સંચયન-૬૪: Difference between revisions

સંચયન-૬૪ (view source)

Revision as of 03:47, 3 January 2025

1,589 bytes removed , 3 January

→�

Meghdhanu

Interface administrators, Administrators

18,820

edits

@@ Line 151: / Line 151: @@
 {{Block center|<poem>
 <center><big><big>{{color|#003399|''' મર્યાદા'''}}</big></big>
+<big>'''(અનુષ્ટુપ)'''</big>
 <big>{{Color|#008f85|'''રતિલાલ છાયા'''}}</big></center>
 ગઈ લક્ષ્મી : ગયાં પદ્મો : થતાં તું પૃથિવી-પટ
@@ Line 178: / Line 179: @@
 જનારી રાત્રિ જતાં કહેજે : સલૂણી એવી સવાર આવે;
 કળી કળીમાં સુવાસ મહેકે, ફૂલો ફૂલોમાં બહાર આવે.
 હૃદયમાં એવી રમે છે આશા, ફરીથી એવી બહાર આવે;
 તમારી આંખે શરાબ છલકે, અમારી આંખે ખુમાર આવે.
 વ્યથા શું હું વિદાય આપું? વિરામના શું કરું વિચારો?
  કરાર એવો કરી ગયાં છે - ન મારા દિલને કરાર આવે.
 કિનારેથી તું કરી કિનારો, વમળમાં આવી ફસ્યો છે પોતે,
 હવે સુકાની, ડરે શું કરવા? ભલે તૂફાનો હજાર આવે.
 ન ફૂટે ફણગા, ન છોડ થાયે, ન થાય કળીઓ, ન ફૂલ ખીલે;
 ધરામાં એવી ધખે છે જ્વાળા, બળી મરે જો બહાર આવે.
 વિચારવાળા વિચાર કરજો, વિચારવાની હું વાત કહું છું;
 જીવનમાં એથી વિશેષ શું છે? વિચાર જાયે વિચાર આવે.
 તમારી મ્હેફિલની એ જ રંગત, તમારી મ્હેફિલની એ જ હલચલ;
 હજાર બેસે, હજાર ઊઠે, હજાર જાયે, હજાર આવે.
 હૃદયમાં કોની એ ઝંખના છે, નયન પ્રતીક્ષા કરે છે કોની?
  ઊભો છે ‘શયદા’ ઉંબરમાં આવી, ન જાય ઘરમાં - ન બ્હાર આવે.
@@ Line 195: / Line 203: @@
 {{dhr}}{{page break|label=}}{{dhr}}
-[[File:Sanchayan 63 Image 5.png|center|300px]]
 {{Block center|<poem>
-<center><big><big>{{color|#003399|''' પરમ સખા મૃત્યુ '''}}</big></big>
+<center><big><big>{{color|#003399|''' બની જશે '''}}</big></big>
-<big>{{Color|#008f85|'''(પૃથ્વી)'''}}</big>
+<big>{{Color|#008f85|'''મરીઝ'''}}</big></center>
-<big>{{Color|#008f85|'''ચુનીલાલ મડિયા'''}}</big></center>
+જ્યારે કલા, કલા નહીં જીવન બની જશે,
-મને ન મરવું ગમે છૂટક ટૂંક હફતા વડે
+મારું કવન જગતનું નિવેદન બની જશે.
-મળે મરણ ગાય-ગોકળ સમું, ધીનું-વાવરે
-યદા કૃપણ સંપદા અસહ લોભથી - ના ગમે.
+શબ્દોથી પર જો દિલનું નિવેદન બની જશે,
-અનેક જીવતા મરણ–ભાર માથે વહી
+તું પોતે તારા દર્દનું વર્ણન બની જશે.
-ભલે હલચલે જણાય જીવતા, છતાં દીસતા
-મરેલ, શબશા અપંગ, જડ, પ્રેત દીદારમાં.
+જે કંઈ હું મેળવીશ હંમેશાં નહીં રહે,
-અને મનસમાંય–ઓઢત ભલે ન કો’ ખાંપણ,
+જે કંઈ તું આપશે તે સનાતન બની જશે.
-મસાણ તરફે જતા ડગમગંત પંગુ સમા.
-ગણું મરણ માહરું જનમસિદ્ધ શું માગણું,
+મીઠા તમારા પ્રેમના પત્રો સમય જતાં,
-અબાધિત લખેલ તામ્રપતરે જિવાઈ સમું,
+નહોતી ખબર કે દર્દનું વાચન બની જશે.
-ન કાં વસૂલ એ કરું મનગમંત રીતે જ હું–
-કરે કર કો લેણદાર ચૂકતું તકાદા વડે?
+તારો સમય કે નામ છે જેનું ફકત સમય,
-ચહું જ ઉઘરાવવા મરણ એક હફ્તા વડે;
+એને જો હું વિતાવું તો જીવન બની જશે.
-બિડાય ભવચોપડો, કરજમાં ન કાંધાં ખપે</poem>}}
+તારું છે એવું કોણ કે માગે સ્વતંત્રતા!
+મારું છે એવું કોણ કે બંધન બની જશે!
+આંખો મીંચીને ચાલશું અંધકારમાં ‘મરીઝ’,
+શંકા વધી જશે તો સમર્થન બની જશે.
+{{right|<small>(ગુજરાતી ગઝલ)</small>}}
+</poem>}}
 {{dhr}}{{page break|label=}}{{dhr}}
 {{Block center|<poem>
-<center><big><big>{{color|#003399|''' ખંડેરની હવેલી '''}}</big></big>
+<center><big><big>{{color|#003399|'''બાળકોના વૉર્ડમાં એક માતા'''}}</big></big>
-<big>{{Color|#008f85|'''(કાવ્યપ્રકારઃ સૉનેટ, છંદઃ મંદાક્રાંતા)'''}}</big>
+<big>{{Color|#008f85|'''વાડીલાલ ડગલી'''}}</big></center>
-<big>{{Color|#008f85|'''રામપ્રસાદ શુક્લ'''}}</big></center>
+જાણે સાવ ખાલી ખાટલાના
-જે જે સ્વપ્નો વિફળ બનતાં ક્રન્દનો મેં કીધેલ,
+ઊંચાનીચા થતા ખૂણા પાસે
-દુઃખે દર્દે શિર પટકતાં ઝેર જાણે પીધેલ,
+સ્ટૂલ પર બેઠી બેઠી માતા
-એ સૌ સાચાં સુહૃદ બની આજે મને ખૂબ પ્રેરે,
+ઓશીકાની ઝૂલ પર ઢળી પડે.
-સંસ્કારોનાં શુચિતર સ્મિતોથી બધે હર્ષ વેરે.
+કૂણા શ્વાસોશ્વાસ સાંભળતા
-જે આશાઓ અવશ બની તેનાં હતાં ધ્યેય ખોટાં,
+વિહ્વળ કાનને ઝોકું આવે
-વિભ્રાન્તિનાં વમળમહીં માન્યાં હતાં સર્વ મોટાં,
+શિશુની ધૂપછાંવ સૃષ્ટિમાં
-નાણી જોતાં નિકષ પર મિથ્યાત્વ એનું નિહાળ્યું,
+જનેતા જરા ડોક લંબાવે.
-સાચાં ધ્યેયો પ્રતિ જિગર ને ચિત્તનું જોમ વાળ્યું.
+સંશય, અજંપો, ભીતિ, થાક
-જૂઠા ખ્યાલો, હૃદયમનના છોભીલા સર્વ ભાવો
+ચપટીક ઊંઘમાં ઓગળે.
-છોડ્યા, છૂટ્યો દિલ ધડકતે સ્નેહનો અંધ લ્હાવો;
+ગાંડા દરિયાનાં મોજાં પર
-કિંતુ સાચી ઉપકૃતિ લહું નષ્ટ સૌ સ્વપ્ન કેરી
+સૂનમૂન એક ફૂલ તરે.
-એ ખંડેરો ઉપર દિલની છે હવેલી ચણાઈ.
+{{right|<small>(‘મુખપોથી’માંથી)</small>}}
-આદર્શોમાં અજબ લસતી ભગ્ન આશા સુનેરી,
+</poem>}}
-સૌ ભૂલોનાં શબ ઉપર છે સંસ્કૃતિ શુભ્ર છાઈ.</poem>}}
-[[File:Sanchayan 63 Image 6.jpg|center|300px]]
 {{dhr}}{{page break|label=}}{{dhr}}
 {{Block center|<poem>
-<center><big><big>{{color|#003399|''' પગલાં '''}}</big></big>
+<center><big><big>{{color|#003399|''' ઝાકળનાં જળ '''}}</big></big>
-<big>{{Color|#008f85|'''સુન્દરમ્'''}}</big></center>
+<big>{{Color|#008f85|'''દુર્ગેશ શુક્લ'''}}</big></center>
-દરિયાને તીર એક રેતીની ઓટલી
+ધ્રૂજતાં પાંદડાં ને દડતાં ઝાકળનાં જળ!
-{{gap|3em}}ઊંચી અટૂલી અમે બાંધી જી રે,
+પળનાં પારેવડાંને ઊડવાની ચળ!
-પગલું તે એક પાડે મહેમાન એમ
-{{gap|3em}}રામજીની આણ અમે દીધી જી રે.
+પકડ્યાં પકડાય નહીં પળ પળમાં છળ,
-પહેલા મહેમાન તમે આવો, સૂરજદેવ,
+ખળભળી ઊઠે ઊંડાં અંતરનાં તળ!
-{{gap|3em}}પગલું સોનાનું એક પાડજો જી રે,
-પગલામાં નવલખ તારાની ભાત ને
+તટની વેળમાં પડ્યા ભાતીગળ સળ,
-{{gap|3em}}સંધ્યાના રંગ બે’ક માંડજો જી રે.
+વાયરો વહે ને થાય સઘળું સમથળ,
-બીજા મહેમાન તમે આવો, પવનદેવ,
-{{gap|3em}}પગલું પનોતું એક પાડજો જી રે,
+તોયે હજી વળે નહીં કેમે કરી કળ!
-પગલામાં વાત લખો પરીઓના દેશની
+ધ્રૂજતાં પાંદડાં ને દડતાં ઝાકળનાં જળ!
-{{gap|3em}}ફૂલડાંની ફોરમ પૂરજો જી રે.
+{{right|<small>(પર્ણમર્મર, ૧૯૮૫, પૃ. ૯૦)</small>}}
-ત્રીજા મહેમાન તમે આવો, સમદરદેવ,
+</poem>}}
-{{gap|3em}}પગલું મોતીનું એક પાડજો જી રે,
-પગલામાં મહેલ ચણી સાતે પાતાળના,
-{{gap|3em}}માણેકના દીવા પ્રગટાવજો જી રે.
-ધીરે મહેમાન જરા ધીરેથી આવજો,
-{{gap|3em}}પગલાં તે પાડજો જાળવી જી રે,
-જોજો વિલાય ના એ પગલાંની પાંદડી,
-{{gap|3em}}બાળુડે ઓટલી બનાવી જી રે.</poem>}}
 {{dhr}}{{page break|label=}}{{dhr}}
-[[File:Sanchayan 63 Image 7.jpg|center|300px]]
 {{Block center|<poem>
-<center><big><big>{{color|#003399|''' અંતરપટ '''}}</big></big>
+<center><big><big>{{color|#003399|''' ને જગા પુરાઈ ગઈ '''}}</big></big>
-<big>{{Color|#008f85|'''જુગતરામ દવે'''}}</big></center>
+<big>{{Color|#008f85|'''ઓજસ પાલનપુરી'''}}</big></center>
-<center>અંતરપટ આ અદીઠ,
-અરેરે! આડું અંતરપટ આ અદીઠ!</center>
+મારી હસ્તી મારી પાછળ એ રીતે વિસરાઈ ગઈ;
-અહીં મેં માંડી, તહીં તેેં માંડી, આંખની આતુર મીટ,
+આંગળી જળમાંથી નીકળી ને જગા પુરાઈ ગઈ.
-પળ ઊપડી પટ પુનઃ બિડાયું, વા વાયરો વિપરીત. અરેરે...
-તું મારાં - હું તારાં ઝીલું, વિરહે વ્યાકુળ ગીત;
+આગમન એનું સુણીને ઊર્મિઓ હરખાઈ ગઈ.
-રાગ સુણ્યો પણ રંગ ન રેલ્યો, વસમું એ સંગીત, અરેરે...
+ચાંદ ઊગ્યો પણ નહીં ને ચાંદની ફેલાઈ ગઈ.
-આ પા ઊછળે, તે પા ઊછળે, હૃદયો ભરી ભરી પ્રીત;
+દર્દમાં ઠંડક, દિલાસામાં જલન, અશ્રુમાં સ્મિત,
-આકર્ષણ પણ સ્પર્શ નહીં ક્ષણ, ચેન પડે નહીં ચિત્ત. અરેરે...
+ પ્રેમનો ઉત્કર્ષ થતાં ભાવના બદલાઈ ગઈ.
-ખીણ કે ખાડી, નદી નથી આડી, વંડી, વાડ કે ભીંત;
+ભેટવા એને હતો હું એટલો વ્યાકુળ કે,
-હાથ ચડે નહીં, તોય નડે આ ઝાકળ-ઝીણું ચીર. અરેરે...
+ખુદ કજા મારો ઘસારો જોઈને ગભરાઈ ગઈ.
+વાસ્તવમાં વિરહ પણ છે એક મૃત્યુનો પ્રકાર,
+એ મરણના મુખ નહીં પણ જિંદગી જીવાઈ ગઈ.
+મુજને ‘ઓજસ’ના સ્વરૂપે આ જગત જોતું રહ્યું,
+ આંખ સૌની એને ઓળખવામાં ઠોકર ખાઈ ગઈ.
+{{right|<small>(‘મુખપોથી’માંથી)</small>}}
 </poem>}}
 {{dhr}}{{page break|label=}}{{dhr}}
-[[File:Sanchayan 63 Image 8.jpg|center|300px]]
 {{Block center|<poem>
 <center><big><big>{{color|#003399|'''માબાપને'''}}</big></big>