અલ્પવિરામ: Difference between revisions

અલ્પવિરામ (view source)

Revision as of 06:02, 8 August 2022

9,202 bytes added , 06:02, 8 August 2022

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 413: / Line 413: @@
 એ જ બે પગા
 લગા લગા લગા લગા...
+</poem>
+== સ્વતંત્ર છો ==
+<poem>
+તમે વહો શિરે સદાય બોજ
+(ફેરવો ન હાથ, વ્યર્થ ખોજ.
+ના, ન હું હસ્યો,
+હશે હવા ’થવા કદાચ કોઈ આભમાં વસ્યો),
+તમે સદાય પાય હેઠથી તણાઓ,
+(થાઓ ના ઊંચા, તમે ન ધર્મરાજ શા જણાઓ)...
+ના? ભલે, સ્વતંત્ર છો, થયું, કબૂલ;
+આ કહ્યું થઈ ગઈ જરાક ભૂલ.
+</poem>
+== માનવનો ન વાસ ==
+<poem>
+રહસ્યથી કેવલ જે ભરેલું
+અનંત એવું નભ વિસ્તરેલું,
+ને કૈં પ્રદેશો ક્ષિતિજો પછાડી
+હજી મનુષ્યે દૃગ જ્યાં ન માંડી;
+અંધાર-આચ્છાદિત, શીત-વ્યાપ્ત,
+જ્યાં આદિ અંતે બસ શૂન્ય પ્રાપ્ત;
+ક્યહીં ક્યહીં છે રજ તેજધારા,
+ઉષ્મા ક્યહીં, જ્યાં ગ્રહ સૂર્ય તારા;
+એ તારલાની વચમાં જ કેટલું
+અફાટ છે અંતર, કોણ રે કળે?
+મૂંઝાય જેથી મતિ ને વળી ઢળે
+સૌ કલ્પના મૂર્છિત, એટએટલું;
+છતાં ન એનો ઉર કંપ-ત્રાસ,
+ત્યાં કેમકે માનવનો ન વાસ!?
+</poem>
+== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૪૮ ==
+<poem>
+અમાસના ગર્ભ વિશે ઘડાઈ
+શી રૌપ્યની રંગત વર્ષતો તું,
+ક્રમે ક્રમે શી પ્રગટી કળા ને
+અંધારના ભીષણ અંચળાને
+તેં છિન્ન કીધો, કશું હર્ષતો તું
+પૂર્ણેન્દુરૂપે નભમાં જડાઈ;
+હે પૂર્ણિમાના રસપૂર્ણ ચન્દ્ર!
+જ્યાં સૃષ્ટિની કાય જરીક શોભી
+તારે ઊગ્યે, સત્વર ત્યાં જ રાહુ
+તને (ભલેને હત બેઉ બાહુ)
+ભીંસી રહ્યો શો તવ રૂપલોભી!
+જાગે કશો સિન્ધુવિલાપ મંદ્ર,
+શી અંધકારે ઘનઘોર સૃષ્ટિ,
+હસી રહી એકલ રાહુદૃષ્ટિ!
+</poem>
+== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૪૯ ==
+<poem>
+હે ‘આર્ય’ની અપમાનિતા, તું ક્યાં જશે?
+તું માનવીનું સૃજન, તારું સ્થાન, મુક્તિ, સ્વર્ગમાં તો ના હશે!
+કારાગૃહોને કુંજ માની
+છાની છાની
+ત્યાં રચી તવ પ્રેમની કેવી કથા,
+ત્યાં અશ્રુથી જેણે ચૂમી તવ ચરણપાની
+જોઈને તેં આજ એની રાજધાની?
+આજ એને કેટલો ઉન્મત્ત અંધ વિલાસ ને તારે વ્યથા,
+એ લુબ્ધ
+કોઈ રાજલક્ષ્મી સંગ લીલામાં, નહીં દૃષ્ટિ, ન એને ર્હૈ શ્રુતિ,
+ઉન્માદમાં ક્યાંથી હશે એને હવે તારી સ્મૃતિ?
+હે ક્ષુબ્ધ,
+આમ વિડંબનામાં શું ઊભી તું નત શિરે?
+‘રે, ક્યાં જવું?’ એ પ્રશ્ન તું તવ પ્રાણને પૂછતી ધીરે?
+પણ અહીં નહીં કો જ્યોતિ (ને ના અપ્સરાના તીર્થમાં તુજ વાસ),
+કોઈ ન કાલિદાસ, ન કોઈ વ્યાસ;
+આજ તો બસ આ ધરાને કહી જ દે તું (શી શરમ?):
+‘દેહિ મે વિવરમ્!’
+</poem>
+== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૫૦ ==
+<poem>
+હું આમ તો ત્રેવીસનો છું
+પણ મુજ મહીં જે મુક્તજન
+એને અહીં જન્મ્યે
+હજી તો થાય છે આજે જ પૂરાં વર્ષ ત્રણ,
+કે થાય છે ત્રણ વર્ષ પૂરાં
+એટલું સમજ્યે
+અરે કે મુક્તિ પણ ક્યારેક તો બનતી ધુરા,
+જે કેમકે હું આમ તો ત્રેવીસનો છું.
+સંસારની શેરી મહીં રમવા જતાં
+સુણતો રહું સહુ ભેરુઓની પાસથી
+એવી કથા
+જે કંઈક સમજું, કંઈક ના સમજું,
+કહો તો વર્ષ ત્રણના બાળનું તે શું ગજું?
+ને ઘર તણી દીવાલમાં ચોપાસથી
+પડઘારૂપે સુણતો રહું જેની તથા,
+એવી કથા; કેવી?
+કહું? કે મુક્તિ તો માતા સમી,
+ને માત તો દેવી,
+ક્ષુધા ને પ્યાસની શાતા સમી,
+ને દૈન્યમાં દાતા સમી...
+ને દર્શનાતુર
+ઘર તણા ઉંબર મહીં
+જ્યાં પાય મેલું, કંપતું ઉર
+ને થતું કે શીદને હું આંધળો જન્મ્યો નહીં?
+જોઉં છું,
+ખુલ્લી નજરથી જોઉં છું
+સૌ ચામડી પરનાં ચકામાં
+ને સૂજેલા સોળ પરનું લોહી જ્યારે લ્હોઉં છું
+ત્યારે થતું કે સૌ શહીદોનાંય લોહી શું ઝર્યાં છે કે નકામાં?
+લાય, એવી લાય
+કે બસ ઊંઘ નહીં, ઉજાગરામાં રાત સારી જાય,
+હું તો સ્વપ્નનો સુરમો લઈ જન્મ્યો હતો
+પણ હવે તો મેશ પણ મળતી નથી,
+વૈશાખના આકાશ જેવી સાવ કોરી કીકીઓ
+આષાઢની છાયા જહીં ઢળતી નથી;
+ત્યાં મેઘની માયા સમુંયે સ્વપ્ન ક્યાંથી સાંપડે?
+ને જે દિવસભરમાં થતું
+એ પણ વિસારે ના પડે,
+ને જે દિવસભરમાં થતું
+એને હવે તો સ્વપ્ન પણ હું કેમ માનું?
+આત્મછલનું જ્યાં રહ્યું એકે ન બ્હાનું!
+રે દિવસભર જે થતું
+બસ એ જ સૌ હા, માત્ર એ સૌ યાદ આવે,
+એ બધાની સાથ પેલી શેરીઓના સાદ આવે;
+ને પછી સંસારની એ શેરીઓના ભેરુઓને હું કહું  :
+સમજાવશો કોઈ મને હું આ બધું તે શું લહું?
+ત્યારે સુણાવે છે મને એ શેરીઓ સૌ ઠાવકી  :
+તું બાળ, નાનું બાળ
+તે ક્યાંથી હજી સમજી શકે
+કે મા મળી છે સાવકી.
+</poem>
+== ૩૦ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ ==
+<poem>
+ક્ષિતિજ શૂન્ય સ્મશાન, ચિતામહીં
+તપનું શબ, કાય જલી રહી;
+અગનની ગગને પ્રસરી શિખા,
+ક્ષણિક તેજ તણી શું મરીચિકા!
+તિમિરના પટ શ્યામ થકી નિશા
+ગહન, ને ગમગીન બધી દિશા;
+મરણ સન્મુખ મૌન જગે ધર્યું,
+ડૂસકુંયે નહિ જ્યાં પવને ભર્યું,
+સમસમી સૂનકાર હવે ભીંસે,
+નિખિલ શોકનિમગ્ન જહીં દીસે;
+પૂરવમાં પ્રગટે તહીં તારકો,
+સકલના અવ એક જ ધારકો,
+અવ ન ગોપન, સર્વ અહીં છતા,
+અધિક જેહ અકેક થકી થતા;
+પણ હશે સહુ અંજલિ સારતા,
+હરખનું અથવા સ્મિત ધારતા?
+સકળનું મન કોણ શકે કહી?
+અકળ એક જ એ જ કથા રહી
 </poem>