વંઠેલાં અને બીજી નાટિકાઓ/વંઠેલાં: Difference between revisions

વંઠેલાં અને બીજી નાટિકાઓ/વંઠેલાં (view source)

Revision as of 06:43, 13 October 2022

9,130 bytes added , 06:43, 13 October 2022

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 2,098: / Line 2,098: @@
 }}
 {{Right|[વૈદ્યરાજ નાસે છે. સમુદાય વિખરાય છે.]}}
+<center>'''પ્રવેશ છેલ્લો'''</center>
+[થોડા દિવસો વીત્યા બાદ એક પ્રભાતે : ભોળાનાથના ઘરના ચોગાનમાં : ઉમા તુલસીના છોડ પાસે ઊભી છે. ઊભી ઊભી ફૂંક મારીને દીવાની દીવેટો ઓલવે છે. અને પછી તુલસીના રોપાને એક પછી એક ઉખેડી ફેંકી દેતી —]
+ઉમા :	બહેન વૃંદા! તારો વસ્તાર બહુ વધી ગયો. તારી તો મંજરીએ મંજરીએથી જીવન ઝરે છે. પણ એ બધું શા માટે? આ કાળા કાળા શાલિગ્રામનું ધણીપદું સંતોષવા માટે? [શાલિગ્રામને ઉઠાવી ફગાવે છે] જાઓ, દેવ! પથ્થરો ભેળા પથ્થર બનીને રહેજો.
+[ખડકીનાં કમાડ ખખડે છે. વીંગ તરફ જોતી ઉમા કહે છે.]
+ઉમા :	શંકર, મેં દીવા ઓલવી નાખ્યા. તુળસી ઉખેડી નાખ્યાં.
+શંકર :	[અંદર આવે છે.] તૈયાર છો? ટિકિટ ખરીદી લઉં?
+ઉમા :	ક્યાં જશું?
+શંકર :	પ્રથમ લાહોર. ત્યાં લગ્નની વિધિ પતાવી દેશું. પછી એડન. કોઈ નામ ન લઈ શકે પછી.
+ઉમા :	કોઈને ખબર નહિ પડી જાય?
+શંકર :	ના, ના; બાપાજી તો ભાઈનાં ફૂલ દામોદરજીમાં પધરાવીને પછી તમારે સાસરે જવાના છે.
+ઉમા :	શા માટે?
+શંકર :	તમને પાછાં સાસરીમાં મોકલી દેવાની તજવીજ કરવા માટે.
+ઉમા :	[વિચારમાં પડીને] એમ!!!
+શંકર :	હા, વૈદ્યરાજનાં ને આચાર્યજીનાં કારસ્તાન. પણ આપણે તેમને હાથ ઘસતા કરીશું. ખરું?
+ઉમા :	ખરું! [હાથ ચોળતી ઊભી રહે છે.]
+શંકર :	હવે કયું બંધન છેલ્લું બાકી છે, ઉમા! હજુય તમને આ ભાઈ-ભાભી તથા સૂરજના ભોગ લેનાર ભૈરવ સમાજનું નિર્મેલું સતીત્વ વહાલું છે? હજુ પણ? હજુ ક્યાં સુધી સળગવું છે, ઓ ઉમા?
+ઉમા :	શંકર, ખડકીની સાંકળ ચડાવી આવીશ?
+શંકર :	કેમ? [રોમાંચ અનુભવે છે.]
+ઉમા :	કંઈ નહિ. મારી ઇચ્છા છે. આજ આપણે એકાંતે મળીએ.
+[શંકર ખડકીને સાંકળ ચડાવીને પાછો આવે છે.]
+ઉમા :	શંકર, નજીક આવીશ?
+[પોતે અને શંકર પરસ્પર નજીક આવે છે. બેઉના ચહેરા પર ઉશ્કેરાટ છે. ઉમા હાથ લંબાવે છે, શંકર એ હાથ ઝાલવા જાય છે.]
+ઉમા :	[એકાએક દૂર ખસી જઈ] શંકર, થોડીવાર ખમી જા. મારે કશુંક કહેવું છે. થોડીક વાત સાંભળ.
+શંકર :	અત્યારે ખસો છો, ઉમા? મારું જીવન પીગળીને ધૂળમાં રેલાય છે તે વેળા ખસો છો? ઓ આરસની પ્રતિમા!
+ઉમા :	શંકર, [ભુજાઓ લંબાવી] આટલી જ વાર છે મને. આ સતીપણાની આગમાંથી નીકળી જવાને આટલી જ વાર છે.
+શંકર :	ત્યારે?
+ઉમા :	મનથી તો હું ક્યારની તારા હૈયા ઉપર ચંપાઈ રહી છું.
+શંકર :	ભાઈની પણ એ જ છેલ્લી ઇચ્છા હતી, ઉમા! ભાઇના સંકલ્પને —
+ઉમા :	ભાઇના સંકલ્પને પૂરો કરવાની મારી શક્તિ હોત! ઓ શંકર, ભાઈ મારો — મારો ભાઈ અનંત આજ મારામાં કેમ પ્રગટતો નથી?
+શંકર :	તમે આ શું કહો છો?
+ઉમા :	તું નહિ સમજે, શંકર! મેં તને સાંકળ વાસવાનું કહ્યું, ને તેં મને નાસવાનું કહ્યું, ખરું?
+શંકર :	પણ બીજો શો ઇલાજ છે, ઉમા?
+ઉમા :	અનંતભાઈ નાઠો’તો કદી, શંકર? એના સ્નેહમાં કે મૉતમાં એણે ચોરીનો માર્ગ લીધો’તો કદી, શંકર?
+શંકર :	ના, કદી નહિ.
+ઉમા :	ને હું અનંતની બહેન આજે છૂપા રસ્તા લેવા ઊભી થઈ ગઈ!
+શંકર :	હું તમને ફસાવી રહ્યો છું એવું દેખાયું?
+ઉમા :	નહિ નહિ, શંકર! તું સમજ્યો નહિ. તું મને શું ફસાવશે? મારી છાતીમાંથી આજે તમામ ધર્મભાવ ઉખડી ગયા છે. પણ હું અનંતની બહેન ભીરુ બનીને છીંડાં શોધી રહી છું. થોડીક હિંમત — ઓ શંકર! — થોડી જ હિંમત મારામાં હોત!
+શંકર :	શાની હિંમત?
+ઉમા :	આ શહેરની ભરી બજારમાં તારો હાથ ઝાલીને ચાલવાની — તારા વૈદ્યરાજની અને આચાર્યની છાતી ઉપર પગ દેતા દેતા ચાલવાની — ફિટકાર, હુડેહુડેના અવાજ અને થૂથૂકાર ઝીલીને ચાલવાની — એવી હિંમત જો મારામાં હોત તો તારા ગળામાં અત્યારે જ આ બે હાથની માળા કરી પહેરાવી દેત. [હાથ ઊંચા કરી વિહ્વળતા બતાવે છે.]
+શંકર :	ત્યારે? બસ? રજા લઉં? પાષાણી!
+ઉમા :	[આંખો મીંચીને વિહ્વળ ભાવે] હા, હવે તું જલદી જતો રહે. પણ મને પાષાણી ન કહે. ભ્રષ્ટા જ કહે. વેશધારિણી કહે. કાયર અને ભીરુ કહે. શંકર, મારે સતી નથી કહેવાવું. હું લોહીમાંસની બની છું. [શંકર જાય છે.]
+[સાંકળ ઊઘડવાનો અવાજ થાય છે.]
+ઉમા :	[ચમકીને] શંકર ચાલ્યો ગયો? મારા ધૈર્યના બધા જ બંધો તોડતો ગયો! જીવનભર મારે વેશ જ ભજવવો રહ્યો શું? [તુળસીના ઉખડેલા રોપાને ફરીવાર ઉપાડીને કુંડામાં રોપતી] બહેન વૃંદા! પાછાં વિરાજો અહીં. મરતાં સુધી આપણે ઢોંગ ભજવીએ. હજારો મારી બહેનો ભજવે છે તેવા ઢોંગ. અનંતભાઈ! વીરા! તારી છાતીમાં ભરી હતી તેવી હિંમતની એક જ કણી મને મળી હોત! તો મારું માથું અત્યારે શંકરની છાતી ઉપર ઢળત! ઓ ભાઈ! ઓ અનંત! જીવવું બહુ અકારું લાગે છે હવે, તું જતાં જગતમાં મને સમજનારું કોઈ ન રહ્યું.
+[તુળસીને કુંડે માથું ઢાળીને ડૂસકે ડૂસકે રડે છે.]
+પડદો