રણ તો રેશમ રેશમ/ધબકતાં વેરાનોનો રણપ્રદેશ : વાદી રમ: Difference between revisions

હું ઊભી છું, તેની સામે એક સપાટ મેદાન રચતી આ રેતી સામે ઘેરો નાખીને ઊભેલી પર્વત જેવડી શિલાઓ વચ્ચેથી મારગ કરતી ખુલ્લા રણમાં વહી જતી દેખાય છે. રેતના પટમાં ઠેરઠેર અણીયાળાં ઝાંખરાં જેવાં ભૂખરાં લીલાં ઘાસનાં ગુચ્છ ઊગેલા દેખાય છે. બે દિવસથી આ રણમાં ફરતાં સમજાયું છે કે, પ્રથમ દૃષ્ટિએ એકસરખી લાગતી એ વનસ્પતિઓમાં પણ ખાસ્સી વિવિધતા હોય છે. બેદૂઈનોનાં ઘેટાં, બકરીઓ તથા ઊંટોની આ જીવાદોરી છે. ઉનાળાના બળબળતા મહિનાઓમાં જ્યારે બધું જ સૂકાઈ જાય, ત્યારે પણ આમાંથી કેટલુંક ઘાસ પોતાનું જીવન ટકાવી રાખીને પશુઓને પણ જીવતદાન આપે છે. અહીં વસતા મનુષ્યો માટે તો આ ઘાસ જ તેમની રોજિંદી જરૂરિયાતોનું કલ્પવૃક્ષ. ગઈ કાલે જીપ સફારીમાં અમને લઈ ગયેલ પેલા બેદૂઈન ડ્રાઇવરે એક પ્રકારનું ઘાસ શોધી લાવી, તેને પથ્થર પર જરાક વાટ્યું, પછી તેને હાથમાં મસળી જરાક જ પાણીથી હાથ ધોયા તો એની હથેળીઓ એટલી તો ઊજળી થઈ ગયેલી હતી! અમારો ગાઇડ તલાલ કહેતો હતો, અહીં વસનાર માણસને પોતાની જીવનજરૂરિયાતો આસપાસમાંથી જ શોધી કાઢીને અહીં આનંદપૂર્વક ટકી રહેતાં આવડે છે. તલાલ કહેતો હતો, એક વખત એક પ્રવાસીના બૂટનું તળિયું ઊખડી ગયું, તો એના બેદૂઈન સાથીદારે એક વનસ્પતિનું મૂળિયું તોડી, એમાંથી નીકળતા ગુંદર જેવા પદાર્થથી એને ચોંટાડી આપ્યું. અહીં વસતાં લોકો બીમાર પડે, તો આ વનસ્પતિઓ જ તેમની પ્રાથમિક સારવાર તથા ક્યારેક અંતિમ સારવાર પણ! હવે તો અહીં વાહનોની તથા પ્રવાસીઓની સતત અવરજવર રહે છે. સરકાર તરફથી પણ નજીકમાં મદદ મળી શકે છે, પરંતુ તલાલ કહેતો હતો કે એની આ લોકોને ભાગ્યે જ જરૂર પડે છે. બેદૂઈન પ્રજાતિના લોકો અહીં આશરે ત્રણ હજાર વર્ષથી રહે છે. ખરેખર તો મનુષ્ય જ્યાં જન્મે છે, ઉછરે છે તથા ઘર બનાવી રહે છે, ત્યાં ખુશ જ હોય છે. પછી તે વાદી રમ જેવો રણપ્રદેશ હોય, કોઈ પર્વતીય પ્રદેશનું અંતરિયાળ સ્થાન હોય કે પછી દૂરનો કોઈ એકાકી ટાપુ હોય. ક્યારેક ઉદ્ધારના નામે આપણે તેમને મૂળમાંથી ઉખેડીને નવા વાતાવરણમાં મૂકી દઈએ, ત્યારે ખરેખર તો તેમને દુઃખી કરી નાખતાં હોઈએ છીએ. કવિઓ ભલે રણને વિડંબનાઓનું પ્રતીક કહે અને રણમાં ચાલવાની ઘટનાને મૃગછાલાની માયા કહે, અહીં વસતા ઇન્સાનને સુખેથી જીવતો જોઈને આપણો રણ પ્રત્યેનો અભિગમ બદલાયા વગર ન રહે.