કોડિયાં/ કોડિયાં-1957 (કૃતિ): Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search

કોડિયાં/ કોડિયાં-1957 (કૃતિ) (view source)

Revision as of 12:06, 25 August 2021

11,866 bytes added ,  12:06, 25 August 2021
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 647: Line 647:
{{Space}} પોપચાંને તંબૂને થાતું ખડું.
{{Space}} પોપચાંને તંબૂને થાતું ખડું.
20-10-’55{{Poem2Close}}
20-10-’55{{Poem2Close}}
{{Poem2Open}}
'''<big>શેતૂર અને પોપટ</big>'''
પોપટ પઢાવી મને ભરતમુનિની વાત,
ટહુકા મેલી પરખાવી કરુણરસની નાત.
ઘરઆંગણામાં ઊભું સામે શેતૂર કેરું ઝાડ;
હાથ ફેરવી પંપાળે એ પછવાડેની વાડ.
ઉનાળો આવે ના’વે ત્યાં માણેકનો ભંડાર
લાલંલાલ ગુલાબી માલે શેતૂરનો અંબાર.
એવે ટાણે લીલાલીલા કીલકીલ કરતા હાશ!
પોપટ આવે નીલ ઘટાની વધારવા લીલાશ;
પરોઢ, સાંજે શોર મચાવે, તોડે ફળ ને પાન
તોય મને તો લાગે એમાં જીવનલ્હાણું ગાન.
કાનખજૂર શા ફળ ખૂટ્યાં ત્યાં મોંઘેરા મ્હેમાન
પોપટ ના’વે, ઊડી ગયા એ આપ્યા વિણ એંધાણ.
એક દફા ઓચિંતા મળતાં છેડી એણે વાત:
આપો શેતૂર રોજરોજ તો આવું દિન ને રાત!
ભૂલી ગયો હું બ્રહ્મા બનવું, મારી શું તાકાત?
— સમજાવું શેણે લાચારી? મનડું થયું મહાત.
શબ્દ વિના સંવેદન ઊંડું, એથી ગહન કરુણ
શબ્દકોશ જે પરિસ્થિતિનાં ચૂકવી શકે ન ઋણ.
પોપટે પઢાવી મને ભરતમુનિની વાત,
ટહુકા મેલી પરખાવી કરુણરસની નાત.
4-5-’53{{Poem2Close}}
{{Poem2Open}}
<big>'''આજ મારો અપરાધ છે, રાજા!'''</big>
આજ મારો અપરાધ છે, રાજા! તું નહિ આવે ઘેર;
જાણું હું મારા દિલમાં તોયે આંખ પસારું ચોમેર.
પાંદડે પાંદડે પગલાં સુણું; વાદળે તારી છાંય;
નિભૃત આંબલે કોકિલકંઠમાં વાંસળી તારી વાય.
આવશે ના! નહિ આવશે! એની ઉરમાં જાણ અમાપ;
કેમ કરી તોય રોકવા મારે કૂદતા દાહ-વિલાપ?
રાત હતી, હતાં વાદળ-વારિ, વીજળીનો ચમકાર;
નેવલાં મારાં ખાળતાં ન્હોતાં અશ્રુ સર્યાં ચોધાર.
આગલે દિવસે પ્રેમી પથિકને સેવતાં ક્લાંત શરીર;
પાઠવતાં એને અર્ધ નિશા તક ખેરવ્યાં અશ્રુનીર.
રથ તારો મુજ બારણે આવ્યો જાણું ન ક્યારે? કેમ?
ક્યારે તેં આંગળે હાથ પરોવ્યા? ક્યારે તેં પૂછ્યા ખેમ?
હોઠને તારક ટીલડી ક્યારે? ક્યારે તેં લીધ નિશ્વાસ?
કાંઈ ન જાણું કેટલી વેળા સૂંઘતો મારા શ્વાસ?
પાંપણે ઘેનના ડુંગરા બેઠા, ઇચ્છ્યા ન ઊભા થાય;
અંતરમાં પડછંદ પડ્યા તોય ત્રાટક ના સંધાય.
ક્યારે ઊઠ્યો તું? રથમાં બેઠો? મારતે ઘોડે દૂર?
જાણું નહિ! પણ જાગતાં અંગમાં મ્હેકતું તારું કપૂર!
આજ મારો અપરાધ છે, રાજા! તું નહિ આવે  ઘેર;
આજ મારો અપરાધ છે, જાણું કાલનો કાળો કેર.
આવજે એવું માગવું ના, પણ એક હું માગું વેણ;
એકદા તારે બારણે આવીશ  પાઠવ્યા વિના કે’ણ:
જાગતો ના હામ હોય હૈયામાં! જોઉં તો તારું જોર!
ચેતજે રાજા! મનમાળામાં પેસતાં કોઈ ચકોર!
27-3-’33{{Poem2Close}}
{{Poem2Open}}
<big>'''ઝંઝારતે'''</big>
જાગશો ના, પ્રાણ! ઊઠશો ના, પ્રાણનાથ!
જીવની આણ જો છોડશો મારી બાથ!
આજ નથી આભ હાથમાં એના તૂટતા ચાર મિનાર,
ધણણ ધણણ મેઘ ધ્રબૂકે: વીજળીના ચમકાર.
ઊઠશો ના, પ્રાણ! આણ કુમારની આજ,
કાળ-ઝંઝાનાં વાગતાં ઝાંઝ-પખાજ;
વિજન કાનને વૃક્ષ થતાં ઉન્મૂલ!
તૂટતી ડાળીઓ, તૂટતાં નાળાંપુલ:
કોઈ નથી ઉડુ આભ, સુકાયાં સુરગંગાનાં નીર;
વીજની નાગણ ડંખતી આજે વ્યોમધરાનાં હીર.
આણ છે દેવની, ઊઠશો ના ભરથાર:
આજ નહિ, પ્રભુ! સાંભળો હાહાકાર,
ઊઠતો વાટથી: પૂર છૂટ્યાં પુરપાટ —
જનપદો, પૂર, ગામડાંને સસડાટ
તાણતાં સાગરમુખ ભણી જેના પેટનો ના’વે પાર:
વાયુવંટોળમાં દ્વિજગણોના સાંભળો શા ચિત્કાર!
ખોલશો ના દ્વાર, દેવ! ન ખોલશો આજ:
કાળના તાંડવતાલ ને રુદ્રનો નાચતો સાજ સમાજ.
કોઈ નથી પથ ચીંધવા આપને:
દીપ ઠર્યા સહુ વાયુના કાતિલ કાંપને:
ગોરંભને નથી જંપ, કરંત પ્રકંપ ધરા:
વ્યોમની છૂટતા બર્ફ ખરંત કરા!
છોડશો ના, નાથ! આંગણું, મારા ગર્ભની આપું આણ:
હૂંફ ત્યજો મુજ કોટિની શાને? આવજો ઝેરી બાણ
ચીરવા ઉદર, છેદવા કોચો પ્રાણ
જેમ ચીર્યા’તા પરીક્ષિતને જનની-ઉદરસ્થાન:
દીપપ્રકાશમાં નીરખ્યું એણે નારનું આખું  અંગ:
છીછરી ચૂંદડી ઢાંકતી’તી એનો બીજ સમો કટિભંગ:
જેમ પ્રદીપશિખા ધ્રૂજતી ત્યમ પાંપણના પલકાર:
ધમતી છાતીએ, ઊછળે ને પડે હીરલા કેરો હાર:
શેઠ હજી ધરે સ્નિગ્ધતા એને ચાંદલા બેઉ કપોલ:
આંખમાં કાંઈ અમોલ:
ધડ કરી દ્વાર વાસતો નાઠો પાછળ નેન કરી,
દૂર જતાંજતાં માર્ગમાં સ્હેજ ફરી:
ઊછળે સાગર, વીંઝતા વાંસડા હાથ,
ડાળીઓ ઝીંકતી એકબીજાને કરવા જાણે મ્હાત
જેમ ઝીંકે ધીક આખલા ઊછળી: દૂર
આભમાં મેઘમૃદંગ ગગડતાં ક્રૂર:
સૃષ્ટિના તાંડવે એય ભળ્યો નવ સાંભર્યાં નેહના નીડ:
દીપક દ્વારનો ક્યાંય છુપાયો: વચમાં વનની ભીડ.
27-3-’33{{Poem2Close}}
{{Poem2Open}}
'''<big>ઝંઝાવાત</big>'''
ભાંગો ભોગળ! ભાંગો ભોગળ!
{{Space}} ખોલો બારીબારણાં!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
{{Space}} સાદ દે મ્હેરામણા!
આભ ચંદરવો,
{{Space}} ઝણે સંગીત સાગરતાર:
પાનખરનાં ઓઢણાં,
ઝંઝાનિલે નિજ નૃત્ય માંડ્યું
{{Space}} પૃથ્વીને પગથાર:
વન-ચમન ગાય હુલામણાં!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ સાથ પૂરો!
{{Space}} સાદ દે મ્હેરામણા!
મયૂર નાચે મત્ત હૈયે,
{{Space}} આભ પંખે પાથરી;
{{Space}} કપોત કૂજે કુંજેકુંજે
{{Space}} પાંખમાં પાંખો વણી;
આમલીની ડાળ વીંઝે વીંઝણા!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
{{Space}} સાદ દે મ્હેરામણા!
{{Space}} શિરિષતરુના શુષ્ક ઘૂઘરે,
{{Space}} અનિલ બાજે ખંજરી;
{{Space}} સહકાર સુંદરીઓ હસી હસી,
{{Space}} દાંત વેરે મંજરી.
શાલવનનાં પર્ણ ગાય ગધામણાં!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
{{Space}}{{Space}} સાદ દે મ્હેરામણા!
{{Space}} શુષ્ક, ક્ષીણ, વિદીર્ણ,
જીર્ણ નીછે ખરે —
વિશ્વસંગીતમાં બસૂર જે,
સૃષ્ટિનૃત્યે તાલ જેના ના પડે!
નવ વિભવ ને નવ સૃજનમાં અળખામણા!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
સાદ દે મ્હેરામણા!
નિસર્ગ નાચ્યો,
શુષ્ક પર્ણ સરી પડ્યાં;
પૃથ્વી નાચી,
માટીના થર ઊતર્યા;
વ્યોમ નાચ્યું,
હૃદય ડૂમા આંસુડાં થઈ ઓગળ્યા:
એક માનવ ના ઊઠ્યા, એને મીઠી આત્મપ્રતારણા!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
સાદ દે મ્હેરામણા!
ભાંગો ભોગળ, ખોલો બારીબારણાં!
સાગર પુકારે સાદ:
સાંકળ સહુ ખખડાવી જાય સમીરણા.
ઝાડ જાગે, શુષ્ક ત્યાગે,
પંખી પ્રાણી નાચતાં;
પણ માનવી ધડ ધડ કરી
નિજ દ્વારબારી વાસતાં.
એને રૂઢ વ્હાલું: મૃત્યુનૃત્ય બિહામણાં!
સૃષ્ટિના તાંડવ મહીં તમ તાલ પૂરો!
સાદ દે મ્હેરામણા!
15-2-’32{{Poem2Close}}
KhyatiJoshi
26,604

edits

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/Special:MobileDiff/14430"

Navigation menu