પ્રતિપદા/૧૭. મનીષા જોષી: Difference between revisions

પ્રતિપદા/૧૭. મનીષા જોષી (view source)

Revision as of 08:39, 15 July 2021

6,516 bytes added , 08:39, 15 July 2021

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 70: / Line 70: @@
 હું દરેક ગામને લલચાવું છું મારા તરફ, વચન આપું છું,
 અને પછી વિશ્વાસઘાત કરું છું.
+</poem>
+=== ૩. પ્રદક્ષિણા ===
+<poem>
+જ્યારે જ્યારે મંદિરમાં જઉં છું ત્યારે
+કોઈ અજ્ઞાત ભય મને ઘેરી વળે છે,
+મને લાગે છે કે બધા જ દેવોનાં
+બધાં જ વાહનો મને મારવા આવી રહ્યાં છે,
+વાઘ, નાગ, કાચબો, ગરૂડ, માછલું....
+પૂજારી ત્રિકાળજ્ઞાનીની જેમ મને જોઈને હસે છે.
+પ્રસાદમાં ચપટી સિંદૂર આપે છે.
+હું મૂંગી, અવાક્ થઈ જઉં છું,
+મંદિરની દીવાલોના પ્રાચીન, શાંત પથ્થરો
+જાણેકે કોઈ ઊંચા પર્વત પરથી ગબડતાં
+ભારેખમ પથરાઓ હોય એમ મારી તરફ ધસી આવતા લાગે છે.
+હું જીવ બચાવતી દોડું છું.
+મંદિરની દીવાલો ફરતી પ્રદક્ષિણા કરું છું.
+મંદિરના લીસા આરસપ્હાણમાં મને ઠેસ વાગે છે,
+હું પડી જાઉં છું, માથું ઝૂકી જાય છે મૂર્તિ આગળ.
+અને પેલા ગબડતા પથરાઓ નીચે છુંદાઈ જઉં છું
+હું પણ એક પથ્થર બની જઉં છું, નવા જન્મમાં.
+મને કોઈપણ એક આકાર આપી દેવામાં આવે છે.
+હવનની કૂંડીનો, શંકરના લિંગનો, કળશનો,
+ઘંટારવનો, સ્તોત્રનો, આરતીની થાળીનો, ધૂપનો,
+પગલાંનો, પુરાણનો, દક્ષિણાનો,
+હું મંદિરની બહાર જ નથી નીકળી શકતી.
+</poem>
+=== ૪. શ્રદ્ધા ===
+<poem>
+મારું ખેતર મને પ્રિય છે.
+કૃષ્ણપક્ષની રાતોએ જોયેલાં શમણાં જેવું.
+શેરડીનો ઊભો મોલ છે, મબલખ રસ છે,
+અને મારો પુરુષ મારી સાથે છે.
+હું ખુશ છું આ ધરતી પર.
+મારા પગ પાસે સરકતો આવતો સાપ પણ
+મને વ્હાલો લાગે છે. કોઈ જ પ્રતિકાર નથી કરવો.
+મારો પુરુષ મને ચાહે છે. એ મારું ઝેર ચૂસી લેશે.
+મને શ્રદ્ધા છે એના પૌરુષમાં, એના પ્રેમમાં અને આ સાપમાં
+પણ એ તો ઊઠીને દૂર ચાલ્યો ગયો.
+મારા શરીરનો રંગ હવે બદલાઈ ગયો છે
+આ બાજુમાં ઊભેલા લીમડાની ઝાંયમાં.
+પગ પર સાપના બે દબાયેલા પેઢાનાં નિશાન ઊઠી આવ્યાં છે.
+મને ભેટ મળેલું અક્ષયપાત્ર – મારું ખેતર
+શિયાળાની આ કારમી ઠંડીમાં ચિમળાઈ રહ્યું છે.
+ખુરપી, દાતરડું... અડી ન શકાય એવા ઠંડાં, અચેતન છે.
+એક ખિસકોલી ખાટી આંબલીમાં દાંત ભરાવીને ભાગી ગઈ.
+એની સુગંધથી મારા દાંત અંબાઈ જાય છે.
+આ શિયાળ એના મોંથી જમીન ખોદી રહ્યું છે,
+મારી જમીન!
+એને ખબર નથી કે એ જે ધૂળ ઉડાડે છે એના સોળ
+મારી છાતીમાં પડે છે.
+આ સુગરી પણ, હંમેશા પોતાના કલાત્મક માળામાં ભરાઈને
+કાયમ એક સરખી ચહલપહલ કરતી રહે છે.
+ન રાત જુએ છે ન દિવસ
+ને આ કૂવા પર બેસાડેલી મોટરમાંથી
+ધકધક વહેતું પાણી!
+કોણ જઈને રસ્તાઓ બનાવશે ખેતરમાં?
+મારાથી તો ક્યાં હવે ઊઠાય છે?
+પગ પર સાપનો ડંખ છે અને હજી આખા ખેતર ફરતે
+કાંટાળાં ઝાંખરાંની વાડ બનાવવાની છે.
+નહીં તો આ નધણિયાતાં ઢોર
+મારી બધી મહેનત નષ્ટ કરી નાખશે.
+આ બધી શેરડી વાઢીને વેચવાની છે.
+તેલીબિયાંનું નવું વાવેતર કરવાનું છે.
+આ ઝેર પૂરા શરીરમાં પ્રસરી જાય તે પહેલાં જ
+મારે ઊઠવું છે,
+આખું ખેતર ખેડી નાખીને પેલા સાપનો રાફડો શોધવો છે.
+અને એમાં ઊકળતું દૂધ રેડવું છે.
+મારા વળ ખાતા શરીરમાં કંઈક નવીન,
+છેલ્લી તાકાત આવી છે.
+આ ખેતરની માટીને મારી મુઠ્ઠીમાં સમેટું છું.
+અને આખાં ને આખાં કંદમૂળ હાથમાં આવી જાય છે.
+બસ, આંખો મિંચાઈ જાય છે સંતોષથી.
+કૃષ્ણપક્ષની રાતોના અંધકાર ભણી.
+પાછળ રહી ગઈ છે મારી વાસના!
+મારું ખેતર.
+નોળિયાઓથી ભરેલું.
+એકલો, લપાતો ફરશે સાપ
+અને ભૂખે મરશે એ કાયર પુરુષ,
+ડાંગર-બાજરી વિનાના ખેતરમાં.
 </poem>