અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/બાલમુકુન્દ દવે/લાડકડી: Difference between revisions

બીજા અંતરમાં બે પંક્તિમાં કવિએ લાગણીને વિરલ આકાર આપ્યો છે. ‘આવો’ અને ‘જાઓ’ એ બંને શબ્દની વચ્ચે આશ્લેષ પણ છે અને વિશ્લેષ પણ છે. ‘દીકરો જન્મે તો સાકરો વહેંચાય છે ને દીકરીઓ સાપના ભારા મનાય છે’ એ વાતને કવિએ આંસુથી લૂંછી નાખી છે, આમ કહીને:

તું શાની સાપનો ભારો

તું તુલસીનો ક્યારો લાડકડી.

દીકરી ચકલીની જેમ ઊડી જાય છે, એવી વાત લોકગીતમાં આવે છે. એ વાતને કવિએ અહીં માંજીને મૂકી છે. દીકરીની માયા શીમળાની આછેરી છાયા જેવી છે એમ કહીને દીકરીના વિદાયટાણે આ છાયા વિના તાપ અને સંતાપ કેવો હશે એનો પ્રગાઢ પરિચય આપ્યો છે. પોતાની દીકરીને પારકી કરવી ત્યારે રૂંધ્યા ન રૂંધાય એવાં હીબકાંને છેવટે તો માબાપે પોતાના હૃદયમાં જ રૂંધવાનાં હોય છે. ગીતમાં ભાષાની સરળતા એ હૃદયની સરળતા ને નિખાલસતાનું પરિણામ છે.

કાલિદાસે અભિજ્ઞાન શાકુન્તલના ચોથા અંકમાં કન્યાવિદાયના પ્રસંગને અમર કર્યો છે. આપણે ત્યાં એનો અનુવાદ ચંદ્રવદન મહેતાએ અફલાતુન રીતે કર્યો છે. એની થોડીક ઉક્તિઓ જોઈએ:

આજે જાય શકુન્તલા પતિગૃહે, હૈયું અધીરું બને,

રૂંધાતે મમ કંઠ, આંસુ ઠરતાં, ચિંતાભર્યા લોચને;

એને વળાવી પતિઘરે આજે,

પ્રસન્ન થતો મુજ અંતરાત્મા.

આ ગીતની સાથે અન્ય કાવ્યગીતો જોઈશું તો કન્યાવિદાયના હૃદયસ્પર્શી પ્રસંગને કવિઓએ કયા કયા સ્તર પર ઝીલ્યો છે એનો ખ્યાલ આવે:

લાલ લાલ ચુંદડી રંગાવ મારી માડી

સોનાનું કંકણ ઘડાવ રે,

– લોકગીત

*

દીકરીના લગ્ન પછી, ઘરમાં

‘મારી દીકરી ક્યાં?

રોતાં મેલીશું મીઠું માયરું ને

પામી ગયાં જનમોજનમનો સંગાથ.

*

           સમી સાંજનો ઢોલ ઢબૂકતો

– અનિલ જોશી

*

દીકરી ચાલી પોતાને સાસરે:

જાણે શ્વાસથી છૂટો પડ્યો શ્વાસ રે:

દીકરી ચાલી પોતાને સાસરે.

*

— જાણે

હૈયું ભર્યું ભર્યું તોયે લાગે ખાલી રે

હું તો પિયર મેલીને સાસરે ચાલી રે.

{{Right|(‘(કાવ્યવિશેષઃ બાલમુકુન્દ દવે)'માંથી)}}

</div></div>