અલ્પવિરામ: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search

અલ્પવિરામ (view source)

Revision as of 06:02, 8 August 2022

9,202 bytes added ,  06:02, 8 August 2022
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 413: Line 413:
એ જ બે પગા
એ જ બે પગા
લગા લગા લગા લગા...
લગા લગા લગા લગા...
</poem>
== સ્વતંત્ર છો ==
<poem>
તમે વહો શિરે સદાય બોજ
(ફેરવો ન હાથ, વ્યર્થ ખોજ.
ના, ન હું હસ્યો,
હશે હવા ’થવા કદાચ કોઈ આભમાં વસ્યો),
તમે સદાય પાય હેઠથી તણાઓ,
(થાઓ ના ઊંચા, તમે ન ધર્મરાજ શા જણાઓ)...
ના? ભલે, સ્વતંત્ર છો, થયું, કબૂલ;
આ કહ્યું થઈ ગઈ જરાક ભૂલ.
</poem>
== માનવનો ન વાસ ==
<poem>
રહસ્યથી કેવલ જે ભરેલું
અનંત એવું નભ વિસ્તરેલું,
ને કૈં પ્રદેશો ક્ષિતિજો પછાડી
હજી મનુષ્યે દૃગ જ્યાં ન માંડી;
અંધાર-આચ્છાદિત, શીત-વ્યાપ્ત,
જ્યાં આદિ અંતે બસ શૂન્ય પ્રાપ્ત;
ક્યહીં ક્યહીં છે રજ તેજધારા,
ઉષ્મા ક્યહીં, જ્યાં ગ્રહ સૂર્ય તારા;
એ તારલાની વચમાં જ કેટલું
અફાટ છે અંતર, કોણ રે કળે?
મૂંઝાય જેથી મતિ ને વળી ઢળે
સૌ કલ્પના મૂર્છિત, એટએટલું;
છતાં ન એનો ઉર કંપ-ત્રાસ,
ત્યાં કેમકે માનવનો ન વાસ!?
</poem>
== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૪૮ ==
<poem>
અમાસના ગર્ભ વિશે ઘડાઈ
શી રૌપ્યની રંગત વર્ષતો તું,
ક્રમે ક્રમે શી પ્રગટી કળા ને
અંધારના ભીષણ અંચળાને
તેં છિન્ન કીધો, કશું હર્ષતો તું
પૂર્ણેન્દુરૂપે નભમાં જડાઈ;
હે પૂર્ણિમાના રસપૂર્ણ ચન્દ્ર!
જ્યાં સૃષ્ટિની કાય જરીક શોભી
તારે ઊગ્યે, સત્વર ત્યાં જ રાહુ
તને (ભલેને હત બેઉ બાહુ)
ભીંસી રહ્યો શો તવ રૂપલોભી!
જાગે કશો સિન્ધુવિલાપ મંદ્ર,
શી અંધકારે ઘનઘોર સૃષ્ટિ,
હસી રહી એકલ રાહુદૃષ્ટિ!
</poem>
== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૪૯ ==
<poem>
હે ‘આર્ય’ની અપમાનિતા, તું ક્યાં જશે?
તું માનવીનું સૃજન, તારું સ્થાન, મુક્તિ, સ્વર્ગમાં તો ના હશે!
કારાગૃહોને કુંજ માની
છાની છાની
ત્યાં રચી તવ પ્રેમની કેવી કથા,
ત્યાં અશ્રુથી જેણે ચૂમી તવ ચરણપાની
જોઈને તેં આજ એની રાજધાની?
આજ એને કેટલો ઉન્મત્ત અંધ વિલાસ ને તારે વ્યથા,
એ લુબ્ધ
કોઈ રાજલક્ષ્મી સંગ લીલામાં, નહીં દૃષ્ટિ, ન એને ર્હૈ શ્રુતિ,
ઉન્માદમાં ક્યાંથી હશે એને હવે તારી સ્મૃતિ?
હે ક્ષુબ્ધ,
આમ વિડંબનામાં શું ઊભી તું નત શિરે?
‘રે, ક્યાં જવું?’ એ પ્રશ્ન તું તવ પ્રાણને પૂછતી ધીરે?
પણ અહીં નહીં કો જ્યોતિ (ને ના અપ્સરાના તીર્થમાં તુજ વાસ),
કોઈ ન કાલિદાસ, ન કોઈ વ્યાસ;
આજ તો બસ આ ધરાને કહી જ દે તું (શી શરમ?):
‘દેહિ મે વિવરમ્!’
</poem>
== ૧૫ ઑગસ્ટ ૧૯૫૦ ==
<poem>
હું આમ તો ત્રેવીસનો છું
પણ મુજ મહીં જે મુક્તજન
એને અહીં જન્મ્યે
હજી તો થાય છે આજે જ પૂરાં વર્ષ ત્રણ,
કે થાય છે ત્રણ વર્ષ પૂરાં
એટલું સમજ્યે
અરે કે મુક્તિ પણ ક્યારેક તો બનતી ધુરા,
જે કેમકે હું આમ તો ત્રેવીસનો છું.
સંસારની શેરી મહીં રમવા જતાં
સુણતો રહું સહુ ભેરુઓની પાસથી
એવી કથા
જે કંઈક સમજું, કંઈક ના સમજું,
કહો તો વર્ષ ત્રણના બાળનું તે શું ગજું?
ને ઘર તણી દીવાલમાં ચોપાસથી
પડઘારૂપે સુણતો રહું જેની તથા,
એવી કથા; કેવી?
કહું? કે મુક્તિ તો માતા સમી,
ને માત તો દેવી,
ક્ષુધા ને પ્યાસની શાતા સમી,
ને દૈન્યમાં દાતા સમી...
ને દર્શનાતુર
ઘર તણા ઉંબર મહીં
જ્યાં પાય મેલું, કંપતું ઉર
ને થતું કે શીદને હું આંધળો જન્મ્યો નહીં?
જોઉં છું,
ખુલ્લી નજરથી જોઉં છું
સૌ ચામડી પરનાં ચકામાં
ને સૂજેલા સોળ પરનું લોહી જ્યારે લ્હોઉં છું
ત્યારે થતું કે સૌ શહીદોનાંય લોહી શું ઝર્યાં છે કે નકામાં?
લાય, એવી લાય
કે બસ ઊંઘ નહીં, ઉજાગરામાં રાત સારી જાય,
હું તો સ્વપ્નનો સુરમો લઈ જન્મ્યો હતો
પણ હવે તો મેશ પણ મળતી નથી,
વૈશાખના આકાશ જેવી સાવ કોરી કીકીઓ
આષાઢની છાયા જહીં ઢળતી નથી;
ત્યાં મેઘની માયા સમુંયે સ્વપ્ન ક્યાંથી સાંપડે?
ને જે દિવસભરમાં થતું
એ પણ વિસારે ના પડે,
ને જે દિવસભરમાં થતું
એને હવે તો સ્વપ્ન પણ હું કેમ માનું?
આત્મછલનું જ્યાં રહ્યું એકે ન બ્હાનું!
રે દિવસભર જે થતું
બસ એ જ સૌ હા, માત્ર એ સૌ યાદ આવે,
એ બધાની સાથ પેલી શેરીઓના સાદ આવે;
ને પછી સંસારની એ શેરીઓના ભેરુઓને હું કહું  :
સમજાવશો કોઈ મને હું આ બધું તે શું લહું?
ત્યારે સુણાવે છે મને એ શેરીઓ સૌ ઠાવકી  :
તું બાળ, નાનું બાળ
તે ક્યાંથી હજી સમજી શકે
કે મા મળી છે સાવકી.
</poem>
== ૩૦ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ ==
<poem>
ક્ષિતિજ શૂન્ય સ્મશાન, ચિતામહીં
તપનું શબ, કાય જલી રહી;
અગનની ગગને પ્રસરી શિખા,
ક્ષણિક તેજ તણી શું મરીચિકા!
તિમિરના પટ શ્યામ થકી નિશા
ગહન, ને ગમગીન બધી દિશા;
મરણ સન્મુખ મૌન જગે ધર્યું,
ડૂસકુંયે નહિ જ્યાં પવને ભર્યું,
સમસમી સૂનકાર હવે ભીંસે,
નિખિલ શોકનિમગ્ન જહીં દીસે;
પૂરવમાં પ્રગટે તહીં તારકો,
સકલના અવ એક જ ધારકો,
અવ ન ગોપન, સર્વ અહીં છતા,
અધિક જેહ અકેક થકી થતા;
પણ હશે સહુ અંજલિ સારતા,
હરખનું અથવા સ્મિત ધારતા?
સકળનું મન કોણ શકે કહી?
અકળ એક જ એ જ કથા રહી
</poem>
</poem>
MeghaBhavsar
18,450

edits

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/Special:MobileDiff/43543"

Navigation menu