કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – રામનારાયણ વિશ્વનાથ પાઠક ‘શેષ’/૩૭. જ્યારે આ આયખું ખૂટે

૩૭. જ્યારે આ આયખું ખૂટે
(પદ)

જ્યારે આ દેહ મહીં દેવે
⁠ધીરેલું આયખું ખૂટે,
⁠જીવનનો તાંતણો તૂટે.
જેવી રીતે માત નીંદરતું બાળ
⁠ધીમેથી અંકમાં લિયે,
માસે માસે અમાસને દિન
⁠દેવો મયંકને પિયે;
⁠તેવી રીત ગોદમાં લેજે,
⁠તારામાં સમાવી દેજે;
⁠જ્યારે આ આયખું ખૂટે,
⁠જીવનનો તાંતણો તૂટે.
જેવી રીતે બાપ ખંખેરી ધૂળ
⁠બાળકના શીશને સૂંઘે,
થાકેલું બાપને ખભે ડોક
⁠નાખી નિરાંતે ઊંઘે;
⁠તેમ ખંખેરી લેજે,
⁠મને તું તેડી લેજે;
⁠જ્યારે આ આયખું ખૂટે,
⁠જીવનનો તાંતણો તૂટે.
જેવા મહાન કવિના બસ જરા
⁠એક શબ્દને સ્પર્શે,
ભાવક પ્રવેશે તેને વિશ્વ
⁠સ્વયં બસ રસને હર્ષે;
⁠તેવો આકર્ષજે મુને,
⁠તારે રસ વર્ષજે મુને;
⁠જ્યારે આ આયખું ખૂટે,
⁠જીવનનો તાંતણો તૂટે.
જેવી રીત માળી ખરેલાં પાન
⁠ક્યારામાં વાળી લિયે,
નવા અંકુર પાંગરવા કાજ
⁠એ પાનને બાળી દિયે;
તેમ મુજ જીવનના સૌ શેષનું
⁠કોઈને ખાતર કરજે,
⁠કો’માં નવજીવન ભરજે,
⁠મારો કો’ને લોપ ન નડશો,
⁠મારો કોઈ શોક ન કરશો;
⁠જ્યારે આ આયખું ખૂટે,
⁠જીવનનો તાંતણો તૂટે.

(શેષનાં કાવ્યો, પૃ. ૧૩૦-૧૩૧)