આત્માની માતૃભાષા: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
 
(27 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:


{{BookCover
{{BookCover
|cover_image = File:UJO PARAB.jpg
|cover_image = File:Parabujo-title.jpg
|title = ઉમાશંકર જોશી : કાવ્યાસ્વાદ વિશેષાંક<br>
|title = આત્માની માતૃભાષા<br>
ઉમાશંકર જોશી : કાવ્યાસ્વાદ વિશેષાંક<br>
(પરબ, વર્ષ : 5, જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી : 2011, અંક : 7-8)
(પરબ, વર્ષ : 5, જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી : 2011, અંક : 7-8)
|author = તંત્રી : યોગેશ જોષી
|author = સંપાદક : યોગેશ જોષી
}}
}}


{{Poem2Open}}
<center> '''નિવેદન''' </center>
ઉમાશંકર જોશીએ નોંધ્યું છેઃ
‘કાવ્ય જીવે છે આસ્વાદમાં’
ઉમાશંકરે ‘સંસ્કૃતિ’નો કાવ્ય-આસ્વાદ વિશેષાંક કર્યો હતો, પછી ‘પ્રતિભા અને પ્રતિભાવ’ નામે એનો ગ્રંથ કરેલો. ‘નિશ્ચેના મહેલ’માંના એમના આસ્વાદ આ ક્ષણે યાદ આવે છે.
ઉમાશંકર જોશીની જન્મશતાબ્દી નિમિત્તે એમનાં ચૂંટેલાં કાવ્યોના આસ્વાદનો ‘પરબ’નો વિશેષાંક કરેલો. જે ખૂબ આવકાર પામ્યો હતો. એમાં ઉમાશંકરનાં બાસઠ કાવ્યો તથા સાત મુક્તકો-લઘુકાવ્યોના આસ્વાદનો સમાવેશ કર્યો હતો. ભગતસાહેબ, ઉશનસ્, સિતાંશુ, લાભશંકરથી માંડીને રાજેશ પંડ્યા, મહેન્દ્રસિંહ પરમાર સુધીના કવિઓ, વિવેચકો, અભ્યાસીઓ પાસેથી આ વિશેષાંક માટે આસ્વાદ-લેખો પ્રાપ્ત થયા હતા.
‘પરબ’નો આ વિશેષાંક ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદે ‘આત્માની માતૃભાષા’ શીર્ષકથી 2011માં પુસ્તક રૂપે પ્રગટ કર્યો હતો.
‘આત્માની માતૃભાષા’ ગ્રંથનું હવે ઈ-પ્રકાશન થઈ રહ્યું છે. આથી ઉમાશંકર જોશીનાં શેર્ષ્ઠ કાવ્યો તથા આસ્વાદ કાવ્યપ્રેમીઓ માટે આંગળીનાં ટેરવાંવગાં બન્યાં છે. એનો આનંદ વ્યક્ત કરું છું. આ ઈ-પ્રકાશન માટે એકત્ર ફાઉન્ડેશન તથા મિત્ર અતુલ રાવલનો આભાર માનું છું.
{{Right|''યોગેશ જોષી''}}
{{Right|તા. 15-12-2021, અમદાવાદ}}
{{Poem2Close}}


{{Box
{{Box
|title = પ્રારંભિક
|title = પ્રારંભિક
|content =  
|content =  
* [[પરબ વિશેષાંક/‘એકત્ર’નો ગ્રંથ-ગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/‘એકત્ર’નો ગ્રંથ-ગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/પત્ર|પરિષદ-પ્રમુખનો પત્ર]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/પ્રકાશન|પ્રકાશન]]
* [[પરબ વિશેષાંક/નિવેદન |કવિ ઉમાશંક જોશી : આત્માની વાણી]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/પ્રકાશકીય નિવેદન|પ્રકાશકીય નિવેદન]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/મુખપૃષ્ઠ-૨ | મુખપૃષ્ઠ - ૨]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/આવકાર | આવકાર]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/પત્ર|પરિષદ-પ્રમુખનો પત્ર]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/નિવેદન |કવિ ઉમાશંકર જોશી : આત્માની વાણી]]




Line 32: Line 26:
|title = અ નુ ક્ર મ
|title = અ નુ ક્ર મ
|content =  
|content =  
* [[પરબ વિશેષાંક/1|સનાતન અને સાર્વત્રિક માંગલ્યનું ભાવનાગાન — ધીરુ પરીખ]]
* '''વિશ્વશાંતિ (ઈ. ૧૯૩૧)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/2|‘વિશ્વશાંતિ’ વિશે — ઉશનસ્]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/1|સનાતન અને સાર્વત્રિક માંગલ્યનું ભાવનાગાન — ધીરુ પરીખ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/3|માનવસંવેદનાનો તીણો-વેધક સૂર… — હરીશ વટાવવાળા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/2|‘વિશ્વશાંતિ’ વિશે — ઉશનસ્]]
* [[પરબ વિશેષાંક/4|‘જઠરાગ્નિ’: એક સૌંદર્યવાદી કવિની ચરમ ચેતવણી — ડૉ. નીરવ પટેલ]]
*'''ગંગોત્રી (ઈ. ૧૯૩૪)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/5|અંતરની આરતનું ગીત — હર્ષદ ત્રિવેદી]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/3|માનવસંવેદનાનો તીણો-વેધક સૂર… — હરીશ વટાવવાળા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/6|વિશ્વ-ચેતના સાથે સાયુજ્ય સાધતી કાવ્ય-આકૃતિ — રાધેશ્યામ શર્મા]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/4|‘જઠરાગ્નિ’: એક સૌંદર્યવાદી કવિની ચરમ ચેતવણી — ડૉ. નીરવ પટેલ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/7|સમરકંદ-બુખારા: વિનોદ અને વેદનાનું સંતુલન — રાજેન્દ્રસિંહ જ. ગોહિલ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/5|અંતરની આરતનું ગીત — હર્ષદ ત્રિવેદી]]
* [[પરબ વિશેષાંક/8|પીડા વિના પ્રાપ્તિ નથી — મણિલાલ હ. પટેલ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/6|વિશ્વ-ચેતના સાથે સાયુજ્ય સાધતી કાવ્ય-આકૃતિ — રાધેશ્યામ શર્મા]]
* [[પરબ વિશેષાંક/9|લોકસંસ્કારની સહજતાનું મેળવણ: ‘દળણાના દાણા’ — મનોહર ત્રિવેદી]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/7|સમરકંદ-બુખારા: વિનોદ અને વેદનાનું સંતુલન — રાજેન્દ્રસિંહ જ. ગોહિલ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/10|‘પીંછું’ નામનું આ નમણું કાવ્ય — રમણીક અગ્રાવત]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/8|પીડા વિના પ્રાપ્તિ નથી — મણિલાલ હ. પટેલ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/11|આશાવાદની અભિનવ અભિવ્યક્તિ — નીતિન વડગામા]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/9|લોકસંસ્કારની સહજતાનું મેળવણ: ‘દળણાના દાણા’ — મનોહર ત્રિવેદી]]
* [[પરબ વિશેષાંક/12|સર્જકપ્રતિભાનો ઉત્કૃષ્ટ આવિષ્કાર સાધતી રચના — ભાનુપ્રસાદ પંડ્યા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/10|‘પીંછું’ નામનું આ નમણું કાવ્ય — રમણીક અગ્રાવત]]
* [[પરબ વિશેષાંક/13|ડૂમા અને ડૂસકાંભરી સ્થિતિની વચ્ચે વિસ્તરતી કવિતા — પ્રબોધ ર. જોશી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/11|આશાવાદની અભિનવ અભિવ્યક્તિ — નીતિન વડગામા]]
* [[પરબ વિશેષાંક/14|નિશીથનું પ્રબળગતિ લીલા-સ્તોત્ર — રમણ સોની ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/12|સર્જકપ્રતિભાનો ઉત્કૃષ્ટ આવિષ્કાર સાધતી રચના — ભાનુપ્રસાદ પંડ્યા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/15|આસ્વાદોત્તર બીજી એકબે વાત ગુજરાત — ઉમાશંકરની — ભાગ્યેશ જ્હા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/13|ડૂમા અને ડૂસકાંભરી સ્થિતિની વચ્ચે વિસ્તરતી કવિતા — પ્રબોધ ર. જોશી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/16|સ્વીકારની ભવ્યતા — માધવ રામાનુજ ]]
* '''નિશીથ (ઈ. ૧૯૩૯)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/17|ઝંખનાથી ઝાંખી ભણીની પ્રસન્નકર સૌંદર્યયાત્રા — દર્શના ધોળકિયા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/14|નિશીથનું પ્રબળગતિ લીલા-સ્તોત્ર — રમણ સોની ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/18|હૈયાનો સ્વભાવ અને પ્રભાવ — ભગીરથ બ્રહ્મભટ્ટ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/15|ગુજરાત — ઉમાશંકરની — ભાગ્યેશ જ્હા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/19|‘સદ્ગત મોટાભાઈ’ વિશે — ચિનુ મોદી  ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/16|સ્વીકારની ભવ્યતા — માધવ રામાનુજ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/20|‘સાબરનો ગોઠિયો’: સાહેબની ગેરહાજરીમાં કાવ્યાસ્વાદ — મહેન્દ્રસિંહ પરમાર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/17|ઝંખનાથી ઝાંખી ભણીની પ્રસન્નકર સૌંદર્યયાત્રા — દર્શના ધોળકિયા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/21|સ્વાન્ત: સુખાય વાંસળી વેચનારો — પ્રવીણ ગઢવી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/18|હૈયાનો સ્વભાવ અને પ્રભાવ — ભગીરથ બ્રહ્મભટ્ટ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/22|પ્રકૃતિસૌંદર્યની દિવ્ય અનુભૂતિનું ગાન — રમેશ એમ. ત્રિવેદી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/19|‘સદ્ગત મોટાભાઈ’ વિશે — ચિનુ મોદી  ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/23|‘લોકલમાં’ વિશે — નિરંજન ભગત ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/20|‘સાબરનો ગોઠિયો’: સાહેબની ગેરહાજરીમાં કાવ્યાસ્વાદ — મહેન્દ્રસિંહ પરમાર ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/24|પ્રશિષ્ટ સંસ્કાર — દક્ષા વ્યાસ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/21|સ્વાન્ત: સુખાય વાંસળી વેચનારો — પ્રવીણ ગઢવી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/25|બારેસોળે તો ખીલ્યાં આવડાં — હરિકૃષ્ણ પાઠક ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/22|પ્રકૃતિસૌંદર્યની દિવ્ય અનુભૂતિનું ગાન — રમેશ એમ. ત્રિવેદી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/26|‘આત્માનાં ખંડેર’: ક્યાંક ક્યાંક રચાતા કવિતાના દ્વીપ — ચન્દ્રકાન્ત ટોપીવાળા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/23|‘લોકલમાં’ વિશે — નિરંજન ભગત ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/24|પ્રશિષ્ટ સંસ્કાર — દક્ષા વ્યાસ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/25|બારેસોળે તો ખીલ્યાં આવડાં — હરિકૃષ્ણ પાઠક ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/26|‘આત્માનાં ખંડેર’: ક્યાંક ક્યાંક રચાતા કવિતાના દ્વીપ — ચન્દ્રકાન્ત ટોપીવાળા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/27|પૂર્ણત્વ તરફની ગતિ — અનિલ જોશી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/27|પૂર્ણત્વ તરફની ગતિ — અનિલ જોશી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/28|‘કર્ણ-કૃષ્ણ’ સંવાદ — યજ્ઞેશ દવે ]]
'''* પ્રાચીના (ઈ. ૧૯૯૪)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/29|દયારામનો તંબૂર જોઈને: એક પાઠ — ભોળાભાઈ પટેલ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/28|‘કર્ણ-કૃષ્ણ’ સંવાદ — યજ્ઞેશ દવે ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/30|‘આવ્યો છું મંદિરો જોવા—’ વિશે — પારુલ કંદર્પ દેસાઈ ]]
'''* આતિથ્ય (ઈ. ૧૯૪૬)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/31|ગ્રીષ્મનો ‘મધ્યાહ્ન’ — પ્રસાદ બ્રહ્મભટ્ટ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/29|દયારામનો તંબૂર જોઈને: એક પાઠ — ભોળાભાઈ પટેલ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/32|કંચવાનો કાચો રંગ સાચવવાની મથામણ — સંજુ વાળા  ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/30|‘આવ્યો છું મંદિરો જોવા—’ વિશે — પારુલ કંદર્પ દેસાઈ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/33|ઉન્મત્ત પ્રેમ અને ઘેરા વિષાદની બેવડી ભાત — વિનોદ જોશી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/31|ગ્રીષ્મનો ‘મધ્યાહ્ન’ — પ્રસાદ બ્રહ્મભટ્ટ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/34|‘ગામને કૂવે’: લોકસાહિત્યના કુળની કવિતા — દલપત પઢિયાર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/32|કંચવાનો કાચો રંગ સાચવવાની મથામણ — સંજુ વાળા  ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/35|અંતરપટ ખોલતી વસંત — પ્રફુલ્લ રાવલ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/33|ઉન્મત્ત પ્રેમ અને ઘેરા વિષાદની બેવડી ભાત — વિનોદ જોશી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/36|સુગંધથી રણકતી ને ચાંદનીથી છલકતી રાત્રિઓનો અ-પૂર્વ અનુભવ — જયદેવ શુક્લ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/34|‘ગામને કૂવે’: લોકસાહિત્યના કુળની કવિતા — દલપત પઢિયાર ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/37|થોડો એક તડકો: ક્ષણના સાક્ષાત્કારનું કાવ્ય — કિશોર વ્યાસ ]]
'''* વસંતવર્ષા (ઈ. ૧૯૫૪)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/38|પ્રકૃતિથી માનવ સુધીની યાત્રા… — સિલાસ પટેલિયા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/35|અંતરપટ ખોલતી વસંત — પ્રફુલ્લ રાવલ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/39|બે અવતરણચિહ્નો વચ્ચેનું અનેરું કવિકર્મ — રાજેન્દ્ર પટેલ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/36|સુગંધથી રણકતી ને ચાંદનીથી છલકતી રાત્રિઓનો અ-પૂર્વ અનુભવ — જયદેવ શુક્લ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/41|ભાવનામુકુરિત — સૌંદર્યરસિત કવિબાની: ‘ભલે શૃંગો ઊંચાં’ — ઉષા ઉપાધ્યાય ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/37|થોડો એક તડકો: ક્ષણના સાક્ષાત્કારનું કાવ્ય — કિશોર વ્યાસ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/42|આયુર્માર્ગના દ્વિભેટે — ધીરેન્દ્ર મહેતા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/38|પ્રકૃતિથી માનવ સુધીની યાત્રા… — સિલાસ પટેલિયા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/43|નાટ્યકવિતા: ‘મંથરા’ — પરેશ નાયક ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/39|બે અવતરણચિહ્નો વચ્ચેનું અનેરું કવિકર્મ — રાજેન્દ્ર પટેલ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/44|‘કચ’ — એક વિશ્લેષણ — અનિલા દલાલ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/41|ભાવનામુકુરિત — સૌંદર્યરસિત કવિબાની: ‘ભલે શૃંગો ઊંચાં’ — ઉષા ઉપાધ્યાય ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/45|‘રાજસ્થાનમાં પસાર થતાં — ’ વિશે — સતીશ વ્યાસ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/42|આયુર્માર્ગના દ્વિભેટે — ધીરેન્દ્ર મહેતા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/46|ત્રિવિધ અસ્મિતાઓનું સહઅસ્તિત્વ — ભગવતીકુમાર શર્મા ]]
'''* મહાપ્રસ્થાન (ઈ. ૧૯૬૫)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/47|‘વૃષભાવતાર’ વિશે — રતિલાલ બોરીસાગર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/43.|નિમંત્રણ’ વિશે — વિનોદ અધ્વર્યુ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/48|Ex-eternityથી eternity — પ્રવીણ દરજી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/43|નાટ્યકવિતા: ‘મંથરા’ — પરેશ નાયક ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/49|અનેક સૌંદર્યોના સંયોગે વિકસિત કવિચેતના — રઘુવીર ચૌધરી ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/44|‘કચ’ — એક વિશ્લેષણ — અનિલા દલાલ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/50|જીવનના આશ્લેષમાં ઊછરતું મૃત્યુફળ — રમણીક સોમેશ્વર ]]
'''* અભિજ્ઞા (ઈ. ૧૯૬૭)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/51|‘મૂળિયાં’ — ઋજુ કાવ્યત્વની ટકાઉ શબ્દમૂર્તિ — સુમન શાહ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/45|‘રાજસ્થાનમાં પસાર થતાં — ’ વિશે — સતીશ વ્યાસ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/52|‘એક પંખીને કંઈક’ વિશે — રાજેશ પંડ્યા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/46|ત્રિવિધ અસ્મિતાઓનું સહઅસ્તિત્વ — ભગવતીકુમાર શર્મા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/53|‘ગોકળગાય'નો રસાસ્વાદ — પ્રદીપ ખાંડવાળા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/47|‘વૃષભાવતાર’ વિશે — રતિલાલ બોરીસાગર ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/54|ધારાવસ્ત્ર: વ્યક્ત દ્વારા અવ્યક્તના અણસાર — અજિત ઠાકોર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/48|Ex-eternityથી eternity — પ્રવીણ દરજી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/55|સીમ, ઘર માતૃત્વ — રમેશ ર. દવે ]]
'''* ધારાવસ્ત્ર (ઈ. ૧૯૮૧)માંથી'''
* [[પરબ વિશેષાંક/56|દિલ્હીને ‘દિલી અલ્વિદા!’ — રવીન્દ્ર પારેખ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/49|અનેક સૌંદર્યોના સંયોગે વિકસિત કવિચેતના — રઘુવીર ચૌધરી ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/57|વિશેષણોની પુષ્પવર્ષા — પ્રવીણ પંડ્યા ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/50|જીવનના આશ્લેષમાં ઊછરતું મૃત્યુફળ — રમણીક સોમેશ્વર ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/58|‘છિન્નભિન્ન છું’ વિશે — લાભશંકર ઠાકર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/51|‘મૂળિયાં’ — ઋજુ કાવ્યત્વની ટકાઉ શબ્દમૂર્તિ — સુમન શાહ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/59|‘શોધ’ — અંગે એક શોધસફર — સિતાંશુ યશશ્ચંદ્ર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/51.|નિર્જીવ-સજીવ આંખની કરામત: ‘ઈડરિયા પથ્થરો’ — નરોત્તમ પલાણ ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/60|‘સ્વપ્નોને સળગવું હોય તો—’ વિશે — ચંદ્રકાન્ત શેઠ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/52|‘એક પંખીને કંઈક’ વિશે — રાજેશ પંડ્યા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/61|‘પંખીલોક’: ગુજરાતી સમગ્ર કવિતાનું એક ચિરંજીવ શૃંગ — ચંદ્રકાન્ત શેઠ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/53|‘ગોકળગાય'નો રસાસ્વાદ — પ્રદીપ ખાંડવાળા ]]
* [[પરબ વિશેષાંક/62|ઉમાશંકરભાઈનાં મુક્તકો-લઘુકાવ્યોનું ભાવવિશ્વ — એક આસ્વાદ — યૉસેફ મેકવાન ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/54|ધારાવસ્ત્ર: વ્યક્ત દ્વારા અવ્યક્તના અણસાર — અજિત ઠાકોર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/55|સીમ, ઘર માતૃત્વ — રમેશ ર. દવે ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/56|દિલ્હીને ‘દિલી અલ્વિદા!’ — રવીન્દ્ર પારેખ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/57|વિશેષણોની પુષ્પવર્ષા — પ્રવીણ પંડ્યા ]]
'''* સપ્તપદી (ઈ. ૧૯૮૧)માંથી'''
* [[આત્માની માતૃભાષા/58|‘છિન્નભિન્ન છું’ વિશે — લાભશંકર ઠાકર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/59|‘શોધ’ — અંગે એક શોધસફર — સિતાંશુ યશશ્ચંદ્ર ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/60|‘સ્વપ્નોને સળગવું હોય તો—’ વિશે — ચંદ્રકાન્ત શેઠ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/61|‘પંખીલોક’: ગુજરાતી સમગ્ર કવિતાનું એક ચિરંજીવ શૃંગ — ચંદ્રકાન્ત શેઠ ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/62|ઉમાશંકરભાઈનાં મુક્તકો-લઘુકાવ્યોનું ભાવવિશ્વ — એક આસ્વાદ — યૉસેફ મેકવાન ]]
* [[આત્માની માતૃભાષા/63|ઉમાશંકરની કવિતાવિષયક આસ્વાદનિષ્ઠ વિવેચનલેખો — કિશોર વ્યાસ ]]
}}
}}