રીને જામ્બુવંતી કરવા હાથ લંબાવ્યા. ઉન્મત્ત એવી સાવિત્રીએ સત્યવાનને નખશિખ બોટી લઈને ચરમ આનંદના પાગલપનનો આસવ પાયો. જાંબુવાનના ઓષ્ઠને આસવબુંદનો સ્પર્શ થયો કે તેની વાર તોતિંગ દરવાજા બુંદ બુંદ થઈ મીણની ભાંતિ પીગળી રહ્યા. સત્યવાને પ્રચંડ ઊંહકાર કર્યો ને તીવ્ર શ્વાચ્છોશ્વાસના આરોહઅવરોહે પંચભૂતના ઉત્કટ પુદગલરૂપ સાવિત્રીને કેવળ દંડને આધારે તોળી લીધી.
જોમે ભરાયેલા જાંબુવાને સાવિત્રીને જામ્બુવંતી કરવા હાથ લંબાવ્યા. ઉન્મત્ત એવી સાવિત્રીએ સત્યવાનને નખશિખ બોટી લઈને ચરમ આનંદના પાગલપનનો આસવ પાયો. જાંબુવાનના ઓષ્ઠને આસવબુંદનો સ્પર્શ થયો કે તેની વાર તોતિંગ દરવાજા બુંદ બુંદ થઈ મીણની ભાંતિ પીગળી રહ્યા. સત્યવાને પ્રચંડ ઊંહકાર કર્યો ને તીવ્ર શ્વાચ્છોશ્વાસના આરોહઅવરોહે પંચભૂતના ઉત્કટ પુદગલરૂપ સાવિત્રીને કેવળ દંડને આધારે તોળી લીધી.
વાદળની પેઠે સાવિત્રી અવકાશમાં તરી રહી. અચાનક વાદળાંની ગડગડાટી ને ઉપરાછાપરી વીજચમકારે આકાશ ઉજમાળુ બની રહ્યું. નિમેષમાત્રમાં બારે મેઘ ખાંગા થઈને તૂટી પડ્યા. સત્યવાનના ગર્જન અને પાર્શ્વતેજથી ઘેરાયેલા જાંબુવાનની નજર સાવિત્રીની મદમસ્ત અધૂકડી આંખોને વિષે મંડાઈ. એની માંહી પોતાની વહુના મનમંદિરના ઉત્તુંગ શિખરે પોતે આરોહેલી ધજાનો ફગફગાટ જોવા, વળી એની માંહી પોતાનાં નામ-ચિહ્ન ને મુદ્રાયુક્ત એવા ગર્વિષ્ઠ પ્રતિબિંબને જોવાને વાસ્તે અધીર થઈ રહ્યો. નિમજ્જને કંઈ લાધ્યું, કિન્તુ હેરતનો નહીં પાર! પીળા-લાંબા દાંત ને વળી કાળો મસો જણાય નહીં ક્યાંયે! ના,... ના. આવી હોય નહીં જાંબુ કેરી છાયા. આ ન્યાળું તે તો અતરાપી ને અવર તણી છે માયા. સાવિત્રીનાં નેત્રોમાં નિજપ્રતિબિંબ નહીં નિહાળતો એવો જાંબુવાન રૌરવની પીડાને પામ્યો. એક નહીં.. બે નહીં... બાર બાર વાર અણજાણ્યા ને અણપ્રીછ્યા ઉચ્છિષ્ટને આરોગ્યાના મહાક્ષોભને પામ્યો. અબઘડી ને અબસાત! કરું આતમઘાત... વળી વિચારી એવી વાત, હું પામ્યો છું જે સંતાપ એથી ઝાઝો હોય નહીં ત્રિલોકમાં પરિતાપ!
વાદળની પેઠે સાવિત્રી અવકાશમાં તરી રહી. અચાનક વાદળાંની ગડગડાટી ને ઉપરાછાપરી વીજચમકારે આકાશ ઉજમાળુ બની રહ્યું. નિમેષમાત્રમાં બારે મેઘ ખાંગા થઈને તૂટી પડ્યા. સત્યવાનના ગર્જન અને પાર્શ્વતેજથી ઘેરાયેલા જાંબુવાનની નજર સાવિત્રીની મદમસ્ત અધૂકડી આંખોને વિષે મંડાઈ. એની માંહી પોતાની વહુના મનમંદિરના ઉત્તુંગ શિખરે પોતે આરોહેલી ધજાનો ફગફગાટ જોવા, વળી એની માંહી પોતાનાં નામ-ચિહ્ન ને મુદ્રાયુક્ત એવા ગર્વિષ્ઠ પ્રતિબિંબને જોવાને વાસ્તે અધીર થઈ રહ્યો. નિમજ્જને કંઈ લાધ્યું, કિન્તુ હેરતનો નહીં પાર! પીળા-લાંબા દાંત ને વળી કાળો મસો જણાય નહીં ક્યાંયે! ના,... ના. આવી હોય નહીં જાંબુ કેરી છાયા. આ ન્યાળું તે તો અતરાપી ને અવર તણી છે માયા. સાવિત્રીનાં નેત્રોમાં નિજપ્રતિબિંબ નહીં નિહાળતો એવો જાંબુવાન રૌરવની પીડાને પામ્યો. એક નહીં.. બે નહીં... બાર બાર વાર અણજાણ્યા ને અણપ્રીછ્યા ઉચ્છિષ્ટને આરોગ્યાના મહાક્ષોભને પામ્યો. અબઘડી ને અબસાત! કરું આતમઘાત... વળી વિચારી એવી વાત, હું પામ્યો છું જે સંતાપ એથી ઝાઝો હોય નહીં ત્રિલોકમાં પરિતાપ!
*
<center>*</center>
આપણે તો જાણતાં નથી, પણ આગળવારીનું એમ કહેવાય છે કે સાવિત્રીએ એક નહીં... બે નહીં... બાર બાર મેઘનાં અફાટ પાણી પોતાની છીપમાં ઝીલ્યાં! એનાં નેત્રો આહલાદની પૂર્ણ અવધિએ વિસ્ફારિત થયાં કે તુરંત વીજકડાકો થયો ને સામાજિકોની મતિ સંબંધે પરપુરુષ કહેવાતો સત્યવાન તત્ક્ષણ આકાશમાર્ગે સિધાવી ગયો. દૂર અનંત આકાશમાં એક વાદળું સરકી રહ્યું. અહીં, પૂર્વે પોતાને છબીલો ધારતો સાવિત્રીનો વર, એમ કહેતાં તે જાંબુવાન છોભીલો થઈને પોતાની અંદર પડેલા મૃતવપુના ભાલ ઉપરથી રતિશ્રમજન્ય પ્રસ્વેદને લૂછી રહ્યો. એવે વખતે પોતાના વરને વિજયી ને મરક મરક મરકી રહેલો જાણતી એવી સાવિત્રી પથારીમાં પડ્યે પડ્યે જ દરવાજાની અવરબાજુ બની અવળું ફરીને સૂઈ ગઈ. અહીંકણે, એણે કહેતાં જાંબુવાનની વહુએ પગની આંટી મારી દીધી. હોઠ એવી રીતે ભીડ્યા કે અંદરનો આગળો આપોઆપ દેવાઈ ગયો....!
આપણે તો જાણતાં નથી, પણ આગળવારીનું એમ કહેવાય છે કે સાવિત્રીએ એક નહીં... બે નહીં... બાર બાર મેઘનાં અફાટ પાણી પોતાની છીપમાં ઝીલ્યાં! એનાં નેત્રો આહલાદની પૂર્ણ અવધિએ વિસ્ફારિત થયાં કે તુરંત વીજકડાકો થયો ને સામાજિકોની મતિ સંબંધે પરપુરુષ કહેવાતો સત્યવાન તત્ક્ષણ આકાશમાર્ગે સિધાવી ગયો. દૂર અનંત આકાશમાં એક વાદળું સરકી રહ્યું. અહીં, પૂર્વે પોતાને છબીલો ધારતો સાવિત્રીનો વર, એમ કહેતાં તે જાંબુવાન છોભીલો થઈને પોતાની અંદર પડેલા મૃતવપુના ભાલ ઉપરથી રતિશ્રમજન્ય પ્રસ્વેદને લૂછી રહ્યો. એવે વખતે પોતાના વરને વિજયી ને મરક મરક મરકી રહેલો જાણતી એવી સાવિત્રી પથારીમાં પડ્યે પડ્યે જ દરવાજાની અવરબાજુ બની અવળું ફરીને સૂઈ ગઈ. અહીંકણે, એણે કહેતાં જાંબુવાનની વહુએ પગની આંટી મારી દીધી. હોઠ એવી રીતે ભીડ્યા કે અંદરનો આગળો આપોઆપ દેવાઈ ગયો....!


Navigation menu