પ્રતિપદા/અનુ-આધુનિક કવિતાઃ ઓળખનો આલેખ – મણિલાલ હ. પટેલ: Difference between revisions

ટિપાતાં વાસણોના અવાજો, એ દૃશ્યો-સ્મૃતિઓ બધું નારી-અસ્તિત્વ સાથે એકાકાર વર્તાય છે. તો ‘ગોઝારી વાવ’નું રૂપક પણ નારીજીવનની સ્થિતિઓ ચીંધે છે. પુરુષઝંખા અને તિરસ્કારની ચિનગારી સ્ત્રીને અજંપ અને હિંસક પણ કરતાં રહે છે. સ્ત્રીનું આક્રમક પ્રતિક્રમણ અહીં પહેલીવાર દઝાડતી આગ બનીને પ્રગટે છે. આ ભૂમિકાએથી જોતાં સમજાશે કે – સ્ત્રી સર્જક તરીકે મનીષા જોષીની કવિતા વધારે બળવાન સંકેતો ધરાવે છે. ‘કંદરા’ અને ‘કંસારા બજાર’ સંચયોની એમની કવિતા ૧૯૮૫ પછીના નારીસંવેદનના આલેખન સંદર્ભે ટટ્ટાર ઊભી રહી છે. આ કવયિત્રી ‘પ્રદક્ષિણા’ કાવ્યમાં આપણા સામાજિક કલ્ચરમાં નારીની જે દશા-અવદશા છે તેની વાત કરે છે...    વાંચોઃ

:જ્યારે જ્યારે મંદિરમાં જાઉં છું ત્યારે

હું મંદિરની બહાર જ નથી નીકળી શકતી.

અહીં મંદિર દીવાલો, વાહનો બધાં ય પ્રતીક બનીને અર્થ સંકુલતા રચે છે. આ મંદિર માત્ર કાયાનું નથી એ સમાજ, સંસ્કૃતિ અને જીવતરનું ય પ્રતીક છે. સંસ્કૃતિએ રચેલા પ્રપંચોએ નારીને કેવી તો ઘેરી રાખેલી છે! એ છૂટી શકતી  જ નથી. જોકે મનીષા જોષીની કાવ્યનાયિકા પુરુષને પરખી ગઈ છે. એ એને પડકારે છે, વશ કરે છે, ધૂત્કારે છે, ટટળતો ને ટળવળતો, સડતો-સળગતો ને સબડતો રાખી શકે છે. ‘ગોઝારી વાવ’ કાવ્ય આનું ઉદાહરણ છે. તો વળી ‘સહશયન’માં પશુપુરુષની ઓળખ સાથે નારીની અલ્લડતાને વર્ણવી છે. નર-નારીની પરસ્પર પૂરકતા વફાદાર બાજ પક્ષી જેવી છે. જીવનનો માળો રક્ષવા એની જરૂર પડે છેઃ

સહશયન

આપણા શયનખંડની?