વિનોદ જોશીનાં કાવ્યો: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 1,143: Line 1,143:


નભવિશાળપટ વીંધતા  
નભવિશાળપટ વીંધતા  
લાધ્યું દર્શન ક્રાન્ત,  
{{Space}}લાધ્યું દર્શન ક્રાન્ત,  
પડ્યાં તૃપ્ત રતિશ્રાન્ત  
પડ્યાં તૃપ્ત રતિશ્રાન્ત  
સભર પરસ્પર સંગમાં.
{{Space}} સભર પરસ્પર સંગમાં.


ઝળહળ વિદ્રુમલોકના  
ઝળહળ વિદ્રુમલોકના  
નિકટ થયા અણસાર,  
{{Space}} નિકટ થયા અણસાર,  
પૂર્ણ કર્યો અભિસાર
પૂર્ણ કર્યો અભિસાર
નીલ અભ્ર્રને માંડવે.
{{Space}} નીલ અભ્ર્રને માંડવે.


પવનપાવડી ઊતરી
પવનપાવડી ઊતરી
દિવ્યદેશને દ્વાર,  
{{Space}} દિવ્યદેશને દ્વાર,  
વિસ્મયનો વિસ્તાર  
વિસ્મયનો વિસ્તાર  
ઉમટ્યો અમિયલ આંખમાં.
{{Space}} ઉમટ્યો અમિયલ આંખમાં.


પુનિત પ્રદીપ્ત પ્રવેશમાં  
પુનિત પ્રદીપ્ત પ્રવેશમાં  
અડગ ઊભો પ્રતિહાર,  
{{Space}} અડગ ઊભો પ્રતિહાર,  
તરત કર્યો પ્રતિકાર
તરત કર્યો પ્રતિકાર
અટકાવ્યું રસજોડલું.
{{Space}} અટકાવ્યું રસજોડલું.


‘મરતલોકના માનવી!
‘મરતલોકના માનવી!
ઊભો રહેજે બ્હાર,
{{Space}} ઊભો રહેજે બ્હાર,
આ સ્થળ વિષે હમાર
આ સ્થળ વિષે હમાર
ચલત હકૂમત આકરી.’
{{Space}} ચલત હકૂમત આકરી.’


કરત અનુનય કિન્નરી
કરત અનુનય કિન્નરી
થતો પ્રાપ્ત ઇન્કાર,
{{Space}} થતો પ્રાપ્ત ઇન્કાર,
છેવટ વળ્યો કરાર
છેવટ વળ્યો કરાર
શરત સુણાવી રાયને.
{{Space}} શરત સુણાવી રાયને.


‘પ્રશ્ન સોળ પૂછું તને
‘પ્રશ્ન સોળ પૂછું તને
ઉત્તર આપ તમામ,  
{{Space}} ઉત્તર આપ તમામ,  
ખોલી દઉં સરિયામ
ખોલી દઉં સરિયામ
દિવ્યલોકના દ્વારને.’
{{Space}} દિવ્યલોકના દ્વારને.’


બધા એકાગ્ર બની સાંભળી રહ્યાં. ગંભીરવદને કવિ ઉવાચ :
બધા એકાગ્ર બની સાંભળી રહ્યાં. ગંભીરવદને કવિ ઉવાચ :


‘કોણ ચલાવત આયખું?
‘કોણ ચલાવત આયખું?
કોણ પરખતું રૂપ?  
{{Space}} કોણ પરખતું રૂપ?  
કોણ અગોચર કૂપ?  
કોણ અગોચર કૂપ?  
સુખદાયી પલ કૌન સી?
{{Space}} સુખદાયી પલ કૌન સી?


‘સાંસ ચલાવત આયખું
‘સાંસ ચલાવત આયખું
નૈન પરખતાં રૂપ,  
{{Space}} નૈન પરખતાં રૂપ,  
પ્રેમ અગોચર કૂપ  
પ્રેમ અગોચર કૂપ  
અધુના પલ સુખદાયિની.’
{{Space}} અધુના પલ સુખદાયિની.’


‘કોણ સમાયું શ્વાસમાં?  
‘કોણ સમાયું શ્વાસમાં?  
કોણ નેત્રનું નૂર?  
{{Space}} કોણ નેત્રનું નૂર?  
કૌન મૌત સે દૂર?
કૌન મૌત સે દૂર?
કિહાં સમાઈ શાશ્વતિ?’
{{Space}} કિહાં સમાઈ શાશ્વતિ?’


‘ધડકન બેઠી સાંસ મેં
‘ધડકન બેઠી સાંસ મેં
પ્યાર નયનનું નૂર,
{{Space}} પ્યાર નયનનું નૂર,
પ્યાર નયનનું નૂર,
સમય મૌત સે દૂર  
સમય મૌત સે દૂર  
તિમિર સમાઈ શાશ્વતિ.’
{{Space}} તિમિર સમાઈ શાશ્વતિ.’


‘નિકટ પડોસી કૌન સા?
‘નિકટ પડોસી કૌન સા?
કૌન વહંત અજસ્ર?
{{Space}} કૌન વહંત અજસ્ર?
કિયું અનોખું વસ્ત્ર?  
કિયું અનોખું વસ્ત્ર?  
સુંદિર કોણ સુહાવણું?’
{{Space}} સુંદિર કોણ સુહાવણું?’


‘નિકટ પડોસી રિક્તતા
‘નિકટ પડોસી રિક્તતા
પીડા વહત અજસ્ર,  
{{Space}} પીડા વહત અજસ્ર,  
ભ્રાન્તિ વિલક્ષણ વસ્ત્ર
ભ્રાન્તિ વિલક્ષણ વસ્ત્ર
ઇચ્છા સ્હજ સુહાવની.’
{{Space}} ઇચ્છા સ્હજ સુહાવની.’


‘દુઃખ કા કારન કૌન સા?  
‘દુઃખ કા કારન કૌન સા?  
કૌન પરમ હૈ લક્ષ્ય?  
{{Space}} કૌન પરમ હૈ લક્ષ્ય?  
કવણ વડું છે ભક્ષ્ય?  
કવણ વડું છે ભક્ષ્ય?  
કૌન બડી હૈ વંચના?’
{{Space}} કૌન બડી હૈ વંચના?’


‘દુઃખનું કારણ જન્મ છે
‘દુઃખનું કારણ જન્મ છે
મૌત પરમ હૈ લક્ષ્ય,
{{Space}} મૌત પરમ હૈ લક્ષ્ય,
આયુષ્ય કેવળ ભક્ષ્ય
આયુષ્ય કેવળ ભક્ષ્ય
હોવું એ જ પ્રવંચના.’
{{Space}} હોવું એ જ પ્રવંચના.’


તરત ઉઘાડ્યા દ્વારને
તરત ઉઘાડ્યા દ્વારને
પામ્યું યુગલ પ્રવેશ,  
{{Space}} પામ્યું યુગલ પ્રવેશ,  
દીઠો કિન્નર દેશ  
દીઠો કિન્નર દેશ  
ચકાચૌંધ ભઈ આંખડી.
{{Space}} ચકાચૌંધ ભઈ આંખડી.


કુસુમિત મઘમઘ વીથિકા
કુસુમિત મઘમઘ વીથિકા
અલબેલો વિસ્તાર,
{{Space}} અલબેલો વિસ્તાર,
તેજપુંજ વણઝાર
તેજપુંજ વણઝાર
ચહુદિશ જાણે ઊતરી.
{{Space}} ચહુદિશ જાણે ઊતરી.


મૌકિતકમંડિત મ્હેલનાં
મૌકિતકમંડિત મ્હેલનાં
દીપે ઝળળ ગવાક્ષ,
{{Space}} દીપે ઝળળ ગવાક્ષ,
કરતી નેત્રકટાક્ષ
કરતી નેત્રકટાક્ષ
લટકલચીલી રૂપસી.
{{Space}} લટકલચીલી રૂપસી.


રંગભવન રસપોયણું
રંગભવન રસપોયણું
ચંદનચર્ચિત ભોંય,
{{Space}} ચંદનચર્ચિત ભોંય,
જાણે તરતું હોય
જાણે તરતું હોય
અમૃતજળનાં સ્ત્રોવરે!
{{Space}} અમૃતજળનાં સ્ત્રોવરે!


હાથ પકડ કે લે ચલી
હાથ પકડ કે લે ચલી
રંક દેશનો રાય,
{{Space}} રંક દેશનો રાય,
કલરવ ગહન સુણાય
કલરવ ગહન સુણાય
ભીતર અંગેઅંગમાં.
{{Space}} ભીતર અંગેઅંગમાં.


હૃદય ભરે રસઘૂંટડા
હૃદય ભરે રસઘૂંટડા
નયન ફરે ઉદ્ગ્રીવ,
{{Space}} નયન ફરે ઉદ્ગ્રીવ,
પૂર્ણ ધરાયો જીવ
પૂર્ણ ધરાયો જીવ
અભર ભરાયું આયખું!
{{Space}} અભર ભરાયું આયખું!
</poem>
</poem>


{{Poem2Open}}
કવિ માટે એક જણ લીંબુનું શરબત લઈને આવ્યો. દીર્ઘ સબડકા ભરી કવિએ ગ્લાસ ખાલી કર્યો. દરમિયાન વિવેચકોએ અંદર અંદર કંઈક મસલત કરી, તેમાંથી ‘મધ્યકાલીન’ અને ‘આધુનિક’ એ બે શબ્દો કવિના કાને પડ્યા. છેક નાભિમાંથી ખોંખારો ખાઈ કવિએ ફરી દોર સાંધ્યો.
{{Poem2Close}}
<poem>
યૂં કર દિન બીતે બહુત
{{Space}} નિત્ય નિમજ્જનપર્વ,
પૂરણ કીધા સર્વ
{{Space}} અરસપરસના ઓરતા.
આખર ઝળહળ દાયરો
{{Space}} અબખે પડ્યો અપાર,
તુણ્ડિલ કરે વિચાર
{{Space}} એક દિવસ એકાન્તમાં.
યાદ કરી અર્ધાંગના
{{Space}} યાદ કર્યા દિન ચાર,
ઓસરતા અણસાર
{{Space}} પળમાં પાછા મેળવ્યા.
પૂછત નર સે કિન્નરી :
{{Space}} ‘ક્યૂ કર ભયો ઉદાસ?
કિસ બિધ કરું પ્રયાસ
{{Space}} દરિયા દેખન આંખ મેં?’
ઉત્તર દેતાં રાજિયો
{{Space}} વદ્યો નિમાણે મુખ :
‘કાબરચિતરું સુખ
{{Space}} સજની! અબ સહેવાય ના!’
‘રાગ બસંતી હું થયો
{{Space}} બંસી તું અણમોલ,
અબ તો ફૂંક અબોલ
{{Space}} અટકી ઊભી કંઠમાં,’
‘જીયો અજહુ ન લાગતો
{{Space}} તુમ ક્યા જાનો પીર?
ભીતર આજ અધીર
{{Space}} તડપન લાગી તુણ્ડિકા!’
‘મનુજલોકના માનવી
{{Space}} તુંથી ના પરખાય.
પરપોટા થઈ જાય
{{Space}} છોડી જળની જાતને.’
કિહાં હશે કામાયની?
{{Space}} બિછડ ગઈ પરછાંઈ!
યે કૈસી અંગડાઈ?
{{Space}} કરવટ બદલી કાયમી!
</poem>
<center>&#9724;</center>
<center>&#9724;</center>
<br>
<br>
26,604

edits