18,450
edits
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/મહાજનને ખોરડે: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/મહાજનને ખોરડે (view source)
Revision as of 09:58, 31 May 2022
, 09:58, 31 May 2022no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 226: | Line 226: | ||
{{ps |રૂગા મહારાજ (દુલભને): |આ તીલાને તો ઓળખો છો ને?}} | {{ps |રૂગા મહારાજ (દુલભને): |આ તીલાને તો ઓળખો છો ને?}} | ||
{{ps |દુલભઃ | એને કોણ ન ઓળખે?}} | {{ps |દુલભઃ | એને કોણ ન ઓળખે?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તો ઠીક! ઊંટવડમાં તો સહુ તીલાને મારો એ.ડી.સી. કહીને બોલાવે છે. મારું હાળું ઊંટવડ ગામ પણ છે ને! જેનાં તેનાં નામ પાડવા સિવાય બીજો ધંધો જ નંઈ. | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | તો ઠીક! ઊંટવડમાં તો સહુ તીલાને મારો એ.ડી.સી. કહીને બોલાવે છે. મારું હાળું ઊંટવડ ગામ પણ છે ને! જેનાં તેનાં નામ પાડવા સિવાય બીજો ધંધો જ નંઈ.}} | ||
{{ps |દુલભઃ | પણ તીલા ગોર તો તમારા એ.ડી.સી.થીય અદકા ગણાય. | {{ps |દુલભઃ | પણ તીલા ગોર તો તમારા એ.ડી.સી.થીય અદકા ગણાય.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હા, ઈ વાત તમારી સાચી. તીલો ને હું તો ઠેઠ નાનપણના લંગોટિયા ભાઈબંધ. | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | હા, ઈ વાત તમારી સાચી. તીલો ને હું તો ઠેઠ નાનપણના લંગોટિયા ભાઈબંધ.}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | અરે, લંગોટી પેરતાં શીખ્યા ઈ મોરની અમારી તો ભાઈબંધી. ઘીંહોડાંનાં બીની ભૂંગળી વાળીને અમે બેય જણા નાકમાંથી ધુંવાડા કાઢતા. પણ પછી મોટા થાતાં રૂગાભાઈએ મુંબી ખેડવા માંડી; ને હું ઊંટવડમાં જ રાંદલનો ઘોડો ખૂંદવા ને જાર્યના દાણા ગણવા રિયો. મારા કરમમાં જાર્યના ત્રણ પવાલાં ને ત્રણ પવાલાં જ રિયાં, ને રૂગાભાઈનો નસીબો ઊઘડી ગયો ને લખપતિ થઈ બેઠા. પણ આ ભાઈબંધને હજી ભૂલ્યા નથી. મુંબી જાય તંયે પણ આ ભામણને ભેગો લીધા વિના એને સખ ન વળે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | અરે, લંગોટી પેરતાં શીખ્યા ઈ મોરની અમારી તો ભાઈબંધી. ઘીંહોડાંનાં બીની ભૂંગળી વાળીને અમે બેય જણા નાકમાંથી ધુંવાડા કાઢતા. પણ પછી મોટા થાતાં રૂગાભાઈએ મુંબી ખેડવા માંડી; ને હું ઊંટવડમાં જ રાંદલનો ઘોડો ખૂંદવા ને જાર્યના દાણા ગણવા રિયો. મારા કરમમાં જાર્યના ત્રણ પવાલાં ને ત્રણ પવાલાં જ રિયાં, ને રૂગાભાઈનો નસીબો ઊઘડી ગયો ને લખપતિ થઈ બેઠા. પણ આ ભાઈબંધને હજી ભૂલ્યા નથી. મુંબી જાય તંયે પણ આ ભામણને ભેગો લીધા વિના એને સખ ન વળે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે હાઉં કરીશ? | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે હાઉં કરીશ?}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે ખાય. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે ખાય.}} | ||
રૂગા મહાજન (કાંડા પરની ઘડિયાળમાં જોતાં): ડ્રાઈવરે મોટર ઠીક દબાવી હો! કલાકમાં આંઈ ફેંકી દીધા. | {{ps | ||
દુલભ (અંદરના ઓરડા તરફ મોં કરી ઊંચે અવાજે): એ… ચાનો ઝપાટો કરજો હો! | |રૂગા મહાજન (કાંડા પરની ઘડિયાળમાં જોતાં): | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | મોટર ઈ મોટર, ને ગાડાં ઈ ગાડાં. બળધિયા સાત સારા હોય પણ આ તેલની ગાડીને પૂગે? શું જમાનો બદલી ગ્યો, દુલભભાઈ! હજી મારી સાંભરણ્યની જ વાત છે કે ઊંટવડથી આંયા કણે દખણા લેવા હું હાલતો આવતો તંયે મારગમાં તણ વાર ટીમણ કરવાં પડતાં. પાકી પાલીને સાથવો ખડિયો બાંધ્યો હોય તંયે આંયા પુગાતું. એને બદલે આ તેલની ગાડીએ તો બેઠા ભેગા જ આંયાં ઉતાર્યા. ને હમણાં ફરીથી હેંડલ મારશે કે તરત સીધા સોરઠવિજય કંપ – | |ડ્રાઈવરે મોટર ઠીક દબાવી હો! કલાકમાં આંઈ ફેંકી દીધા. | ||
રૂગા મહાજન (આંખ કાઢીને): હવે હાઉં – | }} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે – | {{ps | ||
દુલભ (વાત બદલવા): શું કરે છે અમારા હરકીસન શેઠ? | |દુલભ (અંદરના ઓરડા તરફ મોં કરી ઊંચે અવાજે): | ||
|એ… ચાનો ઝપાટો કરજો હો! | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | માનો ન માનો, પણ આજુ ફેરે ગિરનારે જઈ આવ્યા પછી હરુભાઈમાં કાંઈક ફેર પડી ગયો છ હો! | }} | ||
{{ps |દુલભઃ | એમ કે? | {{ps |તીલો ગોરઃ | મોટર ઈ મોટર, ને ગાડાં ઈ ગાડાં. બળધિયા સાત સારા હોય પણ આ તેલની ગાડીને પૂગે? શું જમાનો બદલી ગ્યો, દુલભભાઈ! હજી મારી સાંભરણ્યની જ વાત છે કે ઊંટવડથી આંયા કણે દખણા લેવા હું હાલતો આવતો તંયે મારગમાં તણ વાર ટીમણ કરવાં પડતાં. પાકી પાલીને સાથવો ખડિયો બાંધ્યો હોય તંયે આંયા પુગાતું. એને બદલે આ તેલની ગાડીએ તો બેઠા ભેગા જ આંયાં ઉતાર્યા. ને હમણાં ફરીથી હેંડલ મારશે કે તરત સીધા સોરઠવિજય કંપ –}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. કોઈની હારે બોલચાલ સાવ ઇસ્ટોપ કરી દીધી છે. દી આખો ગૂમસૂમ બેઠા રિયે છે. જાણે કે જોગી જોગ સાધતો ન હોય! | {{ps | ||
દુલભ (ચાને હજી વાર છે, જાણી વાત લંબાવવા): ગિરનાર ઉપર કોઈ જાલમધર જોગી તો નંઈ ભેટી ગ્યા હોય! | |રૂગા મહાજન (આંખ કાઢીને): | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જોગીય ભેટી જાય ને જોગણેય ભેટી જાતાં વાર ન લાગે. ભાઈ, જમાનો ભારે ખરાબ આવ્યો છે – | |હવે હાઉં – | ||
રૂગા મહારાજ (આંખ કાઢીને): હવે તું મૂંગો – | }} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે લ્યો! હવે બોલે ઈ – | {{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે –}} | ||
{{ps |દુલભ (વાત બદલવા): શું કરે છે અમારા હરકીસન શેઠ?}} | |||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | મઝામાં.}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | માનો ન માનો, પણ આજુ ફેરે ગિરનારે જઈ આવ્યા પછી હરુભાઈમાં કાંઈક ફેર પડી ગયો છ હો!}} | |||
{{ps |દુલભઃ | એમ કે?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. કોઈની હારે બોલચાલ સાવ ઇસ્ટોપ કરી દીધી છે. દી આખો ગૂમસૂમ બેઠા રિયે છે. જાણે કે જોગી જોગ સાધતો ન હોય!}} | |||
{{ps | |||
|દુલભ (ચાને હજી વાર છે, જાણી વાત લંબાવવા): | |||
|ગિરનાર ઉપર કોઈ જાલમધર જોગી તો નંઈ ભેટી ગ્યા હોય! | |||
}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જોગીય ભેટી જાય ને જોગણેય ભેટી જાતાં વાર ન લાગે. ભાઈ, જમાનો ભારે ખરાબ આવ્યો છે –}} | |||
{{ps |રૂગા મહારાજ (આંખ કાઢીને): |હવે તું મૂંગો –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે લ્યો! હવે બોલે ઈ –}} | |||
(દુલભ ઊઠીને અંદર જાય છે.) | (દુલભ ઊઠીને અંદર જાય છે.) | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તીલા, તું બોલવા બેહસ તંયે આઘુંપાછું જોતો જ નથી. કળ-વ-કળનું તને ભાન નથી રે’તું. તારા જેવાને ભેગો લાવવામાં નવ્વાણું ટકાની ખોટ; ભામણભાઈ કીધા એટલે હાંઉ. બોલવે બંધી જ નંઈ!}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભોમણનો બોલ તો મોર્ય ભ્રમવાક્ય ગણાતો. હવે તો જમાનો જ સંચોડો બડલી ગ્યો. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ભોમણનો બોલ તો મોર્ય ભ્રમવાક્ય ગણાતો. હવે તો જમાનો જ સંચોડો બડલી ગ્યો.}} | ||
(અંદરના ઓરડામાંથી મંછી દાખલ થાય છે. હાથમાં જર્મન સિલ્વરની થાળી છે. થાળીમાં બે કપ-રકાબી છે. થાળી મૂકીને સંકોચ અનુભવતી અંદર ચાલી જાય છે.) | (અંદરના ઓરડામાંથી મંછી દાખલ થાય છે. હાથમાં જર્મન સિલ્વરની થાળી છે. થાળીમાં બે કપ-રકાબી છે. થાળી મૂકીને સંકોચ અનુભવતી અંદર ચાલી જાય છે.) | ||
{{ps |રૂગા મહારાજઃ | તીલા, આ તો… | {{ps |રૂગા મહારાજઃ | તીલા, આ તો…}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા, ઈ જ. ગિરનાર ઉપર ભીમકંડમાંથી પાણીનો પડો કાખમાં લઈને જાતી’તી ઈ જ. મને વહેમ નંઈ કે ઈ દુલભભાઈની દીકરી હશે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હા, ઈ જ. ગિરનાર ઉપર ભીમકંડમાંથી પાણીનો પડો કાખમાં લઈને જાતી’તી ઈ જ. મને વહેમ નંઈ કે ઈ દુલભભાઈની દીકરી હશે.}} | ||
રૂગા મહાજન (હાથમાં ચાનો પ્યાલો લેતાં): ઠીક, પણ કેમ લાગે છે? હરકીસનને – | {{ps |રૂગા મહાજન (હાથમાં ચાનો પ્યાલો લેતાં): |ઠીક, પણ કેમ લાગે છે? હરકીસનને –}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને મોટી પડે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને મોટી પડે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | પણ વરસમાં તો હરકીસન સરખો જ –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે ને! પણ હાડ નાનું ને? આની પાંહે હરકીસન છોકરું લાગે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે ને! પણ હાડ નાનું ને? આની પાંહે હરકીસન છોકરું લાગે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તારી વાત તો સાચી લાગે છે. પણ તો પછી શું કરશું?}} | |||
તાલી ગોરઃ તમે કિયો એમ કરીએ. | {{ps |તાલી ગોરઃ| તમે કિયો એમ કરીએ.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | દુલભભાઈ ગોળ ખવડાવ્યા વિના આંઈથી નીકળવા નંઈ દિયે.}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ખવડાવે ઈ ખાઈ લેવું. ના ન પાડવી. હરકીસન કાલ સવારે મોટો થઈ રે’શે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ખવડાવે ઈ ખાઈ લેવું. ના ન પાડવી. હરકીસન કાલ સવારે મોટો થઈ રે’શે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તું એમ દાઢમાં બોલ મા. મારા ઉપર ખીજ ચડી હોય તો આ પ્યાલો ચા પેટમાં ઢોળી લે. બાકી સરખી સમી વાત કર્ય. તને આંઈ તારા પગ પૂજવા સારુ નથી લઈ આવ્યો હો! સરખું બોલ્ય, તને શું સૂઝે છે?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ધણીને સૂઝે ઢાંકણીમાં. પાડોશીને સૂઝ્યું શું કામ આવે? | {{ps |તીલો ગોરઃ | ધણીને સૂઝે ઢાંકણીમાં. પાડોશીને સૂઝ્યું શું કામ આવે?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે તારી વાયડાઈ કરતો સરખું બોલીશ? માળા ભામણભાઈ કીધા એટલે –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | સાચું કહીશ તો તમને ગમશે નંઈ કદાચ. | {{ps |તીલો ગોરઃ | સાચું કહીશ તો તમને ગમશે નંઈ કદાચ.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે વાયડાઈ છોડીશ? માળા હાળા ભામણ… દુલભભાઈનું મન તો સાચવવું પડશે…}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | સંધુંય સાચવવું હોય તો એક રસ્તો છે – જો દુલભભાઈ કબૂલ કરે તો. | {{ps |તીલો ગોરઃ | સંધુંય સાચવવું હોય તો એક રસ્તો છે – જો દુલભભાઈ કબૂલ કરે તો.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | શું વળી?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને બદલે તમારી વેરે – | {{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને બદલે તમારી વેરે –}} | ||
રૂગા મહાજન (ચોંકતાં): હેં?… | {{ps |રૂગા મહાજન (ચોંકતાં): |હેં?…}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા, છોડી તમારા બરની છે. આમેય મારી નવી ભાભીને જણ્યાંની ખોટ રઈ ગઈ છે, ને તમે નવું ઘર કરવાના વેંતમાં તો છો જ. તો આ તો સામું આવીને ઊભું છે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હા, છોડી તમારા બરની છે. આમેય મારી નવી ભાભીને જણ્યાંની ખોટ રઈ ગઈ છે, ને તમે નવું ઘર કરવાના વેંતમાં તો છો જ. તો આ તો સામું આવીને ઊભું છે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | એલા, જરાક સાદ હળવો કર્ય!}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. હવે સાવ ઇસ્ટોપ. બોલે ઈ – | {{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. હવે સાવ ઇસ્ટોપ. બોલે ઈ –}} | ||
(અંદરથી દુલભ પ્રવેશે છે. બેઠા પછી બન્ને મહેમાનની સામે જોઈ રહે છે.) | (અંદરથી દુલભ પ્રવેશે છે. બેઠા પછી બન્ને મહેમાનની સામે જોઈ રહે છે.) | ||
{{ps |દુલભઃ | તડકો પણ પડે છે ને કાંઈ! | {{ps |દુલભઃ | તડકો પણ પડે છે ને કાંઈ!}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | એના ય દી છે. રતેરત એના ભાવ ભજવે જ ને? | {{ps |તીલો ગોરઃ | એના ય દી છે. રતેરત એના ભાવ ભજવે જ ને?}} | ||
દુલભ (રૂગા મહાજન તરફ): કાં? કેમ…? | {{ps |દુલભ (રૂગા મહાજન તરફ):| કાં? કેમ…? | ||
{{ps |{{ps |રૂગા મહાજનઃ | | હરકીસન જાણે કે નાનકડો લાગે આની પાસે. | {{ps |{{ps |રૂગા મહાજનઃ | | હરકીસન જાણે કે નાનકડો લાગે આની પાસે. | ||
{{ps |દુલભઃ | પણ વરસની ગણતરીએ તો – | {{ps |દુલભઃ | પણ વરસની ગણતરીએ તો – | ||