ખારાં ઝરણ/3: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search

ખારાં ઝરણ/3 (view source)

Revision as of 10:34, 13 October 2022

2,155 bytes removed ,  10:34, 13 October 2022
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 1: Line 1:
{{SetTitle}}
<poem>
{{Heading|3|}}
પહોંચવાનું ગેબી અણસારા સુધી,
આવવું સહેલું નથી મારા સુધી.


<poem>
શોધવો છે એ તો નક્કી વાત છે,
દોસ્ત ! ઓછા, તોય ખાસંખાસ છે,
હાથ લંબાવીશ અંધારાં સુધી.
ખૂબ ખુશબોદાર મારા શ્વાસ છે.


અંત વેળાની આ એકલતા સઘન,
મોરની બોલાશ ક્યાં પહોંચી ગઈ?
તું કહે છે કે ઘણાં ચોપાસ છે.
વીજળીના એક ઝબકારા સુધી?


ખોટકાવી નાંખજો ઘડિયાળ સૌ,
તુચ્છ છે, કેવળ તણખલું છે સમજ,
રોજની ટકટક, સમયનો ત્રાસ છે.
તું ધસી ક્યાં જાય અંગારા સુધી?


સ્પર્શતામાં લોહીના ટશિયા ફૂટે,
આંખ સામે કૈંક રસ્તાઓ હતા,
આ હથેળીમાં ઊગેલું ઘાસ છે.
એક રસ્તો જાય છે તારા સુધી.


મોકળું મન રાખ, માડી સરસતી!
{{Right|૧૦-૮-૨૦૦૭}}<br>
આ ચિનુ મોદી તમારો દાસ છે.
{{Right|૨૨-૧૦-૨૦૦૭}}
</poem>
</poem>
 
---------------
{{SetTitle}}
{{Heading|4| }}
 
<poem>
<poem>
શેષમાં ક્યાં કશું ક્યાંય બાકી હતું?
જોઈએ, વહેલી પરોઢે એક તારો જોઈશે,
તેજ ઓળંગતું એક પંખી હતું.
દૂરનો તો દૂરનો તારો સહારો જોઈશે.
 
છેક ઊંડે હતો ક્યાંય કુક્કુટ ધ્વનિ,
તેજ ખંખેરતું એક પંખી હતું.
 
ક્યાં ગયું ? ક્યાં ગયું ? ક્યાં ગયું એ પછી ?
તેજ ફંફોસતું એક પંખી હતું.
 
સૌ દિશ મૂઢ છે, વાયુ નભ જળ, ધરા,
તેજ ફંગોળતું એક પંખી હતું.
 
સાચવ્યું કેમ સચવાય એ  પિંજરે?
તેજ તગતગ થતું એક પંખી હતું.
{{Right|૫-૩-૨૦૦૭}}
</poem>


{{SetTitle}}
સાંકડું ને સાંકડું ઘર થાય છે વરસોવરસ,
{{Heading|5|}}
વૃદ્ધ બનતા શ્વાસને લાંબો પટારો જોઈશે.


<poem>
સાવ કોરી આંખની એક જ હતી બસ માંગણી,
એક એવો પણ સમય ક્યારેક હોવો જોઈએ,
છો થવાનું થાય; પણ અશ્રુ વધારો જોઈશે.
જે ક્ષણોનો માત્ર તું માલેક હોવો જોઈએ.


ઢીંક મારીને મને આગળ નીકળતો હોય છે,
ચાલવા ને ચાલવામાં માર્ગ લંબાતો ગયો,
એ છિંકોટા મારતો ઉદ્રેક હોવો જોઈએ.
આર્તસ્વરમાં હુંય કહેતો કે ઉતારો જોઈશે.


ભાર પીંછાનો વધ્યો જો હોય તો ખંખેરને,
સાંજ ટાણે હાટડી જો ખોલશો ‘ઈર્શાદ’ તો,
આપણી મિલકતમાં ટહુકો એક હોવો જોઈએ.
આપ પાસે સ્વપ્નના વિધવિધ પ્રકારો જોઈશે.


માત્ર મારી સારપોથી કૈં જ વળવાનું નથી,
{{Right|૧૪-૯-૨૦૦૭}}<br>
દોસ્ત ! તારો પણ ઈરાદો નેક હોવો જોઈએ.
{{Right|૨૬-૧૦-૨૦૦૭}}
</poem>
</poem>
 
-----------
{{SetTitle}}
{{Heading|6|}}


<poem>
<poem>
માંડ થયું છે મન મળવાનું,
હાથે ચડી ગયું છે રિમોટનું રમકડું,
આ ટાણું એમ જ ટળવાનું?
એ જણ મનુષ્યમાંથી ઈશ્વર બની ગયું છે.


આંખ મીંચી દો પરથમ પહેલાં,
જેને કહો છો મિથ્યા એ તો જગત છે મિત્રો,
સ્વપ્ન પછી આંખે પળવાનું.
કેવી રીતે કહું કે નશ્વર બની ગયું છે?


રોજ કુહાડા થડ પર પડતા,
આંસુનો મારો વાગ્યો અમને રહીરહીને,
બોલ, હવે ક્યારે ઢળવાનું?
પાણી હતું તે આજે પથ્થર બની ગયું છે.


કેમ મને મૂંઝવવા ઈચ્છે?
વરસો જૂની હવેલી ક્યારેક તો પડત, પણ,
દરિયામાં ક્યાં દૂધ ભળવાનું?
તારે લીધે બધુંયે સત્વર બની ગયું છે.


બે આંખે ‘ઈર્શાદે’ છે આંસુ,
‘ઈર્શાદ’ કેમ લાંબું જીવી જશે ખબર છે?
ઊને-પાણીએ ઘર બળવાનું?
તારું સ્મરણ પધારી બખ્તર બની ગયું છે.
{{Right|૨૩-૫-૨૦૦૯}}<br>
</poem>
</poem>


{{Right|૧૭-૮-૨૦૦૭}}
---------
 
{{SetTitle}}
{{Heading|7|}}


<poem>
<poem>
આમ તો બરદાસ્તની પણ બહાર છે,
એવી કેવી વાત છે,
જી, હૃદય પર એવા એવા ભાર છે.
કે મિશ્ર પ્રત્યાઘાત છે?
 
સત્ય છે પણ તું તરત બોલી ન દે,
એ સમજદારીની તીણી ધાર છે.
ખાસ ટાણે માંડ આવે આંસુઓ,
ઓરમાયો, મેઘનો, વહેવાર છે.
 
વૃક્ષ એ આખુંય ક્યારે વન નથી,
પાંદડાનો એ ફક્ત વિસ્તાર છે.
 
આપનો ‘ઈર્શાદ’, ખાસ્સો છે ઋણી,
આ બધા ઘા કેવા નકશીદાર છે.
</poem>


{{Right|૧૩-૮-૨૦૦૭}}
છે પ્રબળ જિજીવિષા,
મોત પણ ઉદ્દાત્ત છે.


{{SetTitle}}
જીવ માટે દેહ એ,
{{Heading|8|}}
પારકી પંચાત છે.


<poem>
હાથ ઊંચા કર નહીં,
ખૂબ ઊડયા, તો બળીને ખાક છે,
આભ બહુ કમજાત છે.
વ્યોમમાં એવી તો કોની ધાક છે?


જાગીને જોશો પછીથી લાગશે,
હંસનાં વાહન મળ્યાં,
ઊંઘમાં ચાલ્યાનો કેવો થાક છે.
(ને) કાગડાની નાત છે.


ચંદ્રની દાનત ન ચોખ્ખી લાગતી,
જે નજરની બહાર છે,
આપનો પણ ક્યાં ઈરાદો પાક છે?
એય ક્યાં બાકાત છે.


રંગ, કોમળતા, સુગંધી, તાજગી,
જે નથી ‘ઈર્શાદ’ તે,  
પુષ્પને ક્યાં કૈં કશાનો છાક છે.
ચોતરફ સાક્ષાત છે.


એ કહે છે : ‘હું અહીં છું, છું અહીં’,
{{Right|૨૭-૫-૨૦૦૯}}<br>
ને બધા લોકોને કાને ધાક છે.
</poem>
</poem>
 
---------
{{Right|૨૧-૧૧-૨૦૦૭}}
 
{{SetTitle}}
{{Heading|9|}}


<poem>
<poem>
યાદ આવે તું જ વારંવાર, હોં,
સૌ સમસ્યા જેવી છે એવી જ છે,
છે બધું મારી સમજની બ્હાર, હોં.
એ કદી ક્યાં કોઈના જેવી જ છે?


એક પડછાયો લઇ સંબંધનો,
વ્યર્થ ખેતી જાય એ ચાલે નહીં,
હું તવંગર થાઉં બારોબાર, હોં.
આંખની બધી નીપજ લેવી જ છે.


ક્યાંક ઝાકળને પવન અડકી જશે,
વેદના એમ જ નથી મોટી થઇ,
તું ખરેખર ખૂબ બેદરકાર, હોં.
મેં જનેતા જેમ એ સેવી જ છે.


તું જુએ છે ને બનું છું બાગ બાગ,
શ્વાસ જેવા દીકરે ભેગી કરી,
શુષ્ક પુષ્પો થાય ખુશબોદાર, હોં.
માલમિલકત વારસે દેવી જ છે.


જીવવાનો આ તરીકો છોડી દે,
શું મરણની બાદ દુનિયા હોય છે?
સૌ નિયમ છે લાગણી લાચાર, હોં.
હોય છે, તો બોલને, કેવી જ છે?


વય વધે છે એમ વધતી જાય છે,
{{Right|૨૯-૫-૨૦૦૯}}<br>
તન અને મનની જૂની તકરાર, હોં.
 
શું કર્યું? જલસા કર્યા; ગઝલો લખી,
આપણો આ આખરી અવતાર, હોં.
</poem>
</poem>
--------
<poem>
ઊંઘમાંથી જાગ, બાળક,
મુઠ્ઠી વાળી ભાગ, બાળક.


{{Right|૨૨-૫-૨૦૦૭}}
બંધ આંખો ખોલ ઝટપટ,
 
ચોતરફ છે આગ, બાળક.
{{SetTitle}}
{{Heading|10|}}
 
<poem>
નામ તારું કોઈ વારંવાર લે,
  તું ખરો છે કે તરત અવતાર લે.


આમ ક્યાં હું પુષ્પનો પર્યાય છું?
પૂછશે આવી વિધાત્રી :
તું કહે તો થાઉં ખુશ્બોદાર, લે.
‘રાગ કે વૈરાગ, બાળક?’


તું નિમંત્રણની જુએ છે વાટ ક્યાં?
જળકમળ જો છાંડવાં છે,
તું મરણ છે, હાથમાં તલવાર લે.
પ્રાપ્ત પળ પણ ત્યાગ, બાળક?


હાથ જોડી શિર નમાવ્યું; ના ગમ્યું?
ખૂબ ઊંચે ઊડવું છે?
તું કહે તો આ ઊભા ટટ્ટાર, લે.
ખૂબ ઊંડું તાગ, બાળક.


શું ટકોરા માર ખુલ્લા દ્વાર પર?
એમને છટકી જવું છે,
તું કરે છે ઠીક શિષ્ટાચાર, લે.
શ્વાસ શોધે લાગ, બાળક.


બંધ શ્વાસો ચાલવા લાગ્યા ફરી,
મોત મોભારે જણાતું,
આ ફરી પાછો કર્યો હુંકાર, લે.
શું ઉડાડે કાગ, બાળક?


એ કહે ‘ઈર્શાદ, ઓ ઈર્શાદજી’,
{{Right|૨૦-૬-૨૦૦૯}}<br>
ને હતો હું કેવો બેદરકાર, લે.
</poem>
</poem>
-------


{{Right|૨૪-૪-૨૦૦૭}}
<poem>
હાશ, અંતે જીવને ઝોબો ચડ્યો,
બાપડો આ દેહ ઠેકાણે પડ્યો.


{{SetTitle}}
શહેર, શેરી, ઘર તો ઓળંગી ગયા,
{{Heading|11| }}
પણ, મને આ એક પડછાયો નડ્યો.
 
<poem>
તડકો છાંયો સરખો તોળું,
આંખો પર ક્યાં અશ્રુ ઢોળું?


દરવાજા પર સન્નાટો છે,
કોઈ સાંભળતું નથી મારી બૂમો :
ક્યાંથી ઘરમાં પેઠું ટોળું?
‘ભીંત પર લટકાવવા ફોટો જડ્યો?’


જળ છે ને છે અહીં ઝાંઝવું,
સ્વસ્થ મનથી તું વિચારી જો ફરી,
જે ચાખું એ લાગે મોળું.
છેક છેલ્લી વાર તું ક્યારે રડ્યો?


આખા જગમાં ક્યાંય જડે ના,
એમ લાગે છે મને ‘ઈર્શાદ’ કે,
ઈર્શાદ સરીખું માણસ ભોળું.
કોઈએ કાચો મુસદ્દો છે ઘડ્યો.
{{Right|૨૭-૬-૨૦૦૯}}<br>
</poem>
</poem>


{{Right|૧૬-૨-૨૦૦૮}}
------------
 
{{SetTitle}}
{{Heading|12|}}
 
<poem>
<poem>
સાચું છે કે ખોટું છે?
‘આવું’, ‘આવું’ કહી ના આવે,
આંસુથી શું મોટું છે?
ખોરંભે એ કામ ચડાવે.


હોય અહીં વિસ્તરતું રણ,
લગાતાર ઈચ્છા જન્માવે,
ખાલી ખોટી દોટું છું.
જીવતેજીવત મન ચણાવે.


યાદ રહે ક્યારે અમથું?
જોઈ તપાસી શ્વાસો લો,
ઘેરી ઘેરી ચોટું છે.
એ ખોટા સિક્કા પધરાવે.


પંખીએ જળમાં જોયું,
સામે પાર મને મોકલવા,
‘માળું, મારું ફોટું છે.’
અણજાણ્યાને કાર ભળાવે.


સ્વપ્ન નથી આવ્યાં પરબારાં,
જાત ઉપર નિર્ભર ‘ઈર્શાદ’,
પાંપણ પર પરપોટું છે.
ખોદી કબર ને પગ લંબાવે.


{{Right|૧૬-૭-૨૦૦૯}}<br>
</poem>
</poem>


{{Right|૧૮-૨-૨૦૦૮}}
--------------------


{{SetTitle}}
<poem>
{{Heading|13| }}
હતો ત્યારે હતો આજે હવે એ દબદબો ક્યાં છે?
હવે ખુશબો નથી એનો ફૂલોને વસવસો ક્યાં છે?


<poem>
સમયસર બોલવું પડશે, નહીં ચાલે મૂંગા રહેવું,
હોઈએ શું હોઈએ તારા વગર?
ગગનને હોય છે એવી; ધરા! તારે તકો ક્યાં છે?
વાત માંડું કેમ હોંકારા વગર?


માંગ તે બધું જ છે, પણ, વ્યર્થ છે,
બધો વૈભવ ત્યજીને આવશું તારે ઘરે, કિંતુ,
દેહ શણગારું શું ધબકાર વગર?
મરણના દેવ! શ્વાસોનો નિકટવર્તી સગો ક્યાં છે?


તારી જેમ જ ઊંઘવું છે, ઊંઘવું,
ટપાલી જેમ રખડ્યો છું તને હું શોધવા માટે,
ઊંઘવું છે મારે અંધારાં વગર.
મળે તું નામ સરનામે મને, એ અવસરો ક્યાં છે?


એક નબળી ક્ષણ હવે તો જોઈએ,
ઘણીયે વાર પૂછું છું મને ‘ઈર્શાદ’ સાંજકના,
છોડું હું મેદાન, અણસારા વગર.
તમારા દુશ્મનો ક્યાં છે ને એની ખટપટો છે?


હું નહીં હોઉં પછી તું શું કરીશ?
{{Right|૨૧-૭-૨૦૦૯}}<br>
યાદ કરશે કોણ કહે, મારા વગર?
</poem>
</poem>
 
---------------
{{Right|૨-૩-૨૦૦૮}}
 
{{SetTitle}}
{{Heading|14|}}


<poem>
<poem>
બાળપણમાં ડોકિયું કરવું નથી,
ભોંયે પડેલું પાંદડું મોઢું બગાડતું,
આ કળીને પુષ્પ થૈ ખરવું નથી.
‘આ જીર્ણ ઝાડ આજ પણ પંખી ઉગાડતું’.
 
જાય છે, એ જાય છે, ક્યાં જાય છે?
આ બધું જાણ્યા વગર મરવું નથી.
 
હાથ-પગ તો ક્યારના તું વીંઝતો,
પાણી છે ને પાણીમાં તરવું નથી?
 
સૌ ક્ષણો હાજરજવાબી હોય છે,
તોય સંચિત મૌન વાપરવું નથી.
 
સાવ ખાલીખમ થયો ‘ઈર્શાદ’ તું,
ખાલીને એકાંતથી ભરવું નથી.
</poem>
 
{{Right|૧૪-૩-૨૦૦૮}}
 
{{SetTitle}}
{{Heading|15| }}


<poem>
કેવું બિચારું બાપડું જૂનું જગત હતું?
તોડી ફોડી નાંખેલી કશ્તી જુઓ,
મારા ગુનાઓનું જૂનું વાજું વગાડતું.
ઝાંઝવાની આ જબરદસ્તી જુઓ.


રુ-બ-રૂ  એ થાય એવી છે વકી,
મારા મરણનાં કારણો શોધ્યાં નહીં જડે,
આ બગીચે પુષ્પની વસ્તી જુઓ.
પાણી ઊંઘાડતું અને પાણી જગાડતું.


આપ પાછે પગ જરા ચાલી જુઓ,
ખૂબ જ નિરાંતે દેહમાં બેઠેલ જીવને,
માત્ર છાપાં ન જુઓ, પસ્તી જુઓ.
ગાંડું થયેલું શ્વાસનું ટોળું ભગાડતું.


મન-મગજની રોજની તકરારમાં,
આ કેવી અવસ્થાએ મન પહોંચી ગયું હતું?
થાય છે મોંઘી ક્ષણો સસ્તી, જુઓ.
‘ઈર્શાદ’ વાતે વાતે એ ખોટું લગાડતું.


રેતની ગરમી અને ખારો પવન,
{{Right|૨-૮-૨૦૦૯}}<br>
એ છતાં ‘ઈર્શાદ’ની મસ્તી જુઓ.
</poem>
</poem>


{{Right|૨૨-૩-૨૦૦૮}}
--------------
 
{{SetTitle}}
{{Heading|16|}}


<poem>
<poem>
રણઝણ રણકતા કાન છે,
ઝીણી ઝાણી છાંટ છે વરસાદની,
વૃક્ષો ઉપર ક્યાં પાન છે?
વ્હાલની આ રીત છે ઈર્શાદની.
 
સૂરજ ઉઘાડે બારણું :
ઘરમાં ઘણા મહેમાન છે.


તું યાદ આવે એ ક્ષણો,
જન્મ લીધો ત્યારથી જીવ માંગતો,
નમણી છે, ભીને વાન છે.
જીવ લેશે જિદ્દ આ જલ્લાદની.


બિંબાય જળમાં આભથી,
હું ગઝલમાં વાત મન સાથે કરું,
ક્યાં ચંદ્ર કમ શેતાન છે?
ક્યાં જરૂરી મારે તારી દાદની?


જોયું ન જોયું થાય છે?
પાંપણો પર બોજ વધતો જાય છે,
એ ક્યારનો બેભાન છે.
કમ કરો વાતો પુરાણી યાદની.


જે જે હતું ભરચક બધું,
કમ કરો વાતો પુરાણી યાદની,
તું છે છતાં વેરાન છે.
વ્હાલની આ રીત છે ‘ઈર્શાદ’ની.


આ પ્રેમ બીજું કંઈ નથી,
{{Right|૪-૮-૨૦૦૯}}<br>
‘ઈર્શાદ’ કાચું ધાન છે.
</poem>
</poem>
 
--------
{{Right|૨-૪-૨૦૦૮}}
 
{{SetTitle}}
{{Heading|17|}}


<poem>
<poem>
તું કહે છે કે હવે હું જાઉં  છું,
શ્વાસ થાક્યા દોડીને હદ બહારનું,
હું કહું છું, દોસ્ત! હું ભૂંસાઉં છું.
શોધ સરનામું હવે અંધારનું.


તું ખરેખર ખૂબ અઘરો દાખલો,
આંખ શું મસળી રહ્યો છે, આંધળા?
જેટલી વેળા ગણું, ગુંચાઉં છું.
રૂપ અપરંપાર મારા યારનું.


સ્વચ્છ ચોખ્ખી ભીંત કાળી થાય છે,
રૂ-બ-રૂ  મળવાની મારી જિદ્દ છે,
એક પડછાયો બની ફેલાઉં છું.
એ જ કારણ આપણી તકરારનું.


વૃક્ષને વળગી પડેલું પર્ણ છું,
ચાડિયા ઊભા કરો છો ખેતરે?
ભોંય પર પટકાઉં ને ઢસડાઉં છું.
કૈં વિચાર્યું પંખીના ધબકારનું?


કોઈ છે ‘ઈર્શાદ’ કે જેને લીધે,
હોય હિંમત, થા પ્રગટ ‘ઈર્શાદ’માં-
છૂટવા ઈચ્છું અને બંધાઉં છું.
ને પછી જો દ્રશ્ય આ સંસારનું.
{{Right|૧૫-૮-૨૦૦૯}}<br>
</poem>
</poem>
----------


{{Right|૨૫-૫-૨૦૦૭}}
<poem>
છે ધધખતું પણ ઉપરથી શાંત, હોં,
વૃદ્ધ બનતાં પ્રાપ્ત આ એકાંત, હોં.


{{SetTitle}}
કૈંક એ જોઈ ગયો છે ત્યારથી,
{{Heading|18|}}
ચિત્ત-ચક્ષુ બેય સરખાં શાંત, હોં.
 
<poem>
કિનારે જઉં કે નદીમાં તરું?
કશો એક નિર્ણય હવે તો કરું.


હવે લહેરખી હચમચાવે મને,
જેમ જળમાં અન્નનો દાણો ફૂલે,
અને ડાળ પરથી હું ખરખર ખરું.
વૃત્તિનું આવું હતું વૃતાંત, હોં.


ઘડામાં તસુભાર જગ્યા નથી,
માપસરની વેદના ખપતી નથી,
હવે કેમનું દોસ્ત ! પાણી ભરું?
એ વધે અનહદ તો છે વેદાંત, હોં.


ચડે હાંફ, લોહી અટકતું વહે,
કેટલાં કીધાં જતન ‘ઈર્શાદ’ તેં?
ચડું શું શિખર ? ચાલ, પાછો ફરું.
છેક છેલ્લે તોય છે, દેહાંત, હોં.


થઇ શ્વાસની કેવી લાંબી શરત?
{{Right|૧૮-૮-૨૦૦૯}}<br>
ડરું, ક્ષણ-બ-ક્ષણ હું મરણથી ડરું.
</poem>
</poem>


{{Right|૫-૪-૨૦૦૮}}
-----------------
MeghaBhavsar
18,450

edits

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/Special:MobileDiff/53177"

Navigation menu