ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/કારમી ચીસ: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 329: Line 329:
|આ કોણ? મોંએ ‘માસ્ક’ પહેર્યો છે?
|આ કોણ? મોંએ ‘માસ્ક’ પહેર્યો છે?
}}
}}
દોલતઃ અને… અને હાથમાં રિવૉલ્વર પણ છે!
{{ps
નવો માણસઃ હલ્લો! કાંઈ રિહર્સલ ચાલી રહેલું લાગે છે!
|દોલતઃ
શંકરલાલઃ હા, હા, પણ ખાનગી છે.
|અને… અને હાથમાં રિવૉલ્વર પણ છે!
નવો માણસઃ એ હું જાણું છું. તમારે ડહાપણ કરવાની જરૂર નથી. હું પૂછું તેના જવાબ આપશો તો સારું. અરે ભાઈ! તમે નાયકની ભૂમિકા ભજવો છો કે?
}}
દોલતઃ હા.
{{ps
નવો માણસઃ અને તમે? નાયિકાની ભૂમિકા?
|નવો માણસઃ
અપર્ણાઃ હા…આ-અ, હા, (જરા ગભરાઈને).
|હલ્લો! કાંઈ રિહર્સલ ચાલી રહેલું લાગે છે!
નવો માણસઃ અને તમે મુરબ્બી? ડિરેક્ટર?
}}
શંકરલાલઃ હા, હા, હું ડિરેક્ટર છું, પણ તમે કોણ છો? આમ શા માટે ધસી આવ્યા છો?
{{ps
નવો માણસઃ મારું કાર્ડ આ રહ્યું. મુરબ્બી એમ ગરમ નહિ થવું જોઈએ.
|શંકરલાલઃ
શંકરલાલઃ કાર્ડને નાખો ચૂલામાં. નીકળો બહાર–ચલે જાઓ.
|હા, હા, પણ ખાનગી છે.
નવો માણસઃ (કરડાકીમાં હસતો) હવે એમ ખોટી હિંદુસ્તાની ભાષા બોલવાની જરા પણ જરૂર નથી. હું તો તમારી સાથે એક સોદો કરવા આવ્યો છું.
}}
શંકરલાલઃ હમણાં મારે સોદા કરવા નથી. મને મારું રિહર્સલ પૂરું કરવા દો.
{{ps
દોલતઃ પણ ભલા, આ મોં પર માસ્ક ઘાલીને સોદા કરવા આવ્યા છો?
|નવો માણસઃ
નવો માણસઃ જીભ પર અંકુશ રાખતાં શીખો, સમજ્યા નાયકસાહેબ! લો, આ કાર્ડ વાંચો – કે પછી ડિરેક્ટરો અને નાયક–નાયિકાઓને વાંચતાં આવડતું નથી?
|એ હું જાણું છું. તમારે ડહાપણ કરવાની જરૂર નથી. હું પૂછું તેના જવાબ આપશો તો સારું. અરે ભાઈ! તમે નાયકની ભૂમિકા ભજવો છો કે?
શંકરલાલઃ અમને વાંચતાં આવડે છે. કાર્ડમાં તો લખ્યું છે, ‘નાટક સંરક્ષણ સંસ્થા’ એનો અર્થ શો?
}}
નવો માણસઃ હં અં, હવે તમે ડહાપણભર્યા પ્રશ્નો પૂછવા માંડ્યા. આ સંસ્થા એક પ્રકારની પૈસા ઉઘરાવનાર કહો કે પછી પૈસા પડાવનાર સંસ્થા છે.
{{ps
અપર્ણાઃ શું કહ્યું? આ અમેરિકાનું હૉલિવૂડ નથી! અમે પોલીસને બોલાવશું.
|દોલતઃ
નવો માણસઃ જુવાન પોટ્ટી! બહુ ચાલાકીમાં સાર નહિ કાઢે! સમજી લે કે ગઈકાલે અમેરિકાના હૉલિવૂડમાં ફિલ્મમાં જે બને તે આજે ચિકાગોના મહોલ્લામાં બને અને આવતી કાલે મુંબઈમાં બને.
|હા.
શંકરલાલઃ કદાચ ધારી લઈએ કે એમ બને, પછી? સમજાવો તો ખરા.
}}
નવો માણસઃ હા, તે સમજાવું. તમે આ નાટક રજૂ કરો તે વખતે અમારા માણસો સડેલાં ઈંડાં રંગમંચ ઉપર ફેંકે. ટમેટાં પણ અમે વાપરીએ છીએ.
{{ps
અપર્ણાઃ તમે હિંમત જ નહિ કરી શકો.
|નવો માણસઃ
નવો માણસઃ તે તમે જોશો, પણ માત્ર ઈંડાં અને ટમેટાં જ અમારાં હથિયાર નથી. અમારી પાસે ગંધ – ખરાબમાં ખરાબ ગંધ મારતા બૉમ્બ પણ છે. એકાદ બૉમ્બ રંગમંચ ઉપર ફેંક્યો કે પછી જોઈ લો મજા!
|અને તમે? નાયિકાની ભૂમિકા?
દોલતઃ એથી શું થાય?
}}
નવો માણસઃ મહેરબાન, રંગમંચ ઉપર એવી ભયાનક બદબો ફેલાઈ રહે કે તમારાં ભાષણો તો ભૂલી જ જાઓ.
{{ps
અપર્ણાઃ ઓ બોપ રે!
|અપર્ણાઃ
નવો માણસઃ એથી વધારે સૂક્ષ્મ હથિયારો પણ છે.
|હા…આ-અ, હા, (જરા ગભરાઈને).
અપર્ણાઃ આથી સૂક્ષ્મ?
}}
નવો માણસઃ હા, બાઈસાહેબ, અમારામાંના પાંચસાત માણસો છૂટા છૂટા ઑડિટોરિયમમાં બેસી જઈએ અને પછી વાત કરવા માંડીએ કે નાયિકા ત્રાંસી છે, એની આંખ લંકામાં બાણ મારે છે!
{{ps
અપર્ણાઃ તમે એમ કહો સાચું?
|નવો માણસઃ
નવો માણસઃ હાજી, તમારો સારામાં સારો સીન ચાલતો હશે તે વખતે અમારામાંથી એક ઊભો થઈને ઑડિટોરિયમમાંથી બૂમ પાડી ઊઠે: “ઓહો હો! આ મોટી નાયિકા થઈને ઊભી છે, પણ એની આંખ તો જુઓ. લંકામાં આવું બાણ તો કોઈએ માર્યું નથી!”
|અને તમે મુરબ્બી? ડિરેક્ટર?
અપર્ણાઃ (ગુસ્સામાં) પણ મારી આંખને થયું છે શું? એ તો સારી છે.
}}
નવો માણસઃ હજી છોકરી! તું નાદાન છે. જાહેરમાં આવી ટીકા થઈ કે માણસો એ માનવાના જ. માનસશાસ્ત્રનો એ એક અફર નિયમ છે. છોકરી તું પરણેલી છે?
{{ps
અપર્ણાઃ ના.
|શંકરલાલઃ
નવો માણસઃ હં અં. તો પછી તમારે ત્યાં નાટક જોવા આવનાર ચારસો–પાંચસો માણસો આ વાત દસ દસ માણસોને કહે તો પણ ક્યાં વાત જાય! હવે તને મુરતિયો મળી રહ્યો!
|હા, હા, હું ડિરેક્ટર છું, પણ તમે કોણ છો? આમ શા માટે ધસી આવ્યા છો?
અપર્ણાઃ શંકરલાલ, દોલત, તમે શું સાંભળી રહ્યા છો? તમે કેમ કશું કરતા નથી?
}}
નવો માણસઃ એમાં છોકરી, તું સાર નહિ કાઢે. એના કરતાં મારી વાત સાંભળી લે. આપણે પ્રેક્ષકની સંખ્યા ચારસોની ગણીએ. એકેક પ્રેક્ષક દીઠ ચાર આના ગણીએ, તો કુલ્લે સો રૂપિયા થાય. આ સો રૂપિયા અમને તમે અત્યારે ને અત્યારે આપી દો તો તમારા નાટકમાં જરા પણ ખલેલ નહિ પહોંચે, એટલું જ નહિ પણ અમારા માણસોને તમે પાસ આપજો એટલે થોડી થોડી વારે તેઓ તાળીઓ પાડી તમારા નાટકનાં વખાણ કર્યાં કરશે. લાવો સો રૂપિયા.
{{ps
શંકરલાલઃ પણ ભાઈ, અત્યારે સો રૂપિયા રોકડા લાવું ક્યાંથી?
|નવો માણસઃ
નવો માણસઃ હા, એ વાત સાચી. પણ આ છોકરીના હાથમાં સોનાની બંગડી છે અને કાનમાં હીરાનાં લવંગિયાં છે, એટલું બસ થશે. વેચતાં વધારે પૈસા ઊપજશે તો હું પાછા મોકલી આપીશ.
|મારું કાર્ડ આ રહ્યું. મુરબ્બી એમ ગરમ નહિ થવું જોઈએ.
અપર્ણાઃ હું નહિ કાઢવા દઉં.
}}
નવો માણસઃ તો મારે બધાંને ખુરશી જોડે બાંધવા પડશે.
{{ps
દોલતઃ મારી પાસે આ રિવૉલ્વર છે તે જોઈ છે કે?
|શંકરલાલઃ
નવો માણસઃ નાટકમાં વપરાતી રિવૉલ્વરથી બીતા ફરતા હોઈએ તો આવા ધંધા અમારાથી થાય પણ નહિ ને! મહેરબાન, મૂકી દો એ રમકડાની બંદૂક આ ટેબલ પર. અને સાચી ભરેલી રિવૉલ્વર જોવી જ હોય તો આ રહી. (ગજવામાંથી બંદૂક કાઢે છે. દોલત પોતાની બંદૂક ટેબલ ઉપર પછાડે છે.) – હં અં, હવે કાંઈક રીતભાત શીખ્યા. ચાલો, કાઢી આપો દાગીના.
|કાર્ડને નાખો ચૂલામાં. નીકળો બહાર–ચલે જાઓ.
અપર્ણાઃ હું ચીસ પાડીશ.
}}
નવો માણસઃ ચીસ અરધી પડશે ત્યાં તો તું મુડદું થઈને પડશે. મારા જેવો બંદૂક વાપરનાર સરકસમાં પણ તને નહિ જડે, પણ કદાચ તને એમ હશે કે મારી બંદૂક પણ આ તારા દોસ્તની બંદૂક જેવી રમકડાની હશે, ખરું ને! આપે છે કે નહિ?
{{ps
અપર્ણાઃ પણ–પણ.
|નવો માણસઃ
|(કરડાકીમાં હસતો) હવે એમ ખોટી હિંદુસ્તાની ભાષા બોલવાની જરા પણ જરૂર નથી. હું તો તમારી સાથે એક સોદો કરવા આવ્યો છું.
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|હમણાં મારે સોદા કરવા નથી. મને મારું રિહર્સલ પૂરું કરવા દો.
}}
{{ps
|દોલતઃ
|પણ ભલા, આ મોં પર માસ્ક ઘાલીને સોદા કરવા આવ્યા છો?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|જીભ પર અંકુશ રાખતાં શીખો, સમજ્યા નાયકસાહેબ! લો, આ કાર્ડ વાંચો – કે પછી ડિરેક્ટરો અને નાયક–નાયિકાઓને વાંચતાં આવડતું નથી?
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|અમને વાંચતાં આવડે છે. કાર્ડમાં તો લખ્યું છે, ‘નાટક સંરક્ષણ સંસ્થા’ એનો અર્થ શો?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હં અં, હવે તમે ડહાપણભર્યા પ્રશ્નો પૂછવા માંડ્યા. આ સંસ્થા એક પ્રકારની પૈસા ઉઘરાવનાર કહો કે પછી પૈસા પડાવનાર સંસ્થા છે.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|શું કહ્યું? આ અમેરિકાનું હૉલિવૂડ નથી! અમે પોલીસને બોલાવશું.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|જુવાન પોટ્ટી! બહુ ચાલાકીમાં સાર નહિ કાઢે! સમજી લે કે ગઈકાલે અમેરિકાના હૉલિવૂડમાં ફિલ્મમાં જે બને તે આજે ચિકાગોના મહોલ્લામાં બને અને આવતી કાલે મુંબઈમાં બને.
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|કદાચ ધારી લઈએ કે એમ બને, પછી? સમજાવો તો ખરા.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હા, તે સમજાવું. તમે આ નાટક રજૂ કરો તે વખતે અમારા માણસો સડેલાં ઈંડાં રંગમંચ ઉપર ફેંકે. ટમેટાં પણ અમે વાપરીએ છીએ.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|તમે હિંમત જ નહિ કરી શકો.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|તે તમે જોશો, પણ માત્ર ઈંડાં અને ટમેટાં જ અમારાં હથિયાર નથી. અમારી પાસે ગંધ – ખરાબમાં ખરાબ ગંધ મારતા બૉમ્બ પણ છે. એકાદ બૉમ્બ રંગમંચ ઉપર ફેંક્યો કે પછી જોઈ લો મજા!
}}
{{ps
|દોલતઃ
|એથી શું થાય?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|મહેરબાન, રંગમંચ ઉપર એવી ભયાનક બદબો ફેલાઈ રહે કે તમારાં ભાષણો તો ભૂલી જ જાઓ.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|ઓ બોપ રે!
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|એથી વધારે સૂક્ષ્મ હથિયારો પણ છે.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|આથી સૂક્ષ્મ?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હા, બાઈસાહેબ, અમારામાંના પાંચસાત માણસો છૂટા છૂટા ઑડિટોરિયમમાં બેસી જઈએ અને પછી વાત કરવા માંડીએ કે નાયિકા ત્રાંસી છે, એની આંખ લંકામાં બાણ મારે છે!
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|તમે એમ કહો સાચું?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હાજી, તમારો સારામાં સારો સીન ચાલતો હશે તે વખતે અમારામાંથી એક ઊભો થઈને ઑડિટોરિયમમાંથી બૂમ પાડી ઊઠે: “ઓહો હો! આ મોટી નાયિકા થઈને ઊભી છે, પણ એની આંખ તો જુઓ. લંકામાં આવું બાણ તો કોઈએ માર્યું નથી!”
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|(ગુસ્સામાં) પણ મારી આંખને થયું છે શું? એ તો સારી છે.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હજી છોકરી! તું નાદાન છે. જાહેરમાં આવી ટીકા થઈ કે માણસો એ માનવાના જ. માનસશાસ્ત્રનો એ એક અફર નિયમ છે. છોકરી તું પરણેલી છે?
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|ના.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હં અં. તો પછી તમારે ત્યાં નાટક જોવા આવનાર ચારસો–પાંચસો માણસો આ વાત દસ દસ માણસોને કહે તો પણ ક્યાં વાત જાય! હવે તને મુરતિયો મળી રહ્યો!
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|શંકરલાલ, દોલત, તમે શું સાંભળી રહ્યા છો? તમે કેમ કશું કરતા નથી?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|એમાં છોકરી, તું સાર નહિ કાઢે. એના કરતાં મારી વાત સાંભળી લે. આપણે પ્રેક્ષકની સંખ્યા ચારસોની ગણીએ. એકેક પ્રેક્ષક દીઠ ચાર આના ગણીએ, તો કુલ્લે સો રૂપિયા થાય. આ સો રૂપિયા અમને તમે અત્યારે ને અત્યારે આપી દો તો તમારા નાટકમાં જરા પણ ખલેલ નહિ પહોંચે, એટલું જ નહિ પણ અમારા માણસોને તમે પાસ આપજો એટલે થોડી થોડી વારે તેઓ તાળીઓ પાડી તમારા નાટકનાં વખાણ કર્યાં કરશે. લાવો સો રૂપિયા.
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|પણ ભાઈ, અત્યારે સો રૂપિયા રોકડા લાવું ક્યાંથી?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|હા, એ વાત સાચી. પણ આ છોકરીના હાથમાં સોનાની બંગડી છે અને કાનમાં હીરાનાં લવંગિયાં છે, એટલું બસ થશે. વેચતાં વધારે પૈસા ઊપજશે તો હું પાછા મોકલી આપીશ.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|હું નહિ કાઢવા દઉં.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|તો મારે બધાંને ખુરશી જોડે બાંધવા પડશે.
}}
{{ps
|દોલતઃ
|મારી પાસે આ રિવૉલ્વર છે તે જોઈ છે કે?
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|નાટકમાં વપરાતી રિવૉલ્વરથી બીતા ફરતા હોઈએ તો આવા ધંધા અમારાથી થાય પણ નહિ ને! મહેરબાન, મૂકી દો એ રમકડાની બંદૂક આ ટેબલ પર. અને સાચી ભરેલી રિવૉલ્વર જોવી જ હોય તો આ રહી. (ગજવામાંથી બંદૂક કાઢે છે. દોલત પોતાની બંદૂક ટેબલ ઉપર પછાડે છે.) – હં અં, હવે કાંઈક રીતભાત શીખ્યા. ચાલો, કાઢી આપો દાગીના.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|હું ચીસ પાડીશ.
}}
{{ps
|નવો માણસઃ
|ચીસ અરધી પડશે ત્યાં તો તું મુડદું થઈને પડશે. મારા જેવો બંદૂક વાપરનાર સરકસમાં પણ તને નહિ જડે, પણ કદાચ તને એમ હશે કે મારી બંદૂક પણ આ તારા દોસ્તની બંદૂક જેવી રમકડાની હશે, ખરું ને! આપે છે કે નહિ?
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|પણ–પણ.
}}
(નવો આવનાર માણસ સામી ભીંતે બંદૂક તાકી મોટો ભડાકો કરે છે. અપર્ણા ભયંકર ચીસ પાડે છે.)
(નવો આવનાર માણસ સામી ભીંતે બંદૂક તાકી મોટો ભડાકો કરે છે. અપર્ણા ભયંકર ચીસ પાડે છે.)
શંકરલાલઃ શાબાશ, અપર્ણા શાબાશ, બસ એવી જ ચીસ મારે જોઈએ છે!
{{ps
અપર્ણાઃ (અતિશય ગભરાયેલી) શું? શું?
|શંકરલાલઃ
શંકરલાલઃ હા, એવી જ ચીસ તમારે રંગમંચ ઉપર પાડવાની.
|શાબાશ, અપર્ણા શાબાશ, બસ એવી જ ચીસ મારે જોઈએ છે!
અપર્ણાઃ (હજી ગભરાયેલી અને ધ્રૂજતી) પણ… પણ…
}}
શંકરલાલઃ હવે એ તો સમજ્યા! આ આપણા ચન્દ્રમોહનને તમે ઓળખ્યો નહિ?
{{ps
ચંદ્રમોહનઃ (નવો માણસ માસ્ક કાઢી નાખીને) મને અપર્ણા તમે ઓળખ્યો નહિ? હું ચંદ્રમોહન – મારું લાડનું નામ ચંદુ ચકરમ!
|અપર્ણાઃ
અપર્ણાઃ (ખૂબ ગુસ્સે થઈને) ઓહ! સમજી! આ કાવતરું શંકરલાલ, તમે કરેલું કે?
|(અતિશય ગભરાયેલી) શું? શું?
શંકરલાલઃ હા જી, કેમ શું છે?
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|હા, એવી જ ચીસ તમારે રંગમંચ ઉપર પાડવાની.
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|(હજી ગભરાયેલી અને ધ્રૂજતી) પણ… પણ…
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|હવે એ તો સમજ્યા! આ આપણા ચન્દ્રમોહનને તમે ઓળખ્યો નહિ?
}}
{{ps
|ચંદ્રમોહનઃ
|(નવો માણસ માસ્ક કાઢી નાખીને) મને અપર્ણા તમે ઓળખ્યો નહિ? હું ચંદ્રમોહન – મારું લાડનું નામ ચંદુ ચકરમ!
}}
{{ps
|અપર્ણાઃ
|(ખૂબ ગુસ્સે થઈને) ઓહ! સમજી! આ કાવતરું શંકરલાલ, તમે કરેલું કે?
}}
{{ps
|શંકરલાલઃ
|હા જી, કેમ શું છે?
}}
{{ps
{{ps
|અપર્ણાઃ
|અપર્ણાઃ
Line 404: Line 566:
|તો હું અત્યારથી જ માફી માંગી લઉં છું. અપર્ણા, તમે અતિશય નિષ્ણાત અભિનેત્રી, અને તમે ઠંડા માટલા જેવી ચીસ પાડો તે કેમ ચલાવી લેવાય! ઊલટાની મેં તમને આવી સરસ ચીસ પાડવાની ‘ટૅક્‌નિક’ બતાવી એ બદલ તમારે મારો અંતઃકરણપૂર્વક આભાર માનવો જોઈએ.
|તો હું અત્યારથી જ માફી માંગી લઉં છું. અપર્ણા, તમે અતિશય નિષ્ણાત અભિનેત્રી, અને તમે ઠંડા માટલા જેવી ચીસ પાડો તે કેમ ચલાવી લેવાય! ઊલટાની મેં તમને આવી સરસ ચીસ પાડવાની ‘ટૅક્‌નિક’ બતાવી એ બદલ તમારે મારો અંતઃકરણપૂર્વક આભાર માનવો જોઈએ.
}}
}}
(પડદો પડે છે.)
{{સ-મ||(પડદો પડે છે.)}}
(રંગમાધુરી)
{{સ-મ|||(રંગમાધુરી)}}<br>
*
{{સ-મ||*}}

Navigation menu