18,450
edits
મનીષા જોષીની કવિતા: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 957: | Line 957: | ||
<poem> | <poem> | ||
મારા રસોડામાં ગોઠવાયેલી | |||
જાતજાતનાં અથાણાંની બરણીઓ જોતાં | |||
હું કંઈક વિચારે ચડી જઉં છું, | |||
કાચી કેરીની ખટાશ, મુરબ્બાની મીઠાશ | |||
ગુંદાના ચીકણા ઠળિયા, કેરાની કડવાશ | |||
ચણા-મેથી-લસણની તીવ્ર ગંધ | |||
ખાંડેલું લાલ મરચું ને દળેલી પીળી રાઈ | |||
તમાલપત્ર ને ગોળ ને ઉપર સરસવનું તેલ. | |||
અથાણું બરાબર મચ્યું છે | |||
અત્યારે, અડધી રાત્રે | |||
આ ઘરમાં ફેલાયેલા અંધકારની જેમ જ. | |||
મને ઊંઘ નથી આવતી | |||
અને હું એક પછી એક, જુદાં જુદાં અથાણાં | |||
ચમચીમાં લઈને ચાખી રહી છું. | |||
અગાશીએ કેરી સૂકવવા મૂકતી વેળા | |||
પગની પાનીએ લાગેલો તડકો | |||
દઝાડી જાય છે મને, હજી અત્યારે, મોડી રાતે. | |||
અને પછી સાંજ પડ્યે | |||
બહાર સૂકવેલી કેરી ઘરમાં લેતી વખતે | |||
આકાશમાં ફેલાયેલી ઢળતા સૂરજની લાલાશ પણ | |||
હું જોઈ શકું છું અત્યારે, આ મધરાતે | |||
મારી નિદ્રાહીન, ચોળાયેલી આંખોમાં. | |||
આ અથાણાને આખા વરસ સુધી સાચવી રાખતું તેલ | |||
જાળવે છે મને પણ. | |||
તેલમાં ગળાડૂબ અથાણામાં | |||
અકબંધ સચવાઈ રહે છે અંધારું | |||
અને આ તેલ-મસાલાથી ભરપૂર | |||
ખાટો, મીઠો, તૂરો સ્વાદ | |||
સાચવી લે છે મને પણ, | |||
આવી અનેક અડધી રાતોએ. | |||
</poem> | |||
== ૩૨. પ્રવેશદ્વાર == | |||
<poem> | |||
કોઈ બારસાખ પર સૂઈ ગયેલા | |||
કબૂતરના શરીરમાંથી | |||
અનાયાસ ખરી પડેલાં | |||
સાદાં પીંછાં જેવા દિવસો પસાર થઈ રહ્યા છે. | |||
બહાર ભવ્ય તડકો પથરાયેલો રહે છે. | |||
છતાં આ નિસ્તેજતા? | |||
મન થાય છે કે | |||
કોઈ આદિવાસીની નજરે ન ચડી હોય | |||
એવી ગુફામાં ચાલી જઉં | |||
અને પ્રવેશદ્વાર પર | |||
પહાડ જેવો મોટો પથરો મૂકી દઉં. | |||
ગુફાની ઉપર વરસાદનાં ફોરાં ટપકે તે અવાજને | |||
ગુફાના હવડ અંધકારમાં હું સાંભળું. | |||
વરસાદના મારાથી પોચી થઈ ગયેલી | |||
ગુફાની દીવાલોને | |||
હું મારી રિક્તતાથી ફરી મજબૂત બનાવું. | |||
એ ગુફાની અંદર | |||
કલાત્મક પ્રવેશદ્વારો બનાવું | |||
અને પછી | |||
કોઈના જ આવવાની | |||
રાહ ન જોઉં. | |||
</poem> | |||
== ૩૩. તરસ == | |||
<poem> | |||
ઉનાળાની બપોરની તરસ | |||
ચબૂતરા પર મૂકેલી | |||
માટીની ઠીબમાંથી પાણી પીતા | |||
નાનકડા પંખીના શરીરમાં સમાઈ શકે | |||
તેનાથી ઘણી વધારે હોય છે. | |||
‘ઠંડી, ચાંદની રાતોમાં | |||
ટાઢી થયેલી માટીમાંથી | |||
બનાવેલું માટલું છે આ.’ | |||
કુંભાર કહી રહ્યો છે. | |||
‘કોઠે ટાઢક ન વળે તો કહેજો.’ | |||
હું વિચારું છું, | |||
ઠંડી, લાંબી રાતોમાં બહાર પડી રહેલી | |||
એ એકલવાયી ઉદાસ માટીનું પાણી | |||
મને શું શાતા આપી શકશે? | |||
આ બપોર આવી તે કેવી | |||
કે હું આમ બેસી રહું છું | |||
પવનની એક લહેરખી માટે? | |||
થાય છે કે ઊતરી જઉં જમીનમાં ઊંડેઊંડે | |||
અળશિયાની માફક, | |||
ને શોષી લઉં માટીની બધી જ ભીનાશ. | |||
આ તરસ કંઈ નવી નથી. | |||
આખરે તો શરીરને જરૂર પડે છે પાણીની | |||
અને માટીને પણ જરૂર હોય છે, શરીરની. | |||
દર ઉનાળે, | |||
હું આમ જ દેહત્યાગ કરું છું અળશિયા રૂપે | |||
અને ઊગી નીકળું છું ફરી, | |||
તરસ્યા છોડવા રૂપે. | |||
</poem> | |||
== ૩૪. રજોસ્રાવ == | |||
<poem> | |||
હું રજસ્વલા બની એ દિવસથી | |||
વર્ષોનાં વર્ષો | |||
મારી પાછળ ટપકતાં રહ્યાં છે | |||
લોહીનાં ટીપાં | |||
ને હું સતત લૂછતી રહી છું એ ટીપાં | |||
મારી પીઠ પાછળ બાંધેલી સાવરણીથી | |||
પછી તો ધીમે ધીમે લાલ રંગ મને પ્રિય બનતો ગયો. | |||
ઠંડીમાં લાલ રંગનું સ્વેટર પહેર્યું હોય ત્યારે | |||
મારા શરીરમાંથી ટપકતા | |||
લાલ, ગરમ લોહીની ઉષ્મા મને ગમવા માંડી હતી. | |||
હું ઊભી રહેતી બજારમાં, દાડમના ઢગલા સામે | |||
અને મને લાગતું કે, આ દાડમની અંદરની સમૃદ્ધિ | |||
અને મારા શરીરની અંદરની શક્યતાઓ | |||
એકબીજાની સાથે કોઈક ભેદી રીતે સંકળાયેલી છે. | |||
એ રજસ્રાવ વિના હવે | |||
રજત ચાંદનીમાં, સફેદ સૂનકાર વચ્ચે | |||
પગમાં ચાંદીના ઝાંઝર પહેરીને | |||
નીકળી પડી છું હું અગોચર ભણી. | |||
ઝાંઝરનો છમ છમ અવાજ, બોલકો નથી | |||
શરીરની અંદર ટપકતા રહેતા લોહી જેવો | |||
પણ લઈ જઈ રહ્યો છે મને | |||
ગળામાં ચાંદીની હાંસડીઓ પહેરીને ફરતી | |||
વૃદ્ધ રબારણોના દેશમાં. | |||
રૂપેરી કેશ અને કાળાં વસ્ત્રો પહેરેલી એ રબારણો ભેગી | |||
ચીતરી રહી છું હું હવે ઘરની દીવાલો પર | |||
મોરનાં પીંછાં ને ચકલીનાં પગલાં | |||
ને સંભારી રહી છું હજી | |||
મારા પોતાનાં રક્તનાં પગલાં. | |||
</poem> | </poem> | ||