કાવ્યમંગલા/ધૂમકેતુ: Difference between revisions

લચી પડે મંગલની કલાસુતા

સ્વયંવરાર્થે મધુ સ્વપ્ન સેવતી.

અને એ કામનાદગ્ધ વ્યોમની અંગનાતણાં

લોચનો લોલ તારાના પ્રભાપુંજે ઠરી રહ્યાં.

અમાપ્યા આભ ઊંડાણે સૂર્ય જ્યાં બિંદુના સમો,

નિત્ય રાત્રિ વસંતી જ્યાં દિક્તણા દિવ્ય પ્રાંગણે;

નક્ષત્રસ્થંભે પથ જ્યાં રચેલા,

મહાલયો તારકના ઊભેલા,

ને નેત્ર ઢાળી મળકંત મોંએ

થૈ મંગલા રમ્યતરા સહુમાં.

એવી એ પ્રેમની જયારે ભરતી કૈંકને ચડી,

અન્ય કૈં જનને ત્યારે વ્યથા એ વસમી બની.

છૂપે બધું, કિંતુ ન નેત્ર પ્રેમનાં

છૂપે કદી, સ્નેહ-સુવાસ વ્હેતો

ઉચ્છ્વાસ ના રહે કદી ગુપ્ત અંતરે,

એ તો અડી જાય હરેકને ઉરે.

વ્યોમના વડવા સર્વ, ધુરીણો જગચક્રના,

શાણાઓ સૃષ્ટિના સર્વ વ્યગ્ર એ જોઈને થયા.

ઝંઝાતણા કો સહસા પ્રવાતે

સુષુપ્ત ડોલી વન જેમ ઊઠે,

ન નીરમાં રેલ ધસંત કોઈ દી,

ન કોઈ કાંઠા તણી પાળ ભાંગતી.

પાળોને ભાંગતી આ તો ગાંડી કો સરિતા અરે,

ધસે છે ભીંસતી જૂાના તટોની શાંતિને ખરે.

ક્યાં હાથ દેવા? લઘુ હસ્તના જનો

હતાશ હૈયે સ્થિર બે ઘડી બન્યા :

કોણે ક્યહીં રોકવું , કૈ વિધે, ક્દા-

મૂંઝાઇ સૌ જ્ઞાન રહ્યું જનોતણું.

અને ત્યાં દ્રષ્ટિએ આવ્યો, મૂલ એ કર્ષણોતણું,

રમ્ય યૌવનમૂર્તિ તે તારલો પથ કાપતો,

‘યુવાન રે આ સરજે ઉપદ્રવ,

અકાળ કાં આ તપ આદરી રહે?

ત્યજી ગુહીનો નિજ ધર્મ ધર્મ્ય,

કાં ત્યાગનો ક્લિષ્ટ પ્રપંચ આ ગ્રહે?’

એવા એ ચિંતના-ચક્રે આરૂઢ જગના જન,

પુરાણા પથનાં શોધી રહ્યા ઓસડનાં વન.

‘એને નહિ આમ હજી ઘટે તપ,

જેણે ન જીત્યા જગના જ આતપ,

ગુહે વસી તું ગૃહ-અગ્નિ વર્ધ,

યુવાન હે, આ તવ એક ધર્મ !’

વહ્યો આદેશ એ ઉગ્ર અગ્નિના બાણ પે ચડી,

તારાની અટકી યાત્રા, સ્થિર થૈ પદ ચાખડી.

જલી રહ્યો શબ્દ ઉદગ્ર અગ્નિ શો :

અભદ્ર તારું તપ આ ત્યજ ત્યજ.

ને ભદ્રતાનો પથ શોધવાને

ઊંચે દ્રગો તારકનાં ભમે ભમે.

હતી ત્યાં દૂર કૈં દૂરે મેદની જનની મળી,

ને બીજા આભના ઢાળે રમ્ય કૈં કામિની ખડી.

‘તારો તજી દે પથ તું અરે પથ,

તારું તજી દે તપ તું અરે તપ.’

એ માત્ર ઉદ્દગાર ભરી ભરી હવા

વ્યાપી રહી કો વિષની ઘટા સમી.

તજવું ગ્રહવું મારે કશું આ ભ્રમજાળમાં !

મુગ્ધ એ નેત્રથી પ્રશ્ન કરતો સ્થિર તારક.

આગે પીછે? દક્ષિણે વામ ભાગે?

કોની કેડી? પંથે કોના સુપંથ?

કોના શબ્દે મુક્તિ, ક્યાં શુદ્ધ ભુક્તિ

કોના નેત્રે દિવ્ય આનંદ સિદ્ધિ?

ક્લેશ ક્લેશ લ્હ્યો એણે સર્વનાં નેત્રને વિષે,

રૂપમાં રંગમાં સૌના જ્ઞાનમાં, ગુણપુંજમાં.

મીંચી એણે નેત્ર અંતઃસ્થ કીધાં,

સંચ્યો સર્વે કીધ ઉદીપ્ત  અગ્નિ,

ને પ્રાણોને પૂર્ણ વિસ્તાર અર્પી,

યાત્રા એણે ભિન્ન કો વ્યોમ લીધી.

હ્થાત ઝળહળી રહ્યા નભતણા પ્રતિ પ્રાંગણ,

સ્ફુરી ગગનમાં રહ્યો દ્યુતિભર્યો મહા અંચલ,

સુશુભ્ર પટ કો સવેગ સભરે બલે વિસ્તર્યો,

ધરી જ્વલત રૂપ ઉગ્ર શર સો સર્યો તારક.

ઝંખાયાં સર્વનાં ચક્ષુ, સ્તબ્ધ સૌ અંતરો બન્યાં;

આંખ પે અંજલિ ઢાળી નિરખી સહુ કો રહ્યાં.

રે આવાં તેજ કો દી જગતનયનને ના દ્રષ્ટિએ ના પડેલ,

રે આવા ઉગ્ર વેગો જનમનતણી ના કલ્પનાએ ચડેલ,

શું થાશે? સૃષ્ટિ જાશે અતલ વિતલને ઘોર પાતાલ ગર્ત?

કો ત્રાતા? લોક કેરો પ્રલય બચવવા કોણ રે હા સમર્થ?

કિંતુ એ ભય ભાંગંતી હવા ત્યાં શાંત વિસ્તરી,

શામતી સહુને શીળી અંતરે અંતરે ઠરી.