પ્રતિપદા/૧૭. મનીષા જોષી: Difference between revisions

પ્રતિપદા/૧૭. મનીષા જોષી (view source)

Revision as of 08:43, 15 July 2021

7,661 bytes added , 08:43, 15 July 2021

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 126: / Line 126: @@
 ધકધક વહેતું પાણી!
 કોણ જઈને રસ્તાઓ બનાવશે ખેતરમાં?
 મારાથી તો ક્યાં હવે ઊઠાય છે?
 પગ પર સાપનો ડંખ છે અને હજી આખા ખેતર ફરતે
@@ Line 156: / Line 149: @@
 અને ભૂખે મરશે એ કાયર પુરુષ,
 ડાંગર-બાજરી વિનાના ખેતરમાં.
+</poem>
+===૫. વાળની ગૂંચ===
+<poem>
+સોનાની વેણીથી મારા વાળ સજાવતા
+સુંદર, શાશ્વત નરેશો ક્યારેય
+વાળમાંથી ગૂંચ નથી ઉકેલી શકતા.
+તું રક્તપીતિયો રોગી હોય તો પણ આવ.
+એક કાંસકો લઈને મારા વાળ ઓળ.
+હું તને ગંગામાં સ્નાન કરાવીશ.
+ચંદનના લાકડા પર સુવડાવીને
+શુદ્ધ ઘીનો અગ્નિદાહ આપીશ.
+તારા માટે વિલાપ કરીશ.
+શ્વેત વસ્ત્રો પહેરીશ.
+જમીન પર સૂઈશ.
+પરપુરુષના ઓછાયાથી પણ દૂર રહીશ.
+મારે હવે કોઈ પુરુષને પ્રેમ નથી કરવો.
+કોઈ પુત્રને જન્મ નથી આપવો.
+કોઈ પિતાને પ્રણામ નથી કરવાં.
+જો તું મારા વાળની ગૂંચ ઉકેલી શકે તો
+મારે મરી જવું છે.
+ક્યારેય જન્મી જ ન હોઉં એવી રીતે.
+ન ભાવતા અન્નને થૂંકી નાખવું છે.
+આવ, આપણે બંને એકબીજાંને મુક્ત કરીએ.
+</poem>
+===૬. ગોઝારી વાવ===
+<poem>
+હાં, હાં, એ માણસ જીવે છે હજી, એના ઘરમાં, સુખેથી
+પણ મરી ગયો છે એ મારા માટે.
+અને એટલે જ હું રોજ એના નવા નવા
+મૃત્યુની કલ્પના કરું છું.
+રસ્તા પર ચાલતા ટ્રકનાં પૈંડાં એના પર ફરી વળે છે.
+અને હું બાજુમાં શાંત રાહદારીની જેમ પસાર થતી હોઉં છું.
+તો ક્યારેક એની લાશ રેલવેના પાટા વચ્ચે મળી આવે છે.
+અને હું એના મૃતદેહ પરથી પસાર થતી ટ્રેનમાં
+મુસાફરી કરતી હોઉં છું.
+ક્યારેક હું મારી સાડીના પાલવને ગાંઠ મારતી હોઉં છું
+અને એના ગળામાં ફાંસો હોય છે.
+હું મંદિરમાં દીવા પ્રગટાવતી હોઉં છું
+અને એનું આખું શરીર સળગતું હોય છે.
+ક્યારેક એ કોઈ ગોઝારી વાવના તળિયે પડ્યો હોય છે
+અને હું એ વાવમાંથી પાણી ભરતી હોઉં છું.
+રોજ રાત્રે યમરાજ આવે છે.
+પેલા કાળમુખા પાડા પર બેસીને.
+કરગરે છે, એને લઈ જવા માટે.
+પણ હું એને રજા નથી આપતી.
+</poem>
+===૭. કંસારા બજાર===
+</poem>
+માંડવીની કંસારા બજારમાંથી પસાર થવાનું
+મને ગમે છે.
+‘ચિ. મનીષાના જન્મ પ્રસંગે’
+આ શબ્દો મમ્મીએ
+અહીંથી ખરીદેલા વાસણો પર કોતરાવ્યા હતા.
+વર્ષો વીત્યાં.
+મારા હાથ-પગની ચામડી બદલાતી રહી
+અને એ વાસણો પણ, ઘરના સભ્યો જેવાં જ,
+વપરાઈને, ઘસાઈને
+વધુ ને વધુ પોતાનાં બનતાં ગયાં.
+એ વાસણોની તિરાડને રેણ કરાવવા
+હું અહીં કંસારા બજારમાં આવું છું ત્યારે
+સાથે સાથે સંધાઈ જાય છે
+મારાં છૂટાં છવાયાં વર્ષો પણ.
+ગોબા પડેલા, ટીપાઈ રહેલાં વાસણોના અવાજ
+કાનમાં ભરી લઈ, હું અહીંથી પાછી જઉં છું ત્યારે
+ખૂબ સંતોષથી જઉં છું.
+આ વાસણો જ્યાંથી લીધાં હતાં
+એ દુકાન કઈ, એ દુકાનદાર કોણ
+કાંઈ ખબર નથી, છતાં
+આ બજારના ચિરકાલીન અવાજ વચ્ચેથી
+હું ચૂપચાપ પસાર થતી હોઉં છું ત્યારે
+સતત એમ લાગ્યા કરે છે કે
+હું અને આ અવાજ ક્યારેય મરતા નથી.
+નવાં નવાં દંપતી અહીં આવે છે,
+મારા માટે નવું નામ પસંદ કરીને
+વાસણો પર કોતરાવીને
+મને તેમના ઘરે લઈ જાય છે.
+હું જીવું છું વાસણોનું આયુષ્ય
+અથવો તો, બેસી રહું છું.
+માંડવીની કંસારા બજારમાં
+જુદી જુદી વાસણોની દુકાનોનાં પગથિયાં પર
+ધરાઈ જઉં છું.
+બત્રીસ પકવાન ભરેલી થાળીથી,
+મૂંઝાઈ જઉં છું
+એક ખાલી વાટકીથી.
+વાસણો ઠાલાં ને વાસણો ભરેલાં,
+તાકે છે મારી સામે
+તત્ત્વવિદ્ની જેમ ત્યાં જ, અચાનક,
+કોઈ વાસણ ઘરમાં માંડણી પરથી પડે છે
+ને તેનો અવાજ આખા ઘરમાં રણકી ઊઠે છે.
+હું એવી અસ્વસ્થ થઈ જાઉં છું,
+જાણે કોઈ જીવ લેવા આવ્યું હોય.
+વાસણો અને જીવન વચ્ચે
+હાથવ્હેંત જેટલું છેટું,
+ને વ્હેંત, કંસારા બજારની લાંબી સાંકડી ગલી જેવી
+ક્યાંથી શરૂ થાય ને ક્યાં પૂરી થાય
+એ સમજાય તે પહેલાં
+વ્હેંતના વેઢા
+વખતની વખારમાં
+કંઈક ગણતા થઈ જાય,
+કંસારા બજારનો અવાજ
+ક્યારેય સમૂળગો શાંત નથી થતો.
+બજાર બંધ હોય ત્યારે
+તાળા મારેલી દુકાનોની અંદર
+નવાંનકોર વાસણો ચળકતાં હોય છે.
+ને એ ચળકાટમાં બોલતા હોય છે
+નવાં સવાં જીવન
+થાળી વાટકા અને ગ્લાસથી સભર થઈ ઊઠતાં
+ને એંઠાં રહેતાં જીવન
+હું જીવ્યા કરું છું
+ગઈ કાલથી
+પરમ દિવસથી
+તે ’દિ થી.
 </poem>