યાત્રા/ગુલબાસની સોડમાં: Difference between revisions

no edit summary
(પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન)
No edit summary
 
Line 2: Line 2:
{{Heading|ગુલબાસની સોડમાં|}}
{{Heading|ગુલબાસની સોડમાં|}}


<poem>
{{block center|<poem>
ગુલબાસ, તવ ઉચ્છ્‌વાસ મીઠો,
ગુલબાસ, તવ ઉચ્છ્‌વાસ મીઠો,
{{space}} શાંત આશ્વાસક ધરાના શ્વાસ શો,
{{gap|1em}}શાંત આશ્વાસક ધરાના શ્વાસ શો,
{{space}} મહેકી રહ્યો મુજ સોડમાં,
{{gap|1em}}મહેકી રહ્યો મુજ સોડમાં,
{{space}} મુજ તપ્ત અંતરને લપેટી લેતા નિજ સુરભિ-પટે
{{gap|1em}}મુજ તપ્ત અંતરને લપેટી લેતા નિજ સુરભિ-પટે
ને અન્ય સોડે ગરજતો આ ગુંજતો સાગર રહ્યો,
ને અન્ય સોડે ગરજતો આ ગુંજતો સાગર રહ્યો,
{{space}} કો દૂર દૂર સમીરની આહ્‌લાદિની
{{gap|1em}}કો દૂર દૂર સમીરની આહ્‌લાદિની
{{space}}{{space}} લહરી પરે લહરી અહા જાયે વહ્યો.
{{gap|4em}}લહરી પરે લહરી અહા જાયે વહ્યો.


શી સાંજ! સૌમ્ય પ્રશાંત, વાદળ સ્વસ્થ થૈ જામી રહ્યાં,
શી સાંજ! સૌમ્ય પ્રશાંત, વાદળ સ્વસ્થ થૈ જામી રહ્યાં,
{{space}} રંગો તણા પટ દુપટ ચોપટ અંગરાગ અનેક લૈ,
{{gap|1em}}રંગો તણા પટ દુપટ ચોપટ અંગરાગ અનેક લૈ,
{{space}} કો મેહફિલે આતુર હૃદય શાં શાંત ઉત્સુક થંભિયાં. ૧૦
{{gap|1em}}કો મેહફિલે આતુર હૃદય શાં શાંત ઉત્સુક થંભિયાં. ૧૦


ત્યાં યંત્ર ગાજી ઊઠતું.
ત્યાં યંત્ર ગાજી ઊઠતું.
વિદ્યુત્પ્રવાહોથી વીંધાઈ ઘર્ઘરે કટુ કંપતું,
વિદ્યુત્પ્રવાહોથી વીંધાઈ ઘર્ઘરે કટુ કંપતું,
{{space}} નિજ સૂર તીક્ષ્ણ શરાવલી શા કર્ણ પર ફેંક્યે જતું :
{{gap|1em}}નિજ સૂર તીક્ષ્ણ શરાવલી શા કર્ણ પર ફેંક્યે જતું :


‘આઝાદ હિંદે......ઓ ફુટ્યા કૈં બૉમ્બ,
‘આઝાદ હિંદે......ઓ ફુટ્યા કૈં બૉમ્બ,
{{space}}{{space}} પાટા ઉપરથી ટ્રેનો દડી,
{{gap|8em}}પાટા ઉપરથી ટ્રેનો દડી,
ખંજરો ઊછળ્યાં, ઘવાયાં આદમી, આગો ઊઠી,
ખંજરો ઊછળ્યાં, ઘવાયાં આદમી, આગો ઊઠી,
આંતરીને આદમી ઘરમાં જલાવ્યા, ઓરતોનું અપહરણ—
આંતરીને આદમી ઘરમાં જલાવ્યા, ઓરતોનું અપહરણ—
Line 35: Line 35:
કૈં સેંકડો–ના, ના, હજારો–ના અરે, લાખોય કેરી કોમ
કૈં સેંકડો–ના, ના, હજારો–ના અરે, લાખોય કેરી કોમ
આ ખંજર લઈ ઊપડી–ચડી–શુ હાથ કરવા?
આ ખંજર લઈ ઊપડી–ચડી–શુ હાથ કરવા?
{{space}} રામ જાણે, ખુદા જાણે!
{{gap|8em}}રામ જાણે, ખુદા જાણે!


આસ્માનીઓ ગુજરી ઘણી આ દીન ધરતીને શિરે,
આસ્માનીઓ ગુજરી ઘણી આ દીન ધરતીને શિરે,
Line 43: Line 43:
તે મનુજને હાથે ગુજરતું મનુજ પર–
તે મનુજને હાથે ગુજરતું મનુજ પર–
ઘરબાર છોડ્યાં, પ્રાણને મુઠ્ઠી વિષે લઈ
ઘરબાર છોડ્યાં, પ્રાણને મુઠ્ઠી વિષે લઈ
{{space}} લાખ લાખ તણી કતારો નીકળી–
{{gap|8em}}લાખ લાખ તણી કતારો નીકળી–
જોજન પરે જોજન સુધી લંઘાર લંબાતી રહી.
જોજન પરે જોજન સુધી લંઘાર લંબાતી રહી.
‘આઝાદ હિંદે....’ યંત્ર એના સૂર હા રેડ્યે જતું,
‘આઝાદ હિંદે....’ યંત્ર એના સૂર હા રેડ્યે જતું,
{{space}} કર કરર કર, કર કરર કર, આકાશ કેરી
{{gap|3em}}કર કરર કર, કર કરર કર, આકાશ કેરી
{{space}}{{space}} વીજળી એ સૂરને ચીરી જતી.
{{gap|6em}}વીજળી એ સૂરને ચીરી જતી.


હા, કેટલાં આંસુ વહ્યાં; હા કેટલી અંતર થકી આરત ઝરી;
હા, કેટલાં આંસુ વહ્યાં; હા કેટલી અંતર થકી આરત ઝરી;
Line 57: Line 57:


ને માનવીના મુખ થકી માનવ થવાને
ને માનવીના મુખ થકી માનવ થવાને
{{space}} માનવીને આર્ત ઉચ્ચારણ સ્ફુરે— ૪૦
{{gap|4em}}માનવીને આર્ત ઉચ્ચારણ સ્ફુરે— ૪૦
રે ભાઈ ભાઈ તમે, ખરે આ કેમ ગાંડા થઈ ગયા?
રે ભાઈ ભાઈ તમે, ખરે આ કેમ ગાંડા થઈ ગયા?
બંધુ બનો, ભાઈ રહો, સંપી અને જંપી રહો, સઘળું સહો,
બંધુ બનો, ભાઈ રહો, સંપી અને જંપી રહો, સઘળું સહો,
Line 64: Line 64:
પણ દીન માનવકંઠ એ, દુર્બળ મનુજનો સાદ એ.
પણ દીન માનવકંઠ એ, દુર્બળ મનુજનો સાદ એ.
ના કોણ જગમાં જાણતું કે
ના કોણ જગમાં જાણતું કે
{{space}} માનવીને મારવું એ પાપ છે;
{{gap|2em}}માનવીને મારવું એ પાપ છે;
માનવીનો માનવી તો ભાઈ છે, સંપમાં સુખ-ચેન છે.
માનવીનો માનવી તો ભાઈ છે, સંપમાં સુખ-ચેન છે.


Line 70: Line 70:
જે હાથ ખંજર ભોંકતો તે શું નથી આ જાણતો?
જે હાથ ખંજર ભોંકતો તે શું નથી આ જાણતો?
આ શબ્દ કેરું જ્ઞાન માનવને કદી તારી શકે— ૫૦
આ શબ્દ કેરું જ્ઞાન માનવને કદી તારી શકે— ૫૦
{{space}} તો સ્વર્ગ પૃથ્વી પર હતે યે ક્યારનું.
{{gap|4em}}તો સ્વર્ગ પૃથ્વી પર હતે યે ક્યારનું.


આ થોકથોકે શાણપણ પથરાયું છે ભૂમિ ઉપર,
આ થોકથોકે શાણપણ પથરાયું છે ભૂમિ ઉપર,
{{space}} ધિક્કારનો વંટોળ તો યે વેગભર આવી ચડ્યો,
{{gap|2em}}ધિક્કારનો વંટોળ તો યે વેગભર આવી ચડ્યો,
{{space}} સૌ શાણપણનો ગંજ એક જ ફૂંકમાં
{{gap|2em}}સૌ શાણપણનો ગંજ એક જ ફૂંકમાં
{{space}} ફૂંકી દઈ આ આગ ભડભડ ભૂમિને ભરખી રહી.
{{gap|2em}}ફૂંકી દઈ આ આગ ભડભડ ભૂમિને ભરખી રહી.
એ આગને હોલાવવાની શક્તિ ભૂમિમાં ખરી?
એ આગને હોલાવવાની શક્તિ ભૂમિમાં ખરી?


ગુલબાસ, તારો શ્વાસ મારા પ્રશ્નને આશ્વાસતો મીઠો વહે.
ગુલબાસ, તારો શ્વાસ મારા પ્રશ્નને આશ્વાસતો મીઠો વહે.
{{space}} આકાશના રસ ઝીલી તેં આ મિટ્ટીને મધુમય કરી,
{{gap|1em}}આકાશના રસ ઝીલી તેં આ મિટ્ટીને મધુમય કરી,
{{space}} લાવ તારો હસ્ત, આખી પૃથ્વીને હૈયે ધરું,
{{gap|1em}}લાવ તારો હસ્ત, આખી પૃથ્વીને હૈયે ધરું,
{{space}} જો ઝેર હા વર્ષી શકે છે વ્યોમમાંથી ભૂમિ પર, ૬૦
{{gap|1em}}જો ઝેર હા વર્ષી શકે છે વ્યોમમાંથી ભૂમિ પર, ૬૦
{{space}} તો અમૃતની યે વાદળી વરસી જશે અહીં એક દી.
{{gap|1em}}તો અમૃતની યે વાદળી વરસી જશે અહીં એક દી.


આ ભૂમિએ નિજ રોગનું ઔષધ રહ્યું છે માગવું
આ ભૂમિએ નિજ રોગનું ઔષધ રહ્યું છે માગવું
{{space}} આકાશની શીતળ ઘટાની ગહન રસશાળા થકી.
{{gap|1em}}આકાશની શીતળ ઘટાની ગહન રસશાળા થકી.


સૂરો શમે છે યંત્રના,
સૂરો શમે છે યંત્રના,
Line 94: Line 94:


ને પૃથ્વી પરના ગરલ સામે શિવનયન ત્યાં સ્થિર ઠરે,
ને પૃથ્વી પરના ગરલ સામે શિવનયન ત્યાં સ્થિર ઠરે,
{{space}} કૂટસ્થ કે ઊર્ધ્વસ્થ, શક્તિ-પીઠ પર
{{gap|1em}}કૂટસ્થ કે ઊર્ધ્વસ્થ, શક્તિ-પીઠ પર
{{space}}{{space}} આસીન હર્તા રુદ્રનું;
{{gap|8em}}આસીન હર્તા રુદ્રનું;
ને ઝેરની ભરતી ચઢેલી ઓટ થૈ પાછી ફરે.
ને ઝેરની ભરતી ચઢેલી ઓટ થૈ પાછી ફરે.
</poem>


{{Right|૨૬ ઑક્ટોબર, ૧૯૪૭}}


<small>{{Right|૨૬ ઑક્ટોબર, ૧૯૪૭}} </small>
</poem>}}
<br>
<br>
{{HeaderNav2
{{HeaderNav2