કંદમૂળ: Difference between revisions

463 bytes added ,  18:45, 4 June 2022
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 578: Line 578:


==સ્ત્રી==
==સ્ત્રી==
 
<poem>
મારી અંદર એક વૃક્ષ
મારી અંદર એક વૃક્ષ
ફળોના ભારથી ઝૂકેલું ઊભું છે.
ફળોના ભારથી ઝૂકેલું ઊભું છે.
Line 606: Line 606:
ઓળખી લે છે,
ઓળખી લે છે,
દરેક લીલુંછમ વૃક્ષ.
દરેક લીલુંછમ વૃક્ષ.
</poem>


સુખ, અસહ્ય સુખ
==સુખ, અસહ્ય સુખ==
 
<poem>
મોટાં ઘટાદાર વૃક્ષો
મોટાં ઘટાદાર વૃક્ષો
અને તેના પર લટકતા વજનદાર મધપૂડા.
અને તેના પર લટકતા વજનદાર મધપૂડા.
Line 637: Line 638:
મધમાખીની જેમ,
મધમાખીની જેમ,
એકથી બીજા મધપૂડા પર.
એકથી બીજા મધપૂડા પર.
</poem>


જંગલી કમળ
==જંગલી કમળ==
 
<poem>
ઘરડો થઈ રહેલો એ કાચબો મને ગમે છે.
ઘરડો થઈ રહેલો એ કાચબો મને ગમે છે.
હું ઘણી વાર એ સરોવરના કાંઠે જઈને બેસું છું
હું ઘણી વાર એ સરોવરના કાંઠે જઈને બેસું છું
Line 667: Line 669:
મારી તમામ વાતો સલામત છે,
મારી તમામ વાતો સલામત છે,
આ અજાણ્યા, અશક્ત પાણીમાં.
આ અજાણ્યા, અશક્ત પાણીમાં.
</poem>


પાણી અપરાજિત
==પાણી અપરાજિત==
 
<poem>
આ તરવરાટભરી
આ તરવરાટભરી
યુવાન માછલીઓની દુનિયા કંઈક જુદી જ છે.
યુવાન માછલીઓની દુનિયા કંઈક જુદી જ છે.
Line 696: Line 699:
પાણી,
પાણી,
અપરાજિત.
અપરાજિત.
</poem>


વિજેતા ગૃહિણી
==વિજેતા ગૃહિણી==
 
<poem>
વહેલી સવારે
વહેલી સવારે
પતિ માટે તાજી માછલી ખરીદવા બજારમાં આવેલી
પતિ માટે તાજી માછલી ખરીદવા બજારમાં આવેલી
Line 728: Line 732:
એ વિજેતા ગૃહિણીના
એ વિજેતા ગૃહિણીના
ઊંઘરેટા ચહેરાને.
ઊંઘરેટા ચહેરાને.
</poem>


મૃત પતિને
==મૃત પતિને==
 
<poem>
શિયાળાના એક ઠંડાગાર દિવસે
શિયાળાના એક ઠંડાગાર દિવસે
આકાશમાં અમસ્તા જ ઊગી નીકળેલા
આકાશમાં અમસ્તા જ ઊગી નીકળેલા
Line 752: Line 757:
એક હાંસીભરી નજર નાખીને
એક હાંસીભરી નજર નાખીને
આગળ વધી જઉં છું.
આગળ વધી જઉં છું.
</poem>


તેજાનાની સુગંધ
==તેજાનાની સુગંધ==
 
<poem>
પહાડોના ઢોળાવો પર ઊગેલા
પહાડોના ઢોળાવો પર ઊગેલા
તેજાનાની સુગંધ વચ્ચે
તેજાનાની સુગંધ વચ્ચે
Line 792: Line 798:
તેજાનાની સુગંધનું એક વિશ્વ
તેજાનાની સુગંધનું એક વિશ્વ
અંતકાળે સાવ અજાણ્યું.
અંતકાળે સાવ અજાણ્યું.
</poem>


અવાવરુ અંગતતા
==અવાવરુ અંગતતા==
 
<poem>
એ સ્ત્રી સુંદર છે
એ સ્ત્રી સુંદર છે
પણ એના શરીર પરના સફેદ કોઢનાં નિશાન
પણ એના શરીર પરના સફેદ કોઢનાં નિશાન
Line 820: Line 827:
એના શરીર પરના ડાઘની
એના શરીર પરના ડાઘની
બોલકી, સાંકેતિક ભાષા
બોલકી, સાંકેતિક ભાષા
- ન સજાતીય, ન વિજાતીય
ન સજાતીય, ન વિજાતીય
બસ, આત્મીય -
બસ, આત્મીય
આકર્ષે છે મને.
આકર્ષે છે મને.
મારા પગની પાનીએ. છે
મારા પગની પાનીએ. છે
Line 827: Line 834:
અને મારી આંખોમાં છે
અને મારી આંખોમાં છે
પ્રતિદિન વિસ્તરતા સફેદ ડાઘ.
પ્રતિદિન વિસ્તરતા સફેદ ડાઘ.
</poem>


ક્સબામાં
==કસબામાં==
 
<poem>
વન નજીકના એક નાનકડા કસબામાં હું રહું છું
વન નજીકના એક નાનકડા કસબામાં હું રહું છું
થોડાંક ઘરોની વસ્તીવાળા આ કસબામાં
થોડાંક ઘરોની વસ્તીવાળા આ કસબામાં
Line 857: Line 865:
વન અને કસબા વચ્ચેની
વન અને કસબા વચ્ચેની
એ સીમા.
એ સીમા.
</poem>


હાથણીના દાંત
==હાથણીના દાંત==
 
<poem>
જંગલના કોઈ ખૂણે
જંગલના કોઈ ખૂણે
પડી રહ્યું છે એક હાથણીનું હાડપિંજર.
પડી રહ્યું છે એક હાથણીનું હાડપિંજર.
Line 876: Line 885:
અને ચાલ્યો ગયો ત્યાંથી,
અને ચાલ્યો ગયો ત્યાંથી,
ફરી એક વાર.
ફરી એક વાર.
</poem>


પ્રથમ રૂદન
==પ્રથમ રૂદન==


કોઈ એક દેશના, કોઈ એક ગામના,
કોઈ એક દેશના, કોઈ એક ગામના,
Line 915: Line 925:
તમારા સિવાય
તમારા સિવાય
બીજું કોઈ નથી મારું.
બીજું કોઈ નથી મારું.
</poem>


એક નિર્દોષ યાત્રા
==એક નિર્દોષ યાત્રા==
 
<poem>
પલક વારમાં વનનાં વન પાર કરી જતાં
પલક વારમાં વનનાં વન પાર કરી જતાં
હરણાંઓનાં ઝુંડ વચ્ચે
હરણાંઓનાં ઝુંડ વચ્ચે
Line 946: Line 957:
હરણીનું સોનેરી શરીર
હરણીનું સોનેરી શરીર
ન રોકી શકે એને.
ન રોકી શકે એને.
</poem>


વન ગાયબ
==વન ગાયબ==
 
<poem>
વન વચાળે આંખ ખૂલી
વન વચાળે આંખ ખૂલી
ને જોયું તો વન ગાયબ.
ને જોયું તો વન ગાયબ.
Line 962: Line 974:
હરણાંઓનાં ઝુંડ ભેગી,
હરણાંઓનાં ઝુંડ ભેગી,
જીવ મુઠ્ઠીમાં લઈને.
જીવ મુઠ્ઠીમાં લઈને.
</poem>


મોક્ષ
==મોક્ષ==
 
<poem>
ટ્રેનના પાટા પીઠ પર ઊંચકીને ચાલી નીકળી છું.
ટ્રેનના પાટા પીઠ પર ઊંચકીને ચાલી નીકળી છું.
અંધકારમાં ઓગળી જતા પર્વતોના
અંધકારમાં ઓગળી જતા પર્વતોના
Line 987: Line 1,000:
ટ્રેનના પાટા શોધતી
ટ્રેનના પાટા શોધતી
એ હું જ છું.
એ હું જ છું.
</poem>


આશ્રય
==આશ્રય==
 
<poem>
અંધકારમાં ઓગળી રહેલી ગુફાઓના રેલા
અંધકારમાં ઓગળી રહેલી ગુફાઓના રેલા
આવી પહોંચ્યા છે મારા ઘર સુધી.
આવી પહોંચ્યા છે મારા ઘર સુધી.
Line 1,011: Line 1,025:
અને ઘરની બહારનાં જીવન
અને ઘરની બહારનાં જીવન
પ્રવેશી જાય છે મારા ઘરમાં.
પ્રવેશી જાય છે મારા ઘરમાં.
</poem>


વટેમાર્ગુ
==વટેમાર્ગુ==
 
<poem>
સમુદ્રમાં સરકતી માછલીઓ
સમુદ્રમાં સરકતી માછલીઓ
તેની પાછળ તણાતાં પાણી
તેની પાછળ તણાતાં પાણી
Line 1,036: Line 1,051:
એ સરોવરની પાસે,
એ સરોવરની પાસે,
અતિ પાસે.
અતિ પાસે.
</poem>


માછલીઓની આંખો
==માછલીઓની આંખો==
 
<poem>
વિસ્ફારિત ખડકો પરથી વહેતાં જળ
વિસ્ફારિત ખડકો પરથી વહેતાં જળ
ક્ષુબ્ધ
ક્ષુબ્ધ
Line 1,065: Line 1,081:
જરા ધીરે વહો.
જરા ધીરે વહો.
સૂતી છે આ માછલીઓ.
સૂતી છે આ માછલીઓ.
</poem>


પ્રવાસી પાણી
==પ્રવાસી પાણી==
 
<poem>
જળચરોની આંખોમાં સૂતેલાં પાણી
જળચરોની આંખોમાં સૂતેલાં પાણી
મધરાતે જાગી ઊઠે સફાળાં,
મધરાતે જાગી ઊઠે સફાળાં,
Line 1,078: Line 1,095:
અને હાલી નીકળે પાણી
અને હાલી નીકળે પાણી
એ વહાણો ભેગાં.
એ વહાણો ભેગાં.
</poem>


ખારવાની વહુ
==ખારવાની વહુ==
 
<poem>
એ ખારવાના ગયા પછી
એ ખારવાના ગયા પછી
શૂન્યમનસ્ક, મૂંગી થઈ ગઈ છે એની વહુ.
શૂન્યમનસ્ક, મૂંગી થઈ ગઈ છે એની વહુ.
Line 1,113: Line 1,131:
એ આપી રહી છે જાતજાતના આશીર્વાદ
એ આપી રહી છે જાતજાતના આશીર્વાદ
અને બાંધી રહી છે એક પાળ પોતાના ઘર આગળ.
અને બાંધી રહી છે એક પાળ પોતાના ઘર આગળ.
</poem>


નદી, ઉન્માદી
==નદી, ઉન્માદી==
 
<poem>
મારા ઘરની પછીતે
મારા ઘરની પછીતે
વહે છે એક નદી,
વહે છે એક નદી,
Line 1,137: Line 1,156:
તમામ પાશથી મુક્ત,
તમામ પાશથી મુક્ત,
તાણી જઈ રહી છું મને.
તાણી જઈ રહી છું મને.
</poem>


પૂર ઓસર્યા પછીનાં પાણી
==પૂર ઓસર્યા પછીનાં પાણી==
 
<poem>
હજી થોડી વાર પહેલાં જ
હજી થોડી વાર પહેલાં જ
આ પાણી
આ પાણી
Line 1,171: Line 1,191:
અને
અને
ન જન્મેલાં બાળકો.
ન જન્મેલાં બાળકો.
</poem>


દરિયાદેવ
==દરિયાદેવ==
 
<poem>
સમુદ્રના પેટાળમાં
સમુદ્રના પેટાળમાં
જેટલાં રત્નો છે
જેટલાં રત્નો છે
Line 1,210: Line 1,231:
દરિયાદેવના એક ખોબામાં સમાઈ જાય છે દરિયો
દરિયાદેવના એક ખોબામાં સમાઈ જાય છે દરિયો
અને એમ લોકો પૂજતા રહે છે દરિયાદેવને.
અને એમ લોકો પૂજતા રહે છે દરિયાદેવને.
</poem>


અનુત્તર
==અનુત્તર==
 
<poem>
કોઈ સવાલો અનુત્તર નથી રહ્યા,
કોઈ સવાલો અનુત્તર નથી રહ્યા,
કોઈ જવાબ પ્રશ્ન વિનાના નથી રહ્યા.
કોઈ જવાબ પ્રશ્ન વિનાના નથી રહ્યા.
Line 1,249: Line 1,271:
અને હું બેવડ વળી જઈશ આ બોજથી,
અને હું બેવડ વળી જઈશ આ બોજથી,
આમ જ અનુત્તર.
આમ જ અનુત્તર.
</poem>


તડફાના ઘાણા
==તડકાના દાણા==
 
<poem>
સૂરજનો હૂંફાળો તડકો
સૂરજનો હૂંફાળો તડકો
આસપાસ એમ વેરાયેલો છે,
આસપાસ એમ વેરાયેલો છે,
જાણે ચોખાના દાણા.
જાણે ચોખાના દાણા.
નાનકડી ચકલીઓ જમીન પર ફૂદાકફૂદ કરી રહી છે.
નાનકડી ચકલીઓ જમીન પર કૂદાકૂદ કરી રહી છે.
ચોખાના દાણા કેટલાક ચાંચમાં આવે, કેટલાક સરી જાય.
ચોખાના દાણા કેટલાક ચાંચમાં આવે, કેટલાક સરી જાય.
તડકો હવે આકરો બની રહ્યો છે.
તડકો હવે આકરો બની રહ્યો છે.
Line 1,274: Line 1,297:
અને ચોંકી જઈને ઊડી જાય છે,
અને ચોંકી જઈને ઊડી જાય છે,
સૌ ચકલીઓ.
સૌ ચકલીઓ.
</poem>


બંદીવાન તડકો
==બંદીવાન તડકો==
 
<poem>
વર્ષો જૂની એ ઇમારત પર
વર્ષોજૂની એ ઇમારત પર
એતિહાસિક તડકો પથરાયેલો છે.
ઐતિહાસિક તડકો પથરાયેલો છે.
એ ઇમારત કોણે બંધાવી, શા માટે બંધાવી,
એ ઇમારત કોણે બંધાવી, શા માટે બંધાવી,
તેના સ્થાપત્યની શૈલી કઈ,
તેના સ્થાપત્યની શૈલી કઈ,
Line 1,316: Line 1,340:
એકલા અસહાય તડકાને
એકલા અસહાય તડકાને
હું જોઈ રહી છું, બંદીવાન.
હું જોઈ રહી છું, બંદીવાન.
</poem>


પડછાયા
==પડછાયા==
 
<poem>
વૃક્ષની બખોલમાંથી
વૃક્ષની બખોલમાંથી
બે આંખો મને પૂછે છે,
બે આંખો મને પૂછે છે,
Line 1,347: Line 1,372:
મારા ત્વચા વગરના પડછાયા
મારા ત્વચા વગરના પડછાયા
પ્રખ્યાત છે, આ શહેરમાં.
પ્રખ્યાત છે, આ શહેરમાં.
</poem>


અંધારું
==અંધારું==
 
<poem>
ભોંયતળિયે સાચવીને છુપાવેલું અંધારું,
ભોંયતળિયે સાચવીને છુપાવેલું અંધારું,
પણ કોણ જાણે ક્યાંથી
પણ કોણ જાણે ક્યાંથી