26,604
edits
હરીશ મીનાશ્રુની કવિતા: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
→
KhyatiJoshi (talk | contribs) No edit summary |
KhyatiJoshi (talk | contribs) (→) |
||
| Line 1,436: | Line 1,436: | ||
:::શબ્દ પ્રપંચી | :::શબ્દ પ્રપંચી | ||
ખડિયો ખાલી/છલ્લંછલ્લા | ખડિયો ખાલી/છલ્લંછલ્લા | ||
</poem> | |||
== એક રતિકાવ્ય : ૧ કાવ્યપૂર્વ == | |||
(સ્થિર. મનોમન. સહસા) | |||
<poem> | |||
પવન ચૂપ. નભ નિર્મલ. ઝૂકે ચિત્ત સરોવર જેવું | |||
પર્ણ ખર્યું કે પંખી? – ના સમજાય; બરોબર એવું | |||
રંક હથેલી. તર્ક ધૂમ્રવત્ તરે. નિરુત્તર મનમાં | |||
શિથિલ બંધનો સર્વ. કંપતું મૌન અગોચર કેવું | |||
જ્યોત વિષે કર્પૂર ઓગળે. સાંજ અતિશય સૂની | |||
ચતુર્ભુજ, ઓગળતું અંતે વિશ્વ સહોદર જેવું | |||
મૂક અવસ્થા. સપનું પરવશ. પ્રહર ગતિ સંકોચે | |||
પર્વતનું વર્તન આજે અસ્વસ્થ પયોધર જેવું | |||
તેજ હાંફતું. વિરક્ત ભાવે શબ્દ, તને સંભોગું | |||
સભર નિસાસે હજુ ઊપસે ચિત્ર મનોહર એવું | |||
</poem> | |||
== કાવ્યમધ્ય : ૨ == | |||
(આકૃતિ * છાંદસી * વ્યંજના * અભિધા) | |||
'''આકૃતિ''' | |||
<poem> | |||
દૂર દેશેથી મનોગતના પ્રસરતી જે શ્રુતિ | |||
પત્ર પર મૂકું અને પામું તને, હે આકૃતિ | |||
કે ત્વચા પર ચિત્ર તૃષ્ણાનું મૂકી ઊડી ગઈ | |||
સ્પર્શમાં સંચિત તારાં સર્વ જન્મોની સ્મૃતિ | |||
શબ્દમાંથી શિલ્પ કંડારી લઈ વૃત્તિ તણું | |||
રૂપનું બંધન ધરી ઊભી અનર્ગલ પ્રકૃતિ | |||
મૂર્ત હે! તારા મહીં ઊમટો અગોચરની રતિ | |||
સર્ગના આવાહને અર્પું ધ્વનિની આહુતિ | |||
સ્વપ્નનું પુદ્ગલ રચાયું છે મૃદુ અક્ષર વડે | |||
લોચને નિદ્રા ઝરે ને પક્ષ્મધારે જાગૃતિ | |||
</poem> | |||
== વ્યંજના == | |||
<poem> | |||
સેરવી કટિવસ્ત્રને પ્રકટી ક્ષણો શૃંગારની | |||
વ્યંજના! કેવળ હવે તું સૂચના અભિસારની | |||
મત્ત પુંકેસરની ટોચેથી ઝરે તે અક્ષરો | |||
ને હવામાં ગંધ છે તે અર્થ કે આકારની? | |||
નિસ્સમય વચ્ચે સહજ જ્યાં સંચરે વાગીશ્વરી | |||
શબ્દમાં સંમોહિની પમરે ષડ્જ ગાંધારની | |||
પુષ્પવત્ પૃષ્ઠો ઊકલતાં જાય છે માનસ વિષે | |||
ઊઘડે ઇન્દ્રિયવત્ ઉચ્છલ કથા અંધારની | |||
અન્વયો પ્રાદુર્ભવે, દ્વન્દ્વો શમે છંદોલયે | |||
પ્રાણમાં પ્રસરી ગઈ ભાષા સકલ સ્વીકારની | |||
</poem> | |||
== અભિધા == | |||
<poem> | |||
રે અભિધા! તું અને આ શુભ્ર કાગળની ધરા | |||
લક્ષણા-ભારે લચી, પગલું ભરે તું મંથરા | |||
વ્યક્ત કરવાને મથે છે તું સ્વયંને, રમ્યને | |||
લયલિપિમાં બદ્ધ જાણે કોઈ શાપિત અપ્સરા | |||
કલ્પદ્રુમે પર્ણકલ્પનનાં નિમંત્રણ ફરફરે | |||
તું પ્રવેશી ગઈ સકલ વિષે ઋતુ ઋતંભરા | |||
શાહીમાં વ્યાપી વળી સત્તા હવે સુંદર તણી | |||
શબ્દમાં તું : પેયના માધુર્યમાં જ્યમ શર્કરા | |||
અર્થનાં પુષ્પો, વ્યથા ને અક્ષરો ઉત્સવ બને | |||
આ મુહૂર્તે હોઠ પર ચુંબન મૂકી દે સ્રગ્ધરા | |||
</poem> | |||
== કાવ્યઉત્તર == | |||
(શિથિલ, પૂર્વવત્, રિક્ત) | |||
<poem> | |||
પવનમાં ઓગળ્યાં પંખી મૂકી નભને મનોહરમાં | |||
હવે વ્યત્યય મુખરતો ફૂલનો મસૃણ પથ્થરમાં | |||
હથેલીમાં પુનઃ વ્યાપી વળી છે રિક્તની રમણા | |||
સ્વયંને સંગ્રહે કોઈ હજુયે શૂન્યના સ્વરમાં | |||
શમ્યા તે સંશયો આ ભુર્જપત્રોની ત્વચા વિષે | |||
હવે સરહદ ઊલંઘીને ઢળે શાહી નિરક્ષરમાં | |||
અમલ ત્યાંથી જ આરંભાય છે અનહદની ભાષાનો | |||
સમાપન પામતા બે હોઠ જ્યાં નીરવ નિરંતરમાં | |||
ખરેલું ક્રૌંચનું પીછું સભરના દ્વાર પર ભૂલી | |||
પ્રવેશ્યા પૂર્વવત્ મનમાં શિથિલ, – અર્થાત્ નશ્વરમાં | |||
</poem> | </poem> | ||