સાહિત્યિક સંરસન — ૩/વિજય સોની: Difference between revisions

-"ના…" મારે એટલું જ બોલવું હતું પણ, "દે ગયા હોતા તો મેં તુજે ફોન ન કરતા?" મેં સામું લવ્વું ભર્યું.

-"સાલા ચુતિયા"  ઠાકુર થાકેલા અવાજે ગુસ્સામાં બોલ્યો. એણે ફોન મૂકી દીધો.

હું નીચો નમીને રવો શોધવા માટે બધું આઘુંપાછું કરવા લાગ્યો ત્યાં ફરી ફોન વાઇબ્રેટ થયો.

-"બીજોય, ઉસકો બોલ ને મેરા પેસા દે દે. મેં બહુત....!  વો મકાનમાલિક કો આજ મેને પૈસે નહીં દીયે તો વો મુજે આજ ઘર સે  બહાર ફેંક દેગા. કહા જાઉંગા મૈં?" ઠાકુરનો અવાજ ધ્રૂજતો હતો. પળવાર પહેલા ફોનમાં ગાળ દેનારો ઠાકુર જાણે બદલાઈ ગયો હતો.  

ઠાકુર હિન્દી ગુજરાતી અને બંગાળીનું એવુ મિશ્રણ બોલતો કે મને એ દર વખતે કેળાં દહીંમાં બોળીને ખાતાં હોઇએ એવું અજુગતું લાગતું.

મને, સોનાનો રવો નહીં મળે તો ઓછામાં ઓછી આઠ હજારની ચાકી આવશે અને મોટો આવીને મારી બજાવશે એ નફામાં - એ વિચારે પરસેવો થઈ રહ્યો હતો એમાં વળી આ ઠાકુર મગજની મા પૈણતો હતો. મેં હથોડો ખાલી એરણ પર પછાડ્યો. કાટવાળી એરણ પર હથોડો પછડાઇને પાછો પડ્યો ત્યારે લાકડાનો બોલ બખ્તર સાથે અથડાય એવો અવાજ આવ્યો. હું દુકાનમાં ચારે તરફ નજર ફેરવવા લાગ્યો જાણે કે રવો સૂંઘતો હોઉં. હું નીચો વળીને બધું ફેંદવા લાગ્યો. મને વળતી પળે વિચાર આવ્યો કે જીવન એક સંગ્રામ છે. એ જફા છે. પછી થયું કે આ ફિલૉસૉફીનો હુમલો છે એટલે વિચાર ઝાટકી નાખ્યો, પણ ઠાકુરની ગાળ કેડો મૂકતી ન હતી. કનુ પૈસા નહીં આપે તો  ઠાકુર એનું શું ઉખાડી લેશે? એ વિચાર આવતો હતો. શું શું બની શકે એની સંભાવના હું મનોમન વિચાર્યા કરતો હતો. સામેની ચેમ્બરનાં ધાબે મૂકેલી ડિશ પર પછડાઇને સૂરજનો શેરડો મારી આંખમાં કણાંની જેમ વાગતો હતો. મેં આંખ ફેરવી લીધી. બારી બહાર અચાનક ઍમ્બ્યુલન્સના અવાજથી બજાર, માંદગીના ભયથી સંકોચાઈ ગયું હતું. રસ્તાની બંને બાજુએ પાર્ક કરેલાં વાહનોને કારણે ઍમ્બ્યુલન્સ ચીસો પાડતી ખોડંગાતી ચાલતી હતી. મેં બારીમાંથી નીચે જોયું. એની ચીસોથી મને કાન ભીડી દેવાનું મન થયું. પછી થયુ કે ઍમ્બ્યુલન્સમાં કોઇક હશે. એને ઇમરજન્સી હશે. એ કદાચ થોડા સમય માટે જ હોય. એ કદાચ છેલ્લીવાર જ આ ગલીમાંથી નીકળતો હોય. એની આંખો ખુલ્લી હશે. એ મારી દુકાનની બારીમાં જોતો હોય. હવે કદાચ એ મારી બારીને કયારેય નહીં જોઈ શકે. બજાર જાણે ઍમ્બ્યુલન્સને વળગીને પેલાને જતો રોકી રહ્યુ હતું. મને પછી તરત ખોવાઈ ગયેલો રવો સાંભર્યો. ઍમ્બ્યુલન્સમાં  સૂતેલો જણ સાંભર્યો. જીવનમાં કશું સાથે નહીં આવે. આમ જ બજારમાંથી પસાર થઇને એક દિવસ રસ્તા વચ્ચે પડેલાં વાહનો ચીરતાં જતું રહેવાનું હોય છે. હું લમણે હાથ દઇને બેસી ગયો. આ ક્ષણે વરસાદ આવે અને મારાં શરીરમાં ઠંડક ફરી વળે, એવી મને સાવ ઠાલી ઇચ્છા થઈ આવી.

-"ઠાકુર" મારાથી એટલું જ બોલાયું.

-"રાધે કૃષ્ણ" એ સામે બોલ્યો

બંગાળી ભાષામાં કીડીના ટાંગા જેવા અક્ષરોમાં બધું એકબીજામાં ભળી જાય એવી રીતે લખ્યું હતું. એણે એમાંથી કંઇક વાંચવા માંડ્યું. પછી મોટે મોટેથી ભગવાનની સ્તુતિ ગાવા લાગ્યો. મને દર વખતે એવું લાગતું હતું કે ઠાકુર આ ચોપડી તો સાવ ખોટી જ ખુલ્લી રાખે છે. એ જે બોલે છે, એ તો જાણે ચોપડીમાં હતું જ નહીં. એ ગાતો ત્યારે એનું રૂપ ફરી જતું. આંખોમાં ચમક આવી જતી. એ આસપાસનું ભાન ભૂલી જતો. મને વિચાર આવ્યો કે આ ગાતી વખતે ઠાકુરને કનુના પૈસાની યાદ આવતી હશે? એણે સ્તુતિ પૂર્ણ કરી. બીજે ક્યાંકથી બળ કરીને અહીં પાછો આવ્યો હોય એમ, એણે આંખો ખોલી. ચાની પ્યાલી સામે જોયું. પછી મારી સામે જોયું. એક જ ઘૂંટડે આખી પ્યાલી ચા પી ગયો.

-"શું કરે છે તારા ભગવાન આજકાલ?'" મેં એમ જ હળવાશ લાવવા અને મારા ખોવાઈ ગયેલા રવાને ભૂલવા માટે પૂછ્યું.  

મેં ઠાકુરને કીધું, "ખેનીની ડબ્બી પડી છે?"

એણે પણ જાણે કશાકમાંથી છૂટ્યો હોય એમ ઝડપથી ડબ્બી કાઢી. પ્લાસ્ટિકની ડબ્બીની એક બાજુએ તમાકુ હતી અને બીજી બાજુએ ભીનો ચુનો ભર્યો હતો. એણે તમાકુ હથળીમાં લઇને નખ વડે ચુનો ઉમેર્યો. ઠાકુર મારા માટે હથેળીમાં તમાકુને અંગૂઠા વડે જોર જોરથી મસળતો હતો. એણે તમાકુ મારી સામે ધરી. મેં એક ચપટી ભરીને હોઠ નીચે દબાવી દીધી. તમાકુનો રસ ચાના સ્વાદ પર હાવી થઇને મોઢામાં ફેલાવા લાગ્યો.

-"કંઈ કહેતો હતો એ?" એણે પૂછ્યું.

એ વખતે એનું મોઢું એવું થઈ ગયું જાણે હું માખી થઇને એના મોઢા પર બણબણતો હોઉં!

-"વો માદરબખ્ત!" પછીનું એ ગળી ગયો.

-"વો સમાન તો સલામત રહેગા ન?" મેં આંખ મારીને પૂછ્યું .

"ઠાકુર, માની લે કે કનુ પૈસા આપવાની સાવ ના પાડે, તો તું એનું શું ઉખાડી લઇશ?" મેં ઠાકુરને વાસ્તવ સામે ઊભા રહેવા આહ્વાન કર્યું જાણે.

આંખો ખોલી અને પછી મને કહે, "હું કનુને ચકલી બનાવી દઇશ."

-"કેટલા મહિનાનું ભાડું ચડી ગયું છે?" મેં પૂછ્યું.

-"ચાર." એણે આંગળી વડે ચાર બતાવ્યા. એ વખતે મને એના નીચલા હોઠ પર તાલફડીનું ફોતરું ચોટ્યું હોય એવો ડાઘ દેખાયો . એ ડાઘ કોઢનો હશે તો ઠાકુર પછી કેવો લાગશે એવો મને વિચાર આવ્યો. અમે બંને થોડીવાર મૂંગા બેસી રહ્યા.

-"મારે આપવાના છે જ નહીં, પણ તું બહુ ચોંટ્યો છે એટલે કહું કે, મારી પાસે જ્યારે પૈસા આવશે ત્યારે એના રૂપિયા દૂધે ધોઇને આપી દઇશ. અત્યારે મારી પાસે ઠાકુરને આપવાના પૈસા નથી." એ જાણે નાગો થઇને ઊભો રહી ગયો હતો.

સવારે કરેલી અગરબત્તીના શ્વાસ ધીરે ધીરે છૂટી રહ્યા હતા. ઠાકુર સૂકી આંખે અમને બંનેને સાંભળી રહ્યો હતો.

-"ઠાકુર, તું બોલ ને કંઇક ડોફા. ક્યારનો આમ મૂંગો બેસી રહ્યો છું તે! અબ ક્યા કરેગા, બોલ! યે તો નંગા હો ગયા. સુન લે, ઠાકુર, તારો ભગવાન પણ નાગાંઓની જ ભેરે છે. તારી-મારી જેવાને તો એ પગ નીચે જ દબાવી રાખે છે. સમજ્યો?" મેં જાણીજોઇને કનુ સામે જોઇને કહ્યું. હું તિલમિલાઈ ઊઠ્યો હતો.

ઠાકુરનું મોઢું તરડાયું. એણે પ્લાસ્ટિકની થેલીમાંથી ભગવાન કાઢ્યા. તાંબાની લોટી કાઢી. મારી કૂપીમાંથી જળ લઇને લોટીમાં ભર્યું. આંખો બંધ કરી.