18,450
edits
મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/રુક્મિણી વિવાહ મીઠું ૧: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/રુક્મિણી વિવાહ મીઠું ૧ (view source)
Revision as of 10:44, 19 August 2021
, 10:44, 19 August 2021no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|મીઠું ૧|}} <poem> પ્રથમ શ્રી ગરૂપદ પરણમૂં પ્રીતે, શ્રીકૃષ્ણરૂપ...") |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 25: | Line 25: | ||
એમ કહીને તતકાળજ ઊઠ્યો, વેગે કહાવ્યું શીશુપાળને રે; | એમ કહીને તતકાળજ ઊઠ્યો, વેગે કહાવ્યું શીશુપાળને રે; | ||
લગન ઉપર જાન લઈ વેહેલા આવે, લાવે સંગે બહુ ભૂપાળનેરે. ૮ | લગન ઉપર જાન લઈ વેહેલા આવે, લાવે સંગે બહુ ભૂપાળનેરે.{{space}} ૮ | ||
સુણી એમ સનમાના થઈ સહુ ઊઠ્યા, ઉદ્યમ માંડ્યો વેહેવાતણોરે; | સુણી એમ સનમાના થઈ સહુ ઊઠ્યા, ઉદ્યમ માંડ્યો વેહેવાતણોરે; | ||
સુણી રૂકમણીજીને તો ઝેર લાગ્યું, ઉર પરિતાપ થયો ઘણોરે. ૯ | સુણી રૂકમણીજીને તો ઝેર લાગ્યું, ઉર પરિતાપ થયો ઘણોરે.{{space}} ૯ | ||
જે જે દેશથી જે દ્વિજ આવે, સહુને પુછીને નિશ્ચે કર્યુંરે; | જે જે દેશથી જે દ્વિજ આવે, સહુને પુછીને નિશ્ચે કર્યુંરે; | ||
સરવે કહ્યું નહીં કો કૃષ્ણ તોલે, સાંભળીને ચિત ત્યાં ઠર્યુંરે. ૧૦ | સરવે કહ્યું નહીં કો કૃષ્ણ તોલે, સાંભળીને ચિત ત્યાં ઠર્યુંરે.{{space}} ૧૦ | ||
નારદે કહ્યું પણ સહુ ગુણ પૂરણ, એક શ્રી કૃષ્ણ નિશ્ચે કરીરે; | નારદે કહ્યું પણ સહુ ગુણ પૂરણ, એક શ્રી કૃષ્ણ નિશ્ચે કરીરે; | ||
એમ સુણીને દેહ આત્મા પોતાનો, મનથકી અરપ્યો શ્રીહરીરે. ૧૧ | એમ સુણીને દેહ આત્મા પોતાનો, મનથકી અરપ્યો શ્રીહરીરે.{{space}} ૧૧ | ||
અંન્ન ના ભાવે ને નિદ્રા નાવે, કેહેવાય નહિં દુ:ખ કોઈનેરે; | અંન્ન ના ભાવે ને નિદ્રા નાવે, કેહેવાય નહિં દુ:ખ કોઈનેરે; | ||
નાથ સંભારે ને નિશ્વાસ મુકે, રાત દિવસ કાહાડે રોઈનેરે. ૧૨ | નાથ સંભારે ને નિશ્વાસ મુકે, રાત દિવસ કાહાડે રોઈનેરે.{{space}} ૧૨ | ||
એવામાં જાન લઈ શીશુપાળ આવ્યો, સાથે છે રાજા બિજા બહુરે; | એવામાં જાન લઈ શીશુપાળ આવ્યો, સાથે છે રાજા બિજા બહુરે; | ||
કાસીરાજ દંતવક્ર જરાસન, શાલ્વ સહિત સેન્યા સહુરે. ૧૩ | કાસીરાજ દંતવક્ર જરાસન, શાલ્વ સહિત સેન્યા સહુરે.{{space}} ૧૩ | ||
સામા જઈને ભુપે સનમાન કરીને, લાવિ ઉતાર્યા છે બાગમાંરે; | સામા જઈને ભુપે સનમાન કરીને, લાવિ ઉતાર્યા છે બાગમાંરે; | ||
આવ્યો છે કોડે પણ જશે માથે બોડે, ધિક્કાર ફટ એના ભાગ્યમાંરે. ૧૪ | આવ્યો છે કોડે પણ જશે માથે બોડે, ધિક્કાર ફટ એના ભાગ્યમાંરે.{{space}} ૧૪ | ||
દુષ્ટ આવ્યો સુણીને કુંવરીજીને, તાલાવેલી લાગી તનમાંરે; | દુષ્ટ આવ્યો સુણીને કુંવરીજીને, તાલાવેલી લાગી તનમાંરે; | ||
ક્યમ કરૂં કોહોની સંગે હું કહાવૂં, ધારે વિચારે છે મનમાંરે. ૧૫ | ક્યમ કરૂં કોહોની સંગે હું કહાવૂં, ધારે વિચારે છે મનમાંરે.{{space}} ૧૫ | ||
એવામાં એક આશ્રિત દ્વિજ ઘરનો, આવ્યો દેખી ધાર્યૂં ચિત્તમાંરે. | એવામાં એક આશ્રિત દ્વિજ ઘરનો, આવ્યો દેખી ધાર્યૂં ચિત્તમાંરે. | ||
સાન કરી તેડ્યો સકૂમારી, આવો ગુરૂજી એકાંતમાંરે. ૧૬ | સાન કરી તેડ્યો સકૂમારી, આવો ગુરૂજી એકાંતમાંરે.{{space}} ૧૬ | ||
તેડી બેસાડીને કર્યો મનસૂબો, પત્ર લખીને એક આપિયુંરે; | તેડી બેસાડીને કર્યો મનસૂબો, પત્ર લખીને એક આપિયુંરે; | ||
દ્વારામતીપતીને જઈ આપો, કેહેજો દુ:ખ જેહેવ્યું વ્યાપીયુંરે. ૧૭ | દ્વારામતીપતીને જઈ આપો, કેહેજો દુ:ખ જેહેવ્યું વ્યાપીયુંરે.{{space}} ૧૭ | ||
ત્રણ દિવસમાં છે લગન તે કેહેજો, વેહેલા વળજો પેખૂં પંથનેરે; | ત્રણ દિવસમાં છે લગન તે કેહેજો, વેહેલા વળજો પેખૂં પંથનેરે; | ||
અંબીકા પૂજી પાછી વળૂં ત્યાંથી, મુજને હરે કેહેજો કંથનેરે. ૧૮ | અંબીકા પૂજી પાછી વળૂં ત્યાંથી, મુજને હરે કેહેજો કંથનેરે.{{space}} ૧૮ | ||
શિખવી સંદેશો ને વિપ્ર વળાવ્યો, વાડવ ચાલ્યો વેગે કરીરે; | શિખવી સંદેશો ને વિપ્ર વળાવ્યો, વાડવ ચાલ્યો વેગે કરીરે; | ||
વાત છે ગમતી તે એક દિવસમાં, દ્વારિકાં દેખાડી શ્રી હરીરે. ૧૯ | વાત છે ગમતી તે એક દિવસમાં, દ્વારિકાં દેખાડી શ્રી હરીરે.{{space}} ૧૯ | ||
નીરખંતો નગ્ર શોભા દ્વિજ ચાલ્યો, જોતાં પ્રસન્ન ઘણૂં થયોરે; | નીરખંતો નગ્ર શોભા દ્વિજ ચાલ્યો, જોતાં પ્રસન્ન ઘણૂં થયોરે; | ||
પૂછંતો પૂછંતો હરિ મેહેલે આવ્યો, દ્વારે આવીને ઉભો રહ્યોરે. ૨૦ | પૂછંતો પૂછંતો હરિ મેહેલે આવ્યો, દ્વારે આવીને ઉભો રહ્યોરે.{{space}} ૨૦ | ||
પ્રભુજીને કહાવ્યું પ્રતિહાર સાથે, કહો કોઈ બ્રાહ્મણ આવિયોરે; | પ્રભુજીને કહાવ્યું પ્રતિહાર સાથે, કહો કોઈ બ્રાહ્મણ આવિયોરે; | ||
આજ્ઞા જો હોય તો મેહેલ મધે આવે, પત્ર કોઈએકનું છે લાવિયોરે. ૨૧ | આજ્ઞા જો હોય તો મેહેલ મધે આવે, પત્ર કોઈએકનું છે લાવિયોરે.{{space}} ૨૧ | ||
દ્વારપાળે સંભળાવ્યું શ્રી પ્રભુજીને, પત્રની વાત ત્યાં સાંભળીરે; | દ્વારપાળે સંભળાવ્યું શ્રી પ્રભુજીને, પત્રની વાત ત્યાં સાંભળીરે; | ||
નાથ કેહે લાવો તે દ્વિજ રખે ખાળો, અંતરજામી પામ્યા રળીરે. ૨૨ | નાથ કેહે લાવો તે દ્વિજ રખે ખાળો, અંતરજામી પામ્યા રળીરે.{{space}} ૨૨ | ||
સાંભળી વચનને સેવક દ્રોડ્યા, ભટજીને ભુવનમાં લાવીયારે; | સાંભળી વચનને સેવક દ્રોડ્યા, ભટજીને ભુવનમાં લાવીયારે; | ||
દેખી પ્રભુ સિંહાસનથકી ઉઠ્યા, દ્વિજવર ત્યાં પધરાવીયારે. ૨૩ | દેખી પ્રભુ સિંહાસનથકી ઉઠ્યા, દ્વિજવર ત્યાં પધરાવીયારે.{{space}} ૨૩ | ||
અર્ઘપાદ્યસહિત પુજા કરી વિધિયે, વંદન કીધૂં વિશ્વંભરેરે; | અર્ઘપાદ્યસહિત પુજા કરી વિધિયે, વંદન કીધૂં વિશ્વંભરેરે; | ||
ભોજન કરાવીને તંબોળ આપ્યું, પોરાડ્યા ચારૂ સજ્જાપરેરે. ૨૪ | ભોજન કરાવીને તંબોળ આપ્યું, પોરાડ્યા ચારૂ સજ્જાપરેરે.{{space}} ૨૪ | ||
પાસે બેઠા એક શ્રીહરી પોતે, અવર નહિં કો તેણેસમેરે; | પાસે બેઠા એક શ્રીહરી પોતે, અવર નહિં કો તેણેસમેરે; | ||
હસ્ત જોડી શ્રીહરિ એમ બોલ્યા, ધન ભાએગ પધાર્યા તમેરે. ૨૫ | હસ્ત જોડી શ્રીહરિ એમ બોલ્યા, ધન ભાએગ પધાર્યા તમેરે.{{space}} ૨૫ | ||
તમ સરિખા મુનીવર માહા દુરલભ, સંતોષી સંત તપોનીધીરે; | તમ સરિખા મુનીવર માહા દુરલભ, સંતોષી સંત તપોનીધીરે; | ||
એમ વિનય વીવેક મધુર વચનેથી, આગતા સ્વાગતા બહુ કીધીરે. ૨૬ | એમ વિનય વીવેક મધુર વચનેથી, આગતા સ્વાગતા બહુ કીધીરે.{{space}} ૨૬ | ||
કહો ઋષી કારણ પધાર્યાનું, હોવાં કોણ દેશથકી આવિયારે; | કહો ઋષી કારણ પધાર્યાનું, હોવાં કોણ દેશથકી આવિયારે; | ||
વૈદ્રભદેશ વીષે અમો વસીએ, પત્ર આપ્યો એક લાવિયારે. ૨૭ | વૈદ્રભદેશ વીષે અમો વસીએ, પત્ર આપ્યો એક લાવિયારે.{{space}} ૨૭ | ||
તે આદર સહિત લીધું પત્ર પ્રભુજીએ, પ્યારીનું છે ઉર ચાંપિયુંરે; | તે આદર સહિત લીધું પત્ર પ્રભુજીએ, પ્યારીનું છે ઉર ચાંપિયુંરે; | ||
જોતાં અશ્રુનાં બીંદુ માંહે દીઠાં, વિરહમુદ્રા જાણે છાપિયુંરે. ૨૮ | જોતાં અશ્રુનાં બીંદુ માંહે દીઠાં, વિરહમુદ્રા જાણે છાપિયુંરે.{{space}} ૨૮ | ||
પ્રીત પ્રીયાની દેખી નેત્ર ભરીયાં, ગદગદ કંઠ થયા ઘણુંરે; | પ્રીત પ્રીયાની દેખી નેત્ર ભરીયાં, ગદગદ કંઠ થયા ઘણુંરે; | ||
પત્ર આપ્યું પાછું ભટજીના કરમાં, વાંચો તમો ને અમો સુણુરે. ૨૯ | પત્ર આપ્યું પાછું ભટજીના કરમાં, વાંચો તમો ને અમો સુણુરે.{{space}} ૨૯ | ||
વાંચેછે વિપ્ર શામ ધરે શ્રવણે, પ્રથમ લખ્યું એમ પ્રેમદારે; | વાંચેછે વિપ્ર શામ ધરે શ્રવણે, પ્રથમ લખ્યું એમ પ્રેમદારે; | ||
સ્વસ્તિશ્રી દ્વારીકાનગ્રીના નાયક, રાજરાજેશ્વર છો સદારે. ૩૦ | સ્વસ્તિશ્રી દ્વારીકાનગ્રીના નાયક, રાજરાજેશ્વર છો સદારે.{{space}} ૩૦ | ||
ત્રીભોવનનાથ અનાથના બંધુ, સમ્રથ ચતુર ચિંતામણીરે; | ત્રીભોવનનાથ અનાથના બંધુ, સમ્રથ ચતુર ચિંતામણીરે; | ||
કુંદનપુરથકી લખીતંગ તમ પદ, પંકજકિંકરી રૂક્મણીરે. ૩૧ | કુંદનપુરથકી લખીતંગ તમ પદ, પંકજકિંકરી રૂક્મણીરે.{{space}} ૩૧ | ||
પ્રાણપતી અભીવંદન તેનાં, અગણિત સેવામાં લાવજોરે; | પ્રાણપતી અભીવંદન તેનાં, અગણિત સેવામાં લાવજોરે; | ||
જત અત્ર રાખીછું તેમ રહીછું, કુશળ સહિત વેહેલા આવજોરે. ૩૨ | જત અત્ર રાખીછું તેમ રહીછું, કુશળ સહિત વેહેલા આવજોરે.{{space}} ૩૨ | ||
અપરંચ એજ લખ્યા કારણ છે, સહુ ગુણનીધીમાં સુણ્યા હરી રે; | અપરંચ એજ લખ્યા કારણ છે, સહુ ગુણનીધીમાં સુણ્યા હરી રે; | ||
તેથકી ચિત મ્હારૂં તમમાં લોભાણૂં, મનથકી હૂં તમને વરી રે. ૩૩ | તેથકી ચિત મ્હારૂં તમમાં લોભાણૂં, મનથકી હૂં તમને વરી રે.{{space}} ૩૩ | ||
આપ કેહેશો કુળવંત કન્યાને, ના ઘટે કેહેવું સામું કંથને રે; | આપ કેહેશો કુળવંત કન્યાને, ના ઘટે કેહેવું સામું કંથને રે; | ||
તે પણ સત્ય લોકીકની રીતે, પણ ના હોય તમ પંથને રે. ૩૪ | તે પણ સત્ય લોકીકની રીતે, પણ ના હોય તમ પંથને રે.{{space}} ૩૪ | ||
હું તો તમારી સદા છું વીચારો, તે માટે મન તમમાં ઠરે રે; | હું તો તમારી સદા છું વીચારો, તે માટે મન તમમાં ઠરે રે; | ||
પણ કીરતી સુણી વિશ્વમાં વનીતા, કોણ એવી જે તમને ના વરે રે. ૩૫ | પણ કીરતી સુણી વિશ્વમાં વનીતા, કોણ એવી જે તમને ના વરે રે.{{space}} ૩૫ | ||
માટે સો વાતની એકજ કહું છું, આહાવે સમે રખે ચૂકતા રે; | માટે સો વાતની એકજ કહું છું, આહાવે સમે રખે ચૂકતા રે; | ||
ત્રણ દિવસમાં છે લગ્ન પારવતીજી, પુજાું ત્યાંથી રખે મૂક્તા રે. ૩૬ | ત્રણ દિવસમાં છે લગ્ન પારવતીજી, પુજાું ત્યાંથી રખે મૂક્તા રે.{{space}} ૩૬ | ||
તેડ્યો રૂકમૈયાનો શિશુપાળ આવ્યો, બિજાં સહુને તમો ભાવતા રે; | તેડ્યો રૂકમૈયાનો શિશુપાળ આવ્યો, બિજાં સહુને તમો ભાવતા રે; | ||
એ છે સિંહનો ભાગ શીયાળ ના પામે, જોજો આળસ ઉર લાવતારે. ૩૭ | એ છે સિંહનો ભાગ શીયાળ ના પામે, જોજો આળસ ઉર લાવતારે.{{space}} ૩૭ | ||
આળસ કરશો જો જીવન માહારા, તો માહારા પ્રાણ નિશ્ચે જશે રે; | આળસ કરશો જો જીવન માહારા, તો માહારા પ્રાણ નિશ્ચે જશે રે; | ||
જન્મો જનમ તમને નહિં ભૂલૂં, જ્યારે મળશો સુખ ત્યાંહાં થશે રે. ૩૮ | જન્મો જનમ તમને નહિં ભૂલૂં, જ્યારે મળશો સુખ ત્યાંહાં થશે રે.{{space}} ૩૮ | ||
:::::::: વલણ | |||
::: સુખ થશે પ્રીતમજીરે, જ્યારે ગ્રેહેશો હાથ; | |||
::: દાસી ભણી દયા કરજો, પ્રભુ દીનાનાથ. ૧ | |||
::: તમો સમોવડ હૂં નથીરે, માહારા અંતરજામી; | |||
::: જેવી તેવી પણ શરણ, આવી હું સ્વામી. ૨ | |||
</poem> | </poem> | ||