રાજેન્દ્ર પટેલની કવિતા/પોટકું: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
+1
(+1)
 
(+1)
 
Line 1: Line 1:
{{SetTitle}}
{{SetTitle}}
{{Heading|૨૪. ચોથું મોજું|}}
{{Heading|૨૩. પોટકું|}}


{{Block center|<poem>
{{Block center|<poem>
પહેલું મોજું આવ્યું
પોટકું પડ્યું પડ્યું
પગ આગળ આવી અટક્યું
વાગોળે છે અંદરનું અંધારું
દરિયો અડું અડું કરતો
અને માણે છે પ્રતીક્ષાનો પ્રકાશ.
પાછો વળ્યો.


બીજું મોજું આવ્યું
જન્મોજનમથી
પાની પલાળી
ખૂલવાની, ખાલી થવાની
બની ગયો
એ રાહ જુએ છે.
દૂર સરતી હોડી.


ત્રીજું મોજું આવ્યું
આસપાસનાં નાનાં નાનાં પોટકાંઓને
ગોઠણભેર ફરી વળ્યું.
અને આવ-જા કરતાં લોકોને
છીપ બની
એ જોઈ રહે છે.
સરી ગયું દરિયાની ભીતર.


ચોથું મોજું આવ્યું
કોઈ ગાંઠ ખોલે એની રાહ જોતાં!
...
અને—
એને સમજાય છે
વાસ્તવમાં પોતે જ ખોલવાની હોય છે
પોતાની ગાંઠ.


ઘર તરફ પાછો વળ્યો ત્યારે  
પોટકું બનતું
પાછળ પાછળ
બાના જીર્ણ સાલ્લામાંથી
પગલે પગલે
અથવા બાપુજીના ઘસાઈ ગયેલા
દરિયો આવતો લાગ્યો.
ધોતિયામાંથી.
એટલે જ કદાચ
ખીચોખીચ ભરેલું હોવા છતાં
પોટકું ક્યારેય ફસકાયું નથી.
પોટકું
સમયે સમયે, સ્થળે સ્થળે
પડ્યું હોય છે.
ઘરમાં, શેરીમાં, સીમ-ખેતરમાં
અથવા પ્લૅટફૉર્મ, બસસ્ટૅન્ડ કે ફૂટપાથ પર,
પણ જ્યારે જ્યારે રહેતું બાના માથે
એ શોભતું કોઈ મુગટની જેમ.
એથી જ કદાચ પોટકું ઊંચકી જતી દરેક સ્ત્રી
બા જેવી લાગતી હોય છે.
કોઈ આવી ને ઉતારે માથેથી પોટકું
એની રાહ જોઈને ઊભેલી હરેક વ્યક્તિ
મારા જેવી લાગે છે!
ટ્રેનમાં, બસમાં, કારમાં હોવા છતાં
લાગે છે જાણે
એક નહીં અનેક અદૃશ્ય પોટકાંઓનો
ભાર વેંઢારીને જીવવાની આદત પડી છે.
પોટકું શિખવાડે છે કેમ ભાર સાથે હલકા રહેવું.
ગમે ત્યાં, ગમે ત્યારે
એને ગોઠવવામાં આવે
એ ગોઠવાઈ જાય છે
બાની જેમ.
 
કપાસની કે ચારની ગાંસડી
જાણે ખેતરને ઘરે લાવતી
અને ઘરને ખેતર લઈ જતી.
હવે ખેતર, ઘર ને ગાંસડી કશું નથી.
એક કાળપોટકું પડ્યું છે સ્મરણમાં.
પોટકાને કશાની જરૂર હોતી નથી
ચડાવનારની કે ઊતરાવનારની
એને જરૂર હોય છે એક વિસામાની
ગામપાદર હોય છે એવો.
પોટકું માને છે
પોતે જ છે પોતાનો વિસામો.
બાળપણમાં બા જોડે
ધાણી ફોડાવવા જતો
તાંદુલની પોટલી જેવડી નાનકડી પોટકી
મોટું પોટકું બની જતું જોઈ
મા, કૃષ્ણ જેવી લાગતી.
હવે પરદેશ જતી દીકરીને
મોટીમોટી બૅગો વચ્ચે જોઉં છું ત્યારે  
એક નાનકડી પોટકી
એની ભીતર પાંગરતી જોતો હોઉં છું
ખૂલીને ફરી ફરી બંધાતું
એક વાર બંધાયા પછી કદી ન ખૂલતું,
પોટકું
મારા જેવું કેમ લાગતું હશે?
પોટકું માને છે
કદી પોતાને પોટકું બનવા દેવું નહિ.
ગાંઠ કદાચ ખૂલે પણ ખરી.
</poem>}}
</poem>}}


<br>
<br>
{{HeaderNav2
{{HeaderNav2
|previous = માટલું
|previous = બાપુજીની છત્રી
|next = ચોથું મોજું
|next = પોટકું
}}
}}
17,185

edits

Navigation menu