18,450
edits
આત્માની માતૃભાષા/19: Difference between revisions
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|‘સદ્ગત મોટાભાઈ’ વિશે| ચિનુ મોદી}} <poem> <center>૧</center> અરધીપરધી મ્હ...") |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 9: | Line 9: | ||
હજી તો જામતા'તા જ્યાં હૈયૈ કોડ જીવ્યા તણા, | હજી તો જામતા'તા જ્યાં હૈયૈ કોડ જીવ્યા તણા, | ||
ઢોળાયું જિંદગી કેરું પાત્ર ને કૈં ન ર્હૈ મણા. | ઢોળાયું જિંદગી કેરું પાત્ર ને કૈં ન ર્હૈ મણા. | ||
વિતાવ્યું બાલ્ય લથડી, પડતાં ઊઠંતાં, | વિતાવ્યું બાલ્ય લથડી, પડતાં ઊઠંતાં, | ||
કોડે કિશોરવય સ્વપ્ન રૂડાં રચંતાં, | કોડે કિશોરવય સ્વપ્ન રૂડાં રચંતાં, | ||
ને યૌવને કંઈ ભગીરથ કીધ યત્ન; | ને યૌવને કંઈ ભગીરથ કીધ યત્ન; | ||
આશા થતી ફલવતી ક્ષણ તો જણાઈ. | આશા થતી ફલવતી ક્ષણ તો જણાઈ. | ||
આયુષ્યની હતી વસંતબહાર મીઠી, | આયુષ્યની હતી વસંતબહાર મીઠી, | ||
ઉલ્લાસથી મઘમઘંત હતું જ હૈયું, | ઉલ્લાસથી મઘમઘંત હતું જ હૈયું, | ||
ને તોય રે સભર જીવનથાળ ઠેલી | ને તોય રે સભર જીવનથાળ ઠેલી | ||
કાં ક્રૂરતાથી મુખ ફેરવી લીધ આડું? | કાં ક્રૂરતાથી મુખ ફેરવી લીધ આડું? | ||
આ સૃષ્ટિની અજબસુંદર લોકલીલા | આ સૃષ્ટિની અજબસુંદર લોકલીલા | ||
આશા, હુલાસ, રસ, ઊર્મિ, ગિરા પ્રસન્ન, — | આશા, હુલાસ, રસ, ઊર્મિ, ગિરા પ્રસન્ન, — | ||
એ સર્વ એક ક્ષણમાં જ તજી સદાનાં | એ સર્વ એક ક્ષણમાં જ તજી સદાનાં | ||
જાનારની મૂંઝવણો લહીશું અમે શે? | જાનારની મૂંઝવણો લહીશું અમે શે? | ||
<center>૨</center> | <center>૨</center> | ||
અમારે તો રહ્યાં રોણાં; રુદનોથીય ક્રૂર તે | અમારે તો રહ્યાં રોણાં; રુદનોથીય ક્રૂર તે | ||
| Line 26: | Line 30: | ||
ના અહીંના પદાર્થોની તમે છો ગણના કરી, | ના અહીંના પદાર્થોની તમે છો ગણના કરી, | ||
અમારે તો તમારી ર્હૈ રટણા જ ફરી ફરી. | અમારે તો તમારી ર્હૈ રટણા જ ફરી ફરી. | ||
::: ન્હોતી જગન્નયન આંજતી રૂપશોભા, | ::: ન્હોતી જગન્નયન આંજતી રૂપશોભા, | ||
::: ન્હોતી સભાજયિની વાક્પ્રતિભા યશસ્વી, | ::: ન્હોતી સભાજયિની વાક્પ્રતિભા યશસ્વી, | ||
::: લોકોત્તર પ્રકૃતિદત્ત હતી ન શક્તિ, | ::: લોકોત્તર પ્રકૃતિદત્ત હતી ન શક્તિ, | ||
::: સત્તાપ્રમત્ત વિભવો વળી પદ્મજાના. | ::: સત્તાપ્રમત્ત વિભવો વળી પદ્મજાના. | ||
::: એ સર્વ તો અહીં નિરર્ગળ છે ભરેલ, | ::: એ સર્વ તો અહીં નિરર્ગળ છે ભરેલ, | ||
::: ને તોય આ પ્રકૃતિનું — વસુધાનું — પાત્ર | ::: ને તોય આ પ્રકૃતિનું — વસુધાનું — પાત્ર | ||
::: જાતાં તમે બની ગયું રસશૂન્ય રંક, | ::: જાતાં તમે બની ગયું રસશૂન્ય રંક, | ||
::: નિ:સત્ત્વશાં થઈ ગયાં સહુ સૃષ્ટિતત્ત્વ! | ::: નિ:સત્ત્વશાં થઈ ગયાં સહુ સૃષ્ટિતત્ત્વ! | ||
::: શોભા ભલે જગની કૈં રચતા પદાર્થ, | ::: શોભા ભલે જગની કૈં રચતા પદાર્થ, | ||
::: શોભા ભલે જગની ના મુજ હો પદાર્થ. | ::: શોભા ભલે જગની ના મુજ હો પદાર્થ. | ||
| Line 43: | Line 51: | ||
શ્વાસે શ્વાસે રહે જાગી ડંખ અંતરછેદના, | શ્વાસે શ્વાસે રહે જાગી ડંખ અંતરછેદના, | ||
પલકે પલકે ઊંડી ટપકે ગૂઢ વેદના. | પલકે પલકે ઊંડી ટપકે ગૂઢ વેદના. | ||
::: ક્યાં મૂર્તિ એ નીરખવી ફરી કાર્યશીલ | ::: ક્યાં મૂર્તિ એ નીરખવી ફરી કાર્યશીલ | ||
::: એકાગ્ર જે નિયતિદત્ત પ્રવાહધર્મે? | ::: એકાગ્ર જે નિયતિદત્ત પ્રવાહધર્મે? | ||
::: સંતોષી એ મુખની આકૃતિ સુપ્રસન્ન, | ::: સંતોષી એ મુખની આકૃતિ સુપ્રસન્ન, | ||
::: ઘૂંટેલ અશ્રુકણશી વળી આંખ આર્દ્ર? | ::: ઘૂંટેલ અશ્રુકણશી વળી આંખ આર્દ્ર? | ||
::: વ્હેતા અબોલ મુખડે અપશબ્દ કોના. | ::: વ્હેતા અબોલ મુખડે અપશબ્દ કોના. | ||
::: વ્હેતા પ્રસન્નમન સર્વ કુટુમ્બભાર, | ::: વ્હેતા પ્રસન્નમન સર્વ કુટુમ્બભાર, | ||
::: સ્હેતા અબોલ હૃદયે અપકાર્ય કોનાં. | ::: સ્હેતા અબોલ હૃદયે અપકાર્ય કોનાં. | ||
::: વ્હેવું સહેવું બસ એક હતી જ ધૂન. | ::: વ્હેવું સહેવું બસ એક હતી જ ધૂન. | ||
::: સંસારની વહી ધુરા પડી કાંધ, વેઠી. | ::: સંસારની વહી ધુરા પડી કાંધ, વેઠી. | ||
::: હોમ્યાં સુખો નિજ કરી નિત અન્યચિંતા. | ::: હોમ્યાં સુખો નિજ કરી નિત અન્યચિંતા. | ||
| Line 60: | Line 71: | ||
પાંડુના પાંચ પુત્રોએ હેમાળે હાડ ગાળિયાં, | પાંડુના પાંચ પુત્રોએ હેમાળે હાડ ગાળિયાં, | ||
રહ્યા'તા ધર્મ છેવાડે, તમે આગળ શે થયા? | રહ્યા'તા ધર્મ છેવાડે, તમે આગળ શે થયા? | ||
::: છે મૃત્યુ તો પ્રકૃતિ જીવિતમાત્રની, એ | ::: છે મૃત્યુ તો પ્રકૃતિ જીવિતમાત્રની, એ | ||
::: સત્યે ઠરે મન ઘણું; પણ જો વસંતે | ::: સત્યે ઠરે મન ઘણું; પણ જો વસંતે | ||
::: પર્ણો ખરે શિશિરમાં ખરવાનું જેને, | ::: પર્ણો ખરે શિશિરમાં ખરવાનું જેને, | ||
::: તો સત્ય ક્યાં, ઋત કહીં, પ્રકૃતિક્રમો ક્યાં? | ::: તો સત્ય ક્યાં, ઋત કહીં, પ્રકૃતિક્રમો ક્યાં? | ||
::: ઉલ્લંઘિયા શું મનુજે પ્રકૃતિક્રમો એ? | ::: ઉલ્લંઘિયા શું મનુજે પ્રકૃતિક્રમો એ? | ||
::: કે કોઈ દી પ્રકૃતિએય વિલોપી માઝા? | ::: કે કોઈ દી પ્રકૃતિએય વિલોપી માઝા? | ||
::: ક્યાંથી અરે મનુજ પે ઊતરે અકસ્માત્? | ::: ક્યાંથી અરે મનુજ પે ઊતરે અકસ્માત્? | ||
::: શાને, કશી વરણી ત્યાં, વળી શા જ ન્યાય? | ::: શાને, કશી વરણી ત્યાં, વળી શા જ ન્યાય? | ||
કોડેથી જીવનલતા મૃદુ સીંચવી કાં, | કોડેથી જીવનલતા મૃદુ સીંચવી કાં, | ||
આકસ્મિક પ્રલય જો નિરમેલ એનો? | આકસ્મિક પ્રલય જો નિરમેલ એનો? | ||
| Line 77: | Line 91: | ||
કાળમીંઢ અંધ ભિત્તિ, નિયતિ ઊભજે ભલે! | કાળમીંઢ અંધ ભિત્તિ, નિયતિ ઊભજે ભલે! | ||
અફાળી શિર સિંચાવું રક્તથી મનુજે ભલે! | અફાળી શિર સિંચાવું રક્તથી મનુજે ભલે! | ||
::: છે મૃત્યુ જો અફર સત્ય, વૃથાશ્રુ શાને? | ::: છે મૃત્યુ જો અફર સત્ય, વૃથાશ્રુ શાને? | ||
::: શાને વિલાપ, કકળાટ, અરણ્યરોણાં? | ::: શાને વિલાપ, કકળાટ, અરણ્યરોણાં? | ||
::: જે કૈં પડે, નિયતિને શિર નામી સ્હેવું. | ::: જે કૈં પડે, નિયતિને શિર નામી સ્હેવું. | ||
::: રે તોય ક્યાંયથી અનર્ગળ અશ્રુ વ્હેતાં. | ::: રે તોય ક્યાંયથી અનર્ગળ અશ્રુ વ્હેતાં. | ||
::: ના અન્યથા હતું બની શકવાનું કાંઈ, | ::: ના અન્યથા હતું બની શકવાનું કાંઈ, | ||
::: તો અન્યથા ચહી વૃથા વખ ઘોળવાં કાં? | ::: તો અન્યથા ચહી વૃથા વખ ઘોળવાં કાં? | ||
::: ને તોય તે અગનથી કકળી જ ઊઠી | ::: ને તોય તે અગનથી કકળી જ ઊઠી | ||
::: આ આયખાભરની આંતરડી અમારે. | ::: આ આયખાભરની આંતરડી અમારે. | ||
::: ભેટીશું અન્ય ભવમાં, વધુ રમ્ય લોકે — | ::: ભેટીશું અન્ય ભવમાં, વધુ રમ્ય લોકે — | ||
::: એ ઇન્દ્રજાળ મહીં તત્ત્વની કૈં ન શ્રદ્ધા. | ::: એ ઇન્દ્રજાળ મહીં તત્ત્વની કૈં ન શ્રદ્ધા. | ||
::: આયુષ્ય અલ્પ હતું, સ્નેહ ન અલ્પ ભાઈ! | ::: આયુષ્ય અલ્પ હતું, સ્નેહ ન અલ્પ ભાઈ! | ||
::: આયુષ્ય અલ્પની ગયા મૂકી એ કમાઈ. | ::: આયુષ્ય અલ્પની ગયા મૂકી એ કમાઈ. | ||
કમાઈ એ ગયા મૂકી: ઉરની મૂક ભાવના, | કમાઈ એ ગયા મૂકી: ઉરની મૂક ભાવના, | ||
શતકંઠે બજી ઊઠી જે મૃત્યુ તણી મીંડમાં. | શતકંઠે બજી ઊઠી જે મૃત્યુ તણી મીંડમાં. | ||
{{Right|મુંબઈ, માર્ચ ૧૯૩૮}} | {{Right|મુંબઈ, માર્ચ ૧૯૩૮}} | ||
</poem> | </poem> | ||