હયાતી/હરીન્દ્રની કવિતા: Difference between revisions

And oh, ‘tis true, ‘tis true.</poem>}}  

વ્યક્તિનિષ્ટ પ્રીતિની સ્થાપનાની સાથે જ વફાદારી, અપેક્ષાઓના ખ્યાલ ઘેરાવા માંડે છે. “અવર વાણીને કાજ શ્રવણનાં દ્વાર કર્યાં મેં બંધ”–માં પ્રેમનો લવારાભર્યો લલકાર છે; એમાં વશ થવાની અને કરવાની ધન્યતાનો ખ્યાલ છે, આ એક ટકી ન શકે એવી અવસ્થા છે, આવેશની બેહોશી છે. વ્યક્તિવશ પ્રેમ સીધી અને આડકતરી રીતે પણ કદાચ બીજી પરિસ્થિતિઓ અને ઇતર અનુભવોથી મનુષ્યને વંચિત રાખે. એક જ વ્યક્તિના સ્વીકારમાં ક્યારેક સમષ્ટિનો અસ્વીકાર પણ થઈ જાય. કોઈ એમ કહી શકે કે પ્રેમનું ગીત તો આ જ હોય ને આવું જ હોય; પણ આ પ્રેમ શાપિત હોય છે. એમાં નિષ્ઠા હોય છે. ચૈતન્યનો આંશિક વિકાસ હોય છે પણ પ્રેમને સંબંધ છે ચૈતન્યના પૂર્ણ વિકાસ સાથે. હરીન્દ્રની વ્યક્તિનિષ્ટ પ્રીતિની વાત અને ગાંધીયુગના કવિ ઉમાશંકરે ‘રહસ્યો તારા’માં મૂકેલી વાત–એ બંનેમાં જુદાજુદા કોણથી લેવાયેલો પ્રેમપદારથ તરફના અભિગમનો ફોટોગ્રાફ છે. પ્રણયકાવ્ય અને પ્રણય વિશેનું કાવ્ય એક ન હોય, એ આપણે સમજીએ છીએ.