અભિમન્યુ આખ્યાન/કડવું ૧૫
રાગ મારુ
જાંબુવતી કહેઃ ‘બહાર જઈ જે કરે પેટીની વાત;
તેને માથે ભાર એટલો, નહિ પિતાની જાત.’ ૧
સુભદ્રાના હાથમાં સર્વે આપ્યું સત્ય વચંન;
વસ્રાભૂષણ રહ્યાં જોઈ, માન્યું માનુનીનું મંન. ૨
ચાલી સુભદ્રા પિંજર પાસે, કૂંચી કરમાં સાહી;
એકલીએ તાળું ઉઘાડ્યું, જુએ વેગળી રહી ભોજાઈ. ૩
દ્વાર બેઉ જૂજવાં મૂક્યાં, અળગું મૂકી તેહેકાર;
મહે મૃતક મોટું દીઠું ત્યારે હસી રાજકુમાર. ૪
અહિલોચનનો પ્રાણ રહ્યો’તો વળગી પેટીના પુટમાંય;
હસતાં પ્રાણે પ્રવેશ કર્યો હરિવદનીના ઘટમાંય. ૫
અબળાને ગર્ભ છે અર્જુનનો, થયા છે પંચ માસ;
તે પિંડ માંહે પાપી પ્રાણે સદ્ય પૂર્યો વાસ. ૬
જીવ વિમાસે અહિલોચનનો, ‘હું આવ્યો હરિને ઘેર;
ન થાઉં પ્રસવ, મરે સુભદ્રા, વળે પિતાનું વેર.’ ૭
કૃષ્ણજીની કામિનીએ કૌતુક દીઠું, મરકલડે મુખ તાણ્યું :
‘કમાઈ જુઓ આપણા કંથની, મડું મસાણથી આણ્યું!’ ૮
તાળી દેઈ સત્યભામા બોલ્યાં, સર્વ સ્રીમાં ડાહ્યાં,
‘ભાઈએ હેત કર્યું ભગિનીને, અવની લોક અભડાવ્યા. ૯
પીતાંબરનો પાલવ ઢાંકી, પ્રભુએ પિંજર આણ્યું;
મારે મંદિર ન આવ્યા, મેં ત્યારથી કૌતુક જાણ્યું.’ ૧૦
મુખ મરડે ને તાણે સડકા, કરવા લાગી ઠીઠોળી;
સુભદ્રાને વીંટી વળી ત્યાં, સોળ સહસ્રની ટોળી. ૧૧
રુક્મિણી કહે : ‘મારે મંદિર ટબકલી છીંટ છે આછી;
તે તમને કાલે આપીશ, પટોળી લાવો પાછી.’ ૧૨
જાંબુવતી કહે, ‘બત્રીસલક્ષણો બાઈ તમારો વીર;
તે જાણે તો મુને ઠામ જ મારે, માટે આપો મારું ચીર.’ ૧૩
સાંસતાં રહી સત્યભામા બોલ્યાં, હાથ દઈને ગાલે;
‘આજ તો હાર લાવોની પાછો, જોઈએ તો લેજો કાલે.’ ૧૪
એક કહે, ‘આપણું કેમ રાખે? શું એ ભિયા છે ભિખારી?
હસ્તિનાપુરમાં કેમ જાશે અંગૂઠી લેઈ મારી?’ ૧૫
એક કહે, ‘એ ભિયાને આપતાં આપણું હૈયું હીસે;
પાછું લેઈએ એટલા માટે, પિયરમાં વરણાગી દીસે.’ ૧૬
માન દેઈ અપમાન માંડ્યું, વસ્તુ પેટીની જાણી;
મૂળગું વસ્ર જે સુભદ્રાનું, ભાભીએ લીધું તાણી! ૧૭
બડબડતાં બોલ્યાં સુભદ્રા, ‘હું ઘણી માનું મોટી;
હવે સાલ્લા સોતી જાવા દ્યો, ભાભીની ભાવજ પહોતી.’ ૧૮
વલણ
પહોતી ભાવજ ભાભીની, એમ નણદે ત્રસકો ત્રોડિયો રે;
લટપટ કરીને વસ્ર હરી, આપ આપણે મંદિર દોડીઓ રે. ૧૯