સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/વિનોબા ભાવે/ચિંતન કા અભાવ: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
(Created page with "{{Poem2Open}} {{space}} હિંદુસ્તાનમેંહમજહાંજાતેહૈં, સ્વતંત્રબુદ્ધિદેખતેહીનહ...")
 
No edit summary
 
Line 1: Line 1:
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
{{space}}
 
હિંદુસ્તાનમેંહમજહાંજાતેહૈં, સ્વતંત્રબુદ્ધિદેખતેહીનહીં! હરજગહબુદ્ધિબંટીહુઈહૈ. કોઈકૉંગ્રેસપાર્ટીવાલાહૈ, તોઉસકાએકપ્રકારકાદિમાગહૈ. કોઈસમાજવાદીપક્ષવાલાહૈ, તોઉસકાદૂસરાપ્રકારકાદિમાગહૈ. ઐસેતીન-ચારપ્રકારકેદિમાગબનેહૈં. ઇનકેઅલાવાએકપાંચવેપ્રકારકીબુદ્ધિહૈ — આપસઆપસમેંઝગડાકરનેકીબુદ્ધિ, જોહરપક્ષમેંહૈ. કોઈમતભેદકીબાતહીનહીં, સિર્ફઆપસઆપસકેઝગડેહૈં! કોઈઅધ્યયનહીનહીંકરતેહૈં. સ્વતંત્રચિંતનકાઅભાવહીઅભાવદીખતાહૈ — ઔરવહભીઐસેદેશમેં, જહાંકિપ્રાચીનકાલસેજ્ઞાનકીપરંપરાચલીઆયીહૈ!
 
ઈનદિનોંવિદ્યાર્થિયોંકેબારેમેંયહશિકાયતહૈકીઉનમેંશિસ્તનહીંહૈ. પરંતુશિસ્તઇસલિએનહીંહૈક્યોંકિગુરુભાવનહીંહૈ. ઔરગુરુભાવઇસલિએનહીંહૈક્યોંકિઆજગુરુહીનહીંહૈ — સિર્ફશિક્ષણદેનેવાલેનોકરહૈં. જોઅપનીસ્વતંત્રબુદ્ધિસેપઢાતાહૈ, વહીગુરુહૈ. આજકેશિક્ષકોમેંક્યાકોઈસ્વતંત્રબુદ્ધિહૈ? કભીશિક્ષકોંસેહમારીમુલાકાતહોતીહૈ, તોવેજ્ઞાનવિષયક, શિક્ષણવિષયકકોઈપ્રશ્નનહીંપૂછતે; બલકેયહીકહતેહૈંકિ, હમારીતનખ્વાહકમહૈ, વહકૈસેબઢેગી? સબકીએકહીશિકાયતહૈકિ, હમારીતનખ્વાહકમહૈ! તાલીમમેંક્યાહોનાચાહિએ, ક્યાનહીંહોનાચાહિયે — ઈસબારેમેંકિસીકોકોઈશિકાયતહીનહીંહૈ! ઈસતરહકુલદેશજ્ઞાનવિહીનબનગયાહૈ.
હિંદુસ્તાન મેં હમ જહાં જાતે હૈં, સ્વતંત્ર બુદ્ધિ દેખતે હી નહીં! હર જગહ બુદ્ધિ બંટી હુઈ હૈ. કોઈ કૉંગ્રેસ પાર્ટીવાલા હૈ, તો ઉસ કા એક પ્રકાર કા દિમાગ હૈ. કોઈ સમાજવાદી પક્ષવાલા હૈ, તો ઉસ કા દૂસરા પ્રકાર કા દિમાગ હૈ. ઐસે તીન-ચાર પ્રકાર કે દિમાગ બને હૈં. ઇનકે અલાવા એક પાંચવે પ્રકાર કી બુદ્ધિ હૈ — આપસઆપસ મેં ઝગડા કરને કી બુદ્ધિ, જો હર પક્ષમેં હૈ. કોઈ મતભેદકી બાત હી નહીં, સિર્ફ આપસઆપસ કે ઝગડે હૈં! કોઈ અધ્યયન હી નહીં કરતે હૈં. સ્વતંત્ર ચિંતન કા અભાવ હી અભાવ દીખતા હૈ — ઔર વહ ભી ઐસે દેશ મેં, જહાં કિ પ્રાચીન કાલ સે જ્ઞાન કી પરંપરા ચલી આયી હૈ!
{{Right|[‘ભૂદાન-યજ્ઞ’ અઠવાડિક :૧૯૫૭]
ઈન દિનોં વિદ્યાર્થિયોં કે બારે મેં યહ શિકાયત હૈ કી ઉન મેં શિસ્ત નહીં હૈ. પરંતુ શિસ્ત ઇસલિએ નહીં હૈ ક્યોંકિ ગુરુભાવ નહીં હૈ. ઔર ગુરુભાવ ઇસલિએ નહીં હૈ ક્યોંકિ આજ ગુરુ હી નહીં હૈ — સિર્ફ શિક્ષણ દેનેવાલે નોકર હૈં. જો અપની સ્વતંત્ર બુદ્ધિ સે પઢાતા હૈ, વહી ગુરુ હૈ. આજ કે શિક્ષકો મેં ક્યા કોઈ સ્વતંત્ર બુદ્ધિ હૈ? કભી શિક્ષકોં સે હમારી મુલાકાત હોતી હૈ, તો વે જ્ઞાનવિષયક, શિક્ષણવિષયક કોઈ પ્રશ્ન નહીં પૂછતે; બલકે યહી કહતે હૈં કિ, હમારી તનખ્વાહ કમ હૈ, વહ કૈસે બઢેગી? સબકી એક હી શિકાયત હૈ કિ, હમારી તનખ્વાહ કમ હૈ! તાલીમ મેં ક્યા હોના ચાહિએ, ક્યા નહીં હોના ચાહિયે — ઈસ બારે મેં કિસી કો કોઈ શિકાયત હી નહીં હૈ! ઈસ તરહ કુલ દેશ જ્ઞાનવિહીન બન ગયા હૈ.
}}
{{Right|[‘ભૂદાન-યજ્ઞ’ અઠવાડિક : ૧૯૫૭]}}
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
26,604

edits

Navigation menu