મનીષા જોષીની કવિતા: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 957: Line 957:


<poem>
<poem>
મારા રસોડામાં ગોઠવાયેલી
જાતજાતનાં અથાણાંની બરણીઓ જોતાં
હું કંઈક વિચારે ચડી જઉં છું,
કાચી કેરીની ખટાશ, મુરબ્બાની મીઠાશ
ગુંદાના ચીકણા ઠળિયા, કેરાની કડવાશ
ચણા-મેથી-લસણની તીવ્ર ગંધ
ખાંડેલું લાલ મરચું ને દળેલી પીળી રાઈ
તમાલપત્ર ને ગોળ ને ઉપર સરસવનું તેલ.
અથાણું બરાબર મચ્યું છે
અત્યારે, અડધી રાત્રે
આ ઘરમાં ફેલાયેલા અંધકારની જેમ જ.
મને ઊંઘ નથી આવતી
અને હું એક પછી એક, જુદાં જુદાં અથાણાં
ચમચીમાં લઈને ચાખી રહી છું.
અગાશીએ કેરી સૂકવવા મૂકતી વેળા
પગની પાનીએ લાગેલો તડકો
દઝાડી જાય છે મને, હજી અત્યારે, મોડી રાતે.
અને પછી સાંજ પડ્યે
બહાર સૂકવેલી કેરી ઘરમાં લેતી વખતે
આકાશમાં ફેલાયેલી ઢળતા સૂરજની લાલાશ પણ
હું જોઈ શકું છું અત્યારે, આ મધરાતે
મારી નિદ્રાહીન, ચોળાયેલી આંખોમાં.
આ અથાણાને આખા વરસ સુધી સાચવી રાખતું તેલ
જાળવે છે મને પણ.
તેલમાં ગળાડૂબ અથાણામાં
અકબંધ સચવાઈ રહે છે અંધારું
અને આ તેલ-મસાલાથી ભરપૂર
ખાટો, મીઠો, તૂરો સ્વાદ
સાચવી લે છે મને પણ,
આવી અનેક અડધી રાતોએ.
</poem>
== ૩૨. પ્રવેશદ્વાર ==
<poem>
કોઈ બારસાખ પર સૂઈ ગયેલા
કબૂતરના શરીરમાંથી
અનાયાસ ખરી પડેલાં
સાદાં પીંછાં જેવા દિવસો પસાર થઈ રહ્યા છે.
બહાર ભવ્ય તડકો પથરાયેલો રહે છે.
છતાં આ નિસ્તેજતા?
મન થાય છે કે
કોઈ આદિવાસીની નજરે ન ચડી હોય
એવી ગુફામાં ચાલી જઉં
અને પ્રવેશદ્વાર પર
પહાડ જેવો મોટો પથરો મૂકી દઉં.
ગુફાની ઉપર વરસાદનાં ફોરાં ટપકે તે અવાજને
ગુફાના હવડ અંધકારમાં હું સાંભળું.
વરસાદના મારાથી પોચી થઈ ગયેલી
ગુફાની દીવાલોને
હું મારી રિક્તતાથી ફરી મજબૂત બનાવું.
એ ગુફાની અંદર
કલાત્મક પ્રવેશદ્વારો બનાવું
અને પછી
કોઈના જ આવવાની
રાહ ન જોઉં.
</poem>
== ૩૩. તરસ ==
<poem>
ઉનાળાની બપોરની તરસ
ચબૂતરા પર મૂકેલી
માટીની ઠીબમાંથી પાણી પીતા
નાનકડા પંખીના શરીરમાં સમાઈ શકે
તેનાથી ઘણી વધારે હોય છે.
‘ઠંડી, ચાંદની રાતોમાં
ટાઢી થયેલી માટીમાંથી
બનાવેલું માટલું છે આ.’
કુંભાર કહી રહ્યો છે.
‘કોઠે ટાઢક ન વળે તો કહેજો.’
હું વિચારું છું,
ઠંડી, લાંબી રાતોમાં બહાર પડી રહેલી
એ એકલવાયી ઉદાસ માટીનું પાણી
મને શું શાતા આપી શકશે?
આ બપોર આવી તે કેવી
કે હું આમ બેસી રહું છું
પવનની એક લહેરખી માટે?
થાય છે કે ઊતરી જઉં જમીનમાં ઊંડેઊંડે
અળશિયાની માફક,
ને શોષી લઉં માટીની બધી જ ભીનાશ.
આ તરસ કંઈ નવી નથી.
આખરે તો શરીરને જરૂર પડે છે પાણીની
અને માટીને પણ જરૂર હોય છે, શરીરની.
દર ઉનાળે,
હું આમ જ દેહત્યાગ કરું છું અળશિયા રૂપે
અને ઊગી નીકળું છું ફરી,
તરસ્યા છોડવા રૂપે.
</poem>
== ૩૪. રજોસ્રાવ ==
<poem>
હું રજસ્વલા બની એ દિવસથી
વર્ષોનાં વર્ષો
મારી પાછળ ટપકતાં રહ્યાં છે
લોહીનાં ટીપાં
ને હું સતત લૂછતી રહી છું એ ટીપાં
મારી પીઠ પાછળ બાંધેલી સાવરણીથી
પછી તો ધીમે ધીમે લાલ રંગ મને પ્રિય બનતો ગયો.
ઠંડીમાં લાલ રંગનું સ્વેટર પહેર્યું હોય ત્યારે
મારા શરીરમાંથી ટપકતા
લાલ, ગરમ લોહીની ઉષ્મા મને ગમવા માંડી હતી.
હું ઊભી રહેતી બજારમાં, દાડમના ઢગલા સામે
અને મને લાગતું કે, આ દાડમની અંદરની સમૃદ્ધિ
અને મારા શરીરની અંદરની શક્યતાઓ
એકબીજાની સાથે કોઈક ભેદી રીતે સંકળાયેલી છે.
એ રજસ્રાવ વિના હવે
રજત ચાંદનીમાં, સફેદ સૂનકાર વચ્ચે
પગમાં ચાંદીના ઝાંઝર પહેરીને
નીકળી પડી છું હું અગોચર ભણી.
ઝાંઝરનો છમ છમ અવાજ, બોલકો નથી
શરીરની અંદર ટપકતા રહેતા લોહી જેવો
પણ લઈ જઈ રહ્યો છે મને
ગળામાં ચાંદીની હાંસડીઓ પહેરીને ફરતી
વૃદ્ધ રબારણોના દેશમાં.
રૂપેરી કેશ અને કાળાં વસ્ત્રો પહેરેલી એ રબારણો ભેગી
ચીતરી રહી છું હું હવે ઘરની દીવાલો પર
મોરનાં પીંછાં ને ચકલીનાં પગલાં
ને સંભારી રહી છું હજી
મારા પોતાનાં રક્તનાં પગલાં.
</poem>
</poem>
18,450

edits

Navigation menu