મનીષા જોષીની કવિતા: Difference between revisions

મનીષા જોષીની કવિતા (view source)

Revision as of 05:43, 28 December 2022

8,094 bytes added , 05:43, 28 December 2022

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 1,081: / Line 1,081: @@
 ને સંભારી રહી છું હજી
 મારા પોતાનાં રક્તનાં પગલાં.
+</poem>
+== ૩૫. રોગિષ્ઠ કૂતરી ==
+<poem>
+આ હડકાયો કૂતરો,
+શેરીમાં ચાલતાં લોકોને ચોર સમજે છે.
+અને પછી બિચારા લોકો પણ મનમાં ઊંડે ઊંડે ગભરાય છે.
+કૂતરાની પીઠ પર એવી લાઠીઓ મારે છે
+કે ચામડી પર સોળ ઊઠી આવે છે.
+અને એ કૂતરાને મનોમન ચાહતી
+પેલી રોગિષ્ઠ કૂતરીયે દુઃખી થઈ જાય છે.
+ચંદ્ર એની સોળ કળાએ ખીલી ઊઠે છે
+અને કૂતરો વધારે ને વધારે જોરથી ભસતો રહે છે.
+મને થાય છે,
+રોટલાના વાસી ટુકડા જેવો આ ચંદ્ર,
+ઉપર લટકી રહ્યો છે તે કેમ પડી નથી જતો
+આ નીચે ભસતા કૂતરાના મોઢામાં.
+એના શિકારી દાંત વડે કૂતરો ચંદ્રને ચાવી જાય.
+અને એનું ગાંડપણ દૂર થઈ જાય.
+થોડા વધેલા ચંદ્રમાંથી એક બટકું
+પેલી કૂતરીને પણ આપી દઉં,
+અને એ સુંદર થઈ જાય.
+</poem>
+== ૩૬. ગાંધીધામની ટ્રેન ==
+<poem>
+તમારી આંગળી પકડીને જોઈ હતી ટ્રેન પહેલી વાર,
+કચ્છમાં ગાંધીધામના સ્ટેશન પર.
+મેં પૂછ્યું હતું, આ ટ્રેન આટલી લાંબી?
+અને તમે કહ્યું હતું, તું નાની છે.
+આજે હવે દેશ-વિદેશની યાત્રા વેળા
+હું ઘણી વાર મુઠ્ઠી પછાડીને
+તોડી નાખું છું પ્લેનની બારી
+અને કૂદી પડું છું બહાર
+ખુલ્લા, અજાણ્યા આકાશમાં.
+નીચે જોઉં છું તો
+પસાર થઈ રહી હોય છે એક ટ્રેન.
+પૂરપાટ દોડ્યે જતી એ ટ્રેન
+હજી પણ, આખી પૃથ્વી ફરી વળે તેટલી લાંબી લાગે છે.
+કચ્છથી કૅલિફૉર્નિયા જઈ રહેલી
+એ ટ્રેનની બારીમાંથી બહાર જોઈ રહેલા
+અજાણ્યા લોકોના ચહેરા
+હજી આજે પણ એટલા જ અજાણ્યા લાગે છે.
+ગાંઘીધામના સ્ટેશન પર
+ટ્રેનને લીલી ઝંડી બતાડનાર એ ગાર્ડ
+મૃત્યુ પામ્યો હશે હવે
+પણ એ એક માત્ર ચહેરો
+મને યાદ છે હજી પણ.
+એ એ જ ચહેરો છે, જે ચેક કરે છે મારો પાસપોર્ટ
+જ્યારે હું પ્રવેશું છું, કૅલિફૉર્નિયામાં.
+અને એ જાણે છે.
+હું ક્યારેય ગઈ જ નથી, કચ્છથી બહાર.
+</poem>
+== ૩૭. વૃક્ષ, અવાસ્તવિક ==
+<poem>
+હું કહું છું. આ વૃક્ષ તે જ બોધિવૃક્ષ,
+તે જ કદંબ, ને તે જ અશોક.
+આ જો તમે ન માનો તો પછી
+બુદ્ધ, કૃષ્ણ અને સીતાને શોધશો ક્યાં?
+વાસ્તવિકતા વિનાના એક વૃક્ષની
+આપણને સહુને જરૂર છે.
+મૂળિયાં વિનાના વૃક્ષના અર્કથી
+જીવતા રહેવાય તેટલું જ જીવન.
+એ વૃક્ષનું વર્ણન લખવાની હું શરૂઆત કરું છું
+ત્યાં જ,
+તેની શાખા-પ્રશાખા વીંટળાઈ વળે છે મારા હાથે.
+શબ્દ અને શબ્દ, અને શબ્દ વચ્ચે રહેલું અંતર
+હું પૂરી નથી શકતી
+હું હવે રઘવાઈ થઈ છું.
+આંખોની સામે જે કંઈ દેખાય
+એ બધું જ લખવા માટે.
+એક પુરાકલ્પિત વૃક્ષ વિસ્તરી રહ્યું છે.
+મારી બારીમાંથી ઘરની અંદર આવી રહ્યું છે.
+એ વૃક્ષમાં મારો નિવાસ છે
+અને એ વૃક્ષ જીવે છે
+શબ્દો વચ્ચેના અવકાશમાં.
+એ વૃક્ષનાં મૂળ શોધવા,
+એક રાજકુમાર વૃક્ષ પર ચડતો રહે છે,
+ચડતો રહે છે,
+નીચે એક રાક્ષસ
+કુહાડીનો ઘા કરે છે, એ વૃક્ષ પર.
+મૃત રાજકુમારોના દેહ, હું ગણું છું.
+આકાશને આંબતા એ વૃક્ષ પર હું વસું છું
+ને એ વૃક્ષ જીવે છે,
+મારી જિજીવિષામાં.
+એ વૃક્ષનાં લાકડાં ક્યારેય સળગતાં નથી
+ને તેના પર કાંઈ ફળ-ફૂલ ઊગતાં નથી,
+છતાં મને પોષે છે એ વૃક્ષ.
+કલ્પનોની છાંયમાં એ મને સૂવડાવે છે
+ને શાખા-પ્રશાખાની સીમામાં
+એ મને જીવાડે છે.
+હું હવે મુક્ત છું
+કંઈ જ ન લખવા માટે.
+</poem>
+== ૩૮. મેરુ ==
+<poem>
+આંધળા પાણીમાં, નાગની છાંયમાં.
+પગચંપી કરાવતા વિષ્ણુ
+અને આસપાસ પાણીમાં તરતી
+હીરાજડિત કલાત્મક પેટીઓમાં
+નવજાત શિશુઓ.
+હું જઈને બેસી રહીશ નદીના કોઈ શાંત કિનારે.
+રાહ જોઈશ, મારા શિશુના આવવાની,
+માછલીનાં ઈંડાંઓ તો જન્મતાંની સાથે જ
+વિખેરાઈ જાય, અગાધ સ્નિગ્ધ પાણીમાં.
+પ્રસરી જાય એમના શ્વાસ પરપોટા બનીને.
+પણ હું કેવી રીતે ઓળખીશ મારા શિશુને?
+આ બધાં વર્ષો,
+મેં કેટલીયે મીટ માંડી આકાશે,
+સમુદ્રોમાં ડોકિયાં કર્યાં,
+ક્ષીર નીકળતાં ફળ-ફૂલો વચ્ચે હું ફરતી રહી.
+ધમણની જેમ ચાલતો રહ્યો મારો શ્વાસ.
+અને હવે આ બાળક આવીને મને
+વાત કહેશે પાતાળની.
+પાણીમાં ધીમે ધીમે ઓગળી રહેલા
+અડગ મેરુની
+લાલ ફેણવાળા, ઝેર ઓકતા,
+જાતજાતના સર્પોનાં હાડપિંજરોની.
+અને હું ઓળખી લઈશ
+મારા ગર્ભને.
+એના જન્મની વેદનાને.
 </poem>