છેલ્લું પ્રયાણ/૩. સજણ ગિયાં ને શેરીયું રહી!: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
No edit summary
No edit summary
 
Line 12: Line 12:
નગરમાંથી નનામિયું નીકળિયું,  
નગરમાંથી નનામિયું નીકળિયું,  
તે દી' નેજા ફરકે ચાર.
તે દી' નેજા ફરકે ચાર.
મસાણે જેને મડાં લૂંટશે,  
મસાણે જેને મડાં લૂંટશે,  
વાશે વા ને ઊઠશે સેલીયું;  
વાશે વા ને ઊઠશે સેલીયું;  
Line 39: Line 40:


*  
*  
નવી જ ઉપમા મળી–સ્વજન એ તો ‘પાકા તેલના ધરા'–પાણીનો નહિ, પાકા તેલનો ભરપૂર ઘૂનો! ​
નવી જ ઉપમા મળી–સ્વજન એ તો ‘પાકા તેલના ધરા'–પાણીનો નહિ, પાકા તેલનો ભરપૂર ઘૂનો!  
સજણાં ચડ્યાં ચોરીએ,  
સજણાં ચડ્યાં ચોરીએ,  
ચકલાં બાંધ્યાં ચાર;  
ચકલાં બાંધ્યાં ચાર;  
Line 75: Line 77:
સજણા ખાંડે જે દી' ખાંડણા,  
સજણા ખાંડે જે દી' ખાંડણા,  
હલકે ઉપાડે હાથ;  
હલકે ઉપાડે હાથ;  
દસે આંગળીએ ચોગઠય વળે,  
દસે આંગળીએ ચોગઠય વળે,  
નવરો દીનોનાથ.  
નવરો દીનોનાથ.  
નવરો દીનોનાથ ને માઢુડા ઘડ્યાં,
નવરો દીનોનાથ ને માઢુડા ઘડ્યાં,
માઢ કમાણસને પાને પડ્યાં.  
માઢ કમાણસને પાને પડ્યાં.  
Line 99: Line 103:
ઊડવા લાગી ખેપ તે ઝારા ઝરે  
ઊડવા લાગી ખેપ તે ઝારા ઝરે  
ઓતરની વાદળી સૂકાં સ્રોવર ભરે.  
ઓતરની વાદળી સૂકાં સ્રોવર ભરે.  
તૂટી પાળ તે નીર ગ્યાં વહી,
તૂટી પાળ તે નીર ગ્યાં વહી,
સજણ ગિયાં ને શેરીયુ રહી.  
સજણ ગિયાં ને શેરીયુ રહી.  
છેવટે –  
છેવટે –  
માયા રાખજો માનવી, હૈયે રાખજો હેત;  
માયા રાખજો માનવી, હૈયે રાખજો હેત;  
બોલ્યાં ચાલ્યાં માફ કરજો, અવગણ અમારા અનેક.  
બોલ્યાં ચાલ્યાં માફ કરજો, અવગણ અમારા અનેક.  
એમ કહીને પાછા વળવું જ રહ્યું! પણ પછી પાછો નરને બદલે નારીને ઝૂરવા વારો આવે છે આ અડબૂથની વાણીમાં
એમ કહીને પાછા વળવું જ રહ્યું! પણ પછી પાછો નરને બદલે નારીને ઝૂરવા વારો આવે છે આ અડબૂથની વાણીમાં
સાજણે ઘોડો શણગારિયો,  
સાજણે ઘોડો શણગારિયો,  
દોરી કાઢ્યો ડેલા બા'ર;
દોરી કાઢ્યો ડેલા બા'ર;
Line 111: Line 119:
ઘેરે શિયાળો ગાળ્ય તે આડયું
ઘેરે શિયાળો ગાળ્ય તે આડયું
અમો તમારા જીવની નાડ્યું.  
અમો તમારા જીવની નાડ્યું.  
તે પે'લાં લૈને અમને બરછીએ માર,  
તે પે'લાં લૈને અમને બરછીએ માર,  
સજણે ઘોડો શણગારિયો, દોરી કાઢ્યો ડેલા બા'ર.  
સજણે ઘોડો શણગારિયો, દોરી કાઢ્યો ડેલા બા'ર.  
Line 118: Line 127:
કરને હૈડા પંખડી  
કરને હૈડા પંખડી  
મીટે મેળા થાય.
મીટે મેળા થાય.
મીટે મેળા થાય તે ધડી દો ઘડી.  
મીટે મેળા થાય તે ધડી દો ઘડી.  
ખેલાડુ સાજણ જાશે વહાણે ચડી.  
ખેલાડુ સાજણ જાશે વહાણે ચડી.  
ગયાં સ્વજન, વહાણે ચડી ગયાં, હૈયાએ પાંખ કરી નહિ, પછી તો રાત્રીએ
ગયાં સ્વજન, વહાણે ચડી ગયાં, હૈયાએ પાંખ કરી નહિ, પછી તો રાત્રીએ
સજણ સ્વપને આવિયાં,  
સજણ સ્વપને આવિયાં,  
ઉરે ભરાવી બાથ,  
ઉરે ભરાવી બાથ,  
જાગીને જોઉં ત્યાં જાતાં રિયાં,
જાગીને જોઉં ત્યાં જાતાં રિયાં,
પલંગે પછાડું હાથ.  
પલંગે પછાડું હાથ.  
પલંગે પછાડું હાથ ને કાંઈ ન ભાળું.  
પલંગે પછાડું હાથ ને કાંઈ ન ભાળું.  
વાલાં સજણ સાટુ ખોબલે આંસુ ઢાળું.
વાલાં સજણ સાટુ ખોબલે આંસુ ઢાળું.
આદર્યા કામ તે અધવચ રિયાં,  
આદર્યા કામ તે અધવચ રિયાં,  
જાગીને જોઉં તો સજણ જાતાં રિયાં.  
જાગીને જોઉં તો સજણ જાતાં રિયાં.  
*  
*  
વિપ્રલંભની ઊર્મિ સર્વ સંયમ સાચવતી સાચવતી યે વધુ ને વધુ આંતરિક ઉત્કટતા ધારણ કરે છે–  
વિપ્રલંભની ઊર્મિ સર્વ સંયમ સાચવતી સાચવતી યે વધુ ને વધુ આંતરિક ઉત્કટતા ધારણ કરે છે–  
સાજણ વોળાવી હું વળી,  
સાજણ વોળાવી હું વળી,  
આડાં દીધાં વંન;  
આડાં દીધાં વંન;  
રાતે ના'વે નીંદરા
રાતે ના'વે નીંદરા
ને દી’એ ન ભાવે અન્ન.  
ને દી’એ ન ભાવે અન્ન.  
દી'એ ન ભાવે અન્ન તેં અણોસરાં;
દી'એ ન ભાવે અન્ન તેં અણોસરાં;
નાખવાં બાણ તે કાઢવાં કાળજ સોંસરાં.  
નાખવાં બાણ તે કાઢવાં કાળજ સોંસરાં.  
Line 145: Line 161:
વડલે વરસે મોતીડે,  
વડલે વરસે મોતીડે,  
ડાળ કોળાંબા માંય.  
ડાળ કોળાંબા માંય.  
કોળાંબો ભાંગીને કટકો થિયો,  
કોળાંબો ભાંગીને કટકો થિયો,  
પ્રીતનો માર્યો સાજણ પરદેશ ગિયો.  
પ્રીતનો માર્યો સાજણ પરદેશ ગિયો.  
ભાળી ભોમ તો લાગે ગળી,  
ભાળી ભોમ તો લાગે ગળી,  
સાજણ વોળાવીને હું રે વળી.  
સાજણ વોળાવીને હું રે વળી.
અરે સ્વજન! રહી જાવ ને! કહેશો તે ખિદમત કરીશ–  
અરે સ્વજન! રહી જાવ ને! કહેશો તે ખિદમત કરીશ–  
સજણ રિયો તો રાખિયે, લાગી તમારી માયા;  
સજણ રિયો તો રાખિયે, લાગી તમારી માયા;  
ઓરૂં માથે ઉતારા દૈયેં, કરીએ છતરિયુંના છાંયા.  
ઓરૂં માથે ઉતારા દૈયેં, કરીએ છતરિયુંના છાંયા.  
કરીએં છતરિયુંના છાંયા ને તમને વરિયેં;  
કરીએં છતરિયુંના છાંયા ને તમને વરિયેં;  
Line 170: Line 189:
કાળા હતા કેશ, બદલાઈને બીજા થિયા;  
કાળા હતા કેશ, બદલાઈને બીજા થિયા;  
દલને ભોંઠ૫ દેછ, દુનિયાને કાંઉ દેખાડિયે.
દલને ભોંઠ૫ દેછ, દુનિયાને કાંઉ દેખાડિયે.
જુવાની હતી તે જાતી રહી, દેઈ ને નાંખી દળી;  
જુવાની હતી તે જાતી રહી, દેઈ ને નાંખી દળી;  
રાણો કે, શું વાવરિયે, ભર્યા ભગરાં પળી.  
રાણો કે, શું વાવરિયે, ભર્યા ભગરાં પળી.  
દેઈને દળી પીસી નાખી. ભગરાં-ધોળાં પળીઆં આવી ગયાં. શા માટે આમ? જોબનને સંસારી જન ઠપકો આપે છે
દેઈને દળી પીસી નાખી. ભગરાં-ધોળાં પળીઆં આવી ગયાં. શા માટે આમ? જોબનને સંસારી જન ઠપકો આપે છે
જોબન! મેં તને ગણ કર્યો,
જોબન! મેં તને ગણ કર્યો,
પહર ચાર્યો સારી રાતઃ  
પહર ચાર્યો સારી રાતઃ  
એક તુંમાં અવગણ ભલે,
એક તુંમાં અવગણ ભલે,
મને લાકડી દઈ ગયો હાથ.  
મને લાકડી દઈ ગયો હાથ.  
જોબનિયા, તુંને જાળવ્યું, ચાર્યું માજમ રાત;  
જોબનિયા, તુંને જાળવ્યું, ચાર્યું માજમ રાત;  
જાતાં જાણ્યું હોત તો, ઉછી ઉધારાં કરત.
જાતાં જાણ્યું હોત તો, ઉછી ઉધારાં કરત.
Line 233: Line 256:
જાવું છે નિરવાણી ગરૂ મારા!  
જાવું છે નિરવાણી ગરૂ મારા!  
જાવું છે નિરવાણી રે-ચેતનહારાo
જાવું છે નિરવાણી રે-ચેતનહારાo
માટી ભેળી તારી માટી થાશે,  
માટી ભેળી તારી માટી થાશે,  
પાણી રે ભેળાં પાણી;  
પાણી રે ભેળાં પાણી;  
કાચી કાયામાં કાંઈ યે ન જાણ્યું ભાઈ!  
કાચી કાયામાં કાંઈ યે ન જાણ્યું ભાઈ!  
શું ભૂલ્યો તું તો પ્રાણ રે–ચેતનહારાo
શું ભૂલ્યો તું તો પ્રાણ રે–ચેતનહારાo
રાજા જાશે પરજા જાશે,  
રાજા જાશે પરજા જાશે,  
જાશે રૂપાળી રાણી;  
જાશે રૂપાળી રાણી;  
18,450

edits

Navigation menu