શાંત કોલાહલ: Difference between revisions

<center>'''જાગ, જાગ'''</center>

જાગ, જાગ રે માલિક, ભવને કોણ ભરાયું ચોર?

એમને અંગ ન હિમનો ઠાર;

સોળ સૂજની હેઠળ તારો દેહ ટૂંટિયો,

ઘોર તવ નિદ્રા દારુણ ઘોર!  

જાગ, જાગ અય કુંભકર્ણ, જો કોણ ભરાયું ચોર ?

સમીરને સુસવાટ થલેથલ વહંત અંબરવાણી :

“જાગુરક જે અહોરાત્ર, જે સજ્જ,

આ શબ્દ પડે તવ શ્રવણમાંહિ ?

કે સ્વપ્ન તણા કોલાહલમાં એ ક્યાંય જતા અટવાઈ?

છલનામય અંધાર થકી ઉદ્દ્ભુત વા ભયની ભ્રાન્તિ ?

જો કોણ ધરીને દર્પ

રે જાગ બંધવા !

પ્રાણ તણી તાકાતભર્યો હુંકાર હશે ત્યાં

જાગરુક જે અહોરાત્ર, જે સજ્જ,

જો તુહિન ઉપર પ્રગટાવી એણે અગન તણી હુંફ,દીપ્તિ;

તવ પૌરુષને પ્રતિકાર વીજથી વીંધ રાત આ કાળી;

એક પ્રહાર થકી ખલ, કામુક, કુટિલ સર્વ  દે ઢાળી;

સાગરનાં જલ ડ્હોળનાર ઝંઝાને બલ

જાગરુક હો સજ્જ ! તાહરું અડગ રહે સિંહાસન,

તારી ભૂમિમાં આણ તારી, તવ અમલ, સનાતન શાસન.

ભાંગ્યાં છે મેં હાડ મારાં

કેટલી યે વાર ઢળ્યો મોતને કિનાર

ઝાવાં લેઈ તોય ઊઠી ઊઠી હરેક તે વેળ

અવકાશ મહીં ધરી ઉન્નત આ શિર કીધ : ‘હાશ.’

જકડાઈ ગએલ તે અંગે લહી અખિલ વિશ્વની મોકળાશ.

આંનદનો નાભિ-જયઘોષ

લયમાન આવર્તને

પૂર્ણશાન્ત એકાન્તની છાયાકુંજ મહીં

પલનું ઉપલગાન રેલી વહી જાય કને કાલનિર્ઝરિણી.

નિદ્રા તણા સુમધુર ઘેનમહીં કંઈ સળવળ તણી

અણગમા તણી એક રેખાની હેલાએ માત્ર પડખું ફરંત.

મર્મસ્પર્શ...

સહસા જાગીને વિસ્ફારિત દ્રગે નીરખું ચોમેર :

(એક જ સંકલ્પ કેરી સિદ્ધિ કાજે એક હતો લોકસમુદાય

સિદ્ધિને પ્રાંગણે એ જ સુંદ-ઉપસુંદ જેમ

અંગ મહીં કલિનો પ્રવેશ ?

મલિન હવાનું કંઈ લહાય તુફાન...

અબલની ઓથે, આવ્યું તે સકલ ભરખંત....

ભીતર એ પુષ્ટ : રહે ખોળિયું તો કેવલ કંકાલ.

ઓળખી મેં લીધ એની ચાલ

લાવણ્ય ન, ઘુરકંત જ્યહીં પશુ વન્ય.

પથતરુડાળ પર બેઠેલ પ્લવંગ તણો ચાળો નહીં

અહીં છે પિશાચ.

પુરાણું ન ચાલે અહીં શસ્ત્ર

-અડક્યા વિનાનું રહે અંગ આ અખંડ

અખૂટ શક્તિનો એનો ક્યહીં સ્ત્રોત, જાણું

અવ દેઈ દીધ આહવાન.

જીવ પર આવી જઈ કેવલ અંધારમય કાળમુખ

તેજની આ તાતી તેગ કેરો ઘાવ

આઘાતે આઘાતે ચૂર ચૂર  

આજ ગિરિસમંદર પાળની આપણે ભૂલીએ જુદાઈ, ભાઈ !

આભનાં કિરણ અંતરમાં રમે વીંધી દલેદલ વન;

લેશ નહિ એને લેવું, ઉરે તો ય રે’તું ગગંન સમાઈ :

સાંકડે મારગ વહેતી સરિત ને બંધ છૂટે ત્યહીં સિંધુ,

અંતરિયાળ છવાય તે વાદળ નીરનાં કેવળ બિંદુ;

પુકુર હોય તે પોઢે નિરંતર શેવાળનો પટ સ્હાઈ :

દીઠ અદીઠ જે આપણું રૂપ તે આપણથી અણજાણ્યું,

આ જગ આપણું બિંબ, ખૂલી જેની આંખ તેણે પરમાણ્યું;

એક આકાશ, પ્રકાશ, વાયુ, જલ, ભૂમિની એક સગાઈ,

દુર્ગમ ગિરિવર શિખર જહીં નહિ ચરણ-ચિહ્ન નહિ કેડી,

જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર,

જયતુ જય જય ઋતુ-અધીશ્વર, જય વિધાતૃ, શિવંકર.

જયતુ જય જય દિવ્યગણ, મુનિવર, દ્યુતિર્ધર, કિન્નર,

જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.

જયતુ જય જય સભર જીવન સ્થિતિ ગતિમય મંથર,

જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.

જયતુ જય જય ગત અનાગત, ક્ષણ વિવર્ત નિરંતર,

જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.

રાગિણી : પૃષ્ઠ ૩૩

ઢળતી રાતે : પૃષ્ઠ ૧૦૯

૨ પ્રથમ પ્રહરે : રયિપ્રાણ : રયિ=સ્થૂલ ભૂતસમુદાય, matter શક્તિ, પ્રકૃતિ एतत्सतत्सर्वे यन्मुर्ते चामुर्ते च...रयि- प्रश्नोपनिषद) મૂર્ત: પૃથ્વી, જલ, તેજ; અમૂર્ત=વાયુ, આકાશ). પ્રાણ=જીવન શક્તિ, ચેતના, પુરુષ. રયિપ્રાણ=પ્રકૃતિ અને પુરુષ.

* * * *