છંદોલય ૧૯૪૯: Difference between revisions

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
(Replaced content with "{{SetTitle}} {{BookCover |cover_image = File:Chandolay-Title.jpg |title = છંદોલય ૧૯૪૯ |author = નિરંજન ભગત }} {{Box |title = પ્રારંભિક |content = * ‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ * પ્રારંભિક * છંદ...")
Tag: Replaced
 
(18 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 7: Line 7:
}}
}}


{{Center block|width=23em|title=<big><big>{{color|red|અર્પણ:}}</big></big>|
 
{{Poem2Open}}
{{Box
<center><big>{{color|blue|બહેન અને બાપુજીને}}</big></center>
|title = પ્રારંભિક
{{Poem2Close}}
|content =  
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]]
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]]
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સર્જક-પરિચય|સર્જક-પરિચય]]
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/કૃતિ-પરિચય|કૃતિ-પરિચય]]
}}
}}
<br>


== જાગૃતિ ==
{{Box
<poem>
|title = અનુક્રમ
છકેલી ફાલ્ગુની છલબલ છટા શી પૃથિવીની!
|content =* [[છંદોલય ૧૯૪૯/જાગૃતિ|જાગૃતિ]]
દિશાઓ મૂકીને મન ખિલખિલાટે મલકતી,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વપ્ન|સ્વપ્ન]]
વનોની મસ્તાની મઘમઘ પરાગે છલકતી
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/અકારણે|અકારણે]]
વસંતે જાગી ર્હે સકલ કલિ જ્યારે રસભીની;
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/અગનગીત|અગનગીત]]
અને પેલી વર્ષા, ઝરમર નહીં, ધોધ વરસી
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/વિદાય|વિદાય]]
બધી સીમા લોપે; અતિ તૃષિત જે ગ્રીષ્મદહને
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સપનું સરી જાય|સપનું સરી જાય]]
નવાણો નાચી ર્હે, જલછલક જોબંન વહને
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/કોને?|કોને?]]
વહે, જ્યારે ના ર્હે, ક્ષણ પણ ધરા તપ્ત તરસી;
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પરિચય|પરિચય]]
તદા મારી હૈયાકલિ અધખૂલી ફુલ્લ પુલકે,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સજ્જા|સજ્જા]]
અને પ્યારાં મારાં સહુ સ્વપન ર્હે તે પર ઢળી;
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધ્રુવતારા|ધ્રુવતારા]]
નવાણોયે કાંઠાભર રગરગે ર્હે ખળભળી,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સુધામય વારુણી|સુધામય વારુણી]]
અદીઠાં સ્વપ્ને શાં નયન સરતાં દૂર મુલકે!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૃત્તિકા|મૃત્તિકા]]
હસે વર્ષે વર્ષે ઋતુ હૃદયને બે જ ગમતી,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/હે કૃષ્ણા|હે કૃષ્ણા]]
સદા સૌંદર્યોની રસસભર જ્યાં સૃષ્ટિ રમતી!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૌન|મૌન]]
{{સ-મ|૧૯૪૩}}<br>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/અશ્રુ|અશ્રુ]]
</poem>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/આગમન|આગમન]]
 
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં|તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં]]
== સ્વપ્ન ==
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક સ્મિતે|એક સ્મિતે]]
<poem>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/તો ભૂલી જા!|તો ભૂલી જા!]]
સ્વપ્ને છકેલ મુજ પાગલ જિંદગાની!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક ફૂલને|એક ફૂલને]]
આ શો નશો! નયનમાં સુરખી છવાઈ!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/હવે આ હૈયાને|હવે આ હૈયાને]]
ઉન્માદ શો રગરગે રટના ગવાઈ!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/તું હતી સાથમાં|તું હતી સાથમાં]]
શો મત્ત પ્રાણ! મદિરામય શી જવાની!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/રે પ્રીત|રે પ્રીત]]
ક્યાંયે નથી નજરમાં અવ કો કિનારા,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/આશ્લેષમાં|આશ્લેષમાં]]
ને દૂરની ક્ષિતિજના સહુ લુપ્ત આરા,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પાંડુનો પ્રણય|પાંડુનો પ્રણય]]
જ્યાં રાત ને દિન ચગે રવિચંદ્રતારા
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/અંતિમ મિલન|અંતિમ મિલન]]
એ આભથીય પર કલ્પનના મિનારા!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/રૂપ|રૂપ]]
આ શૂન્ય તો સૃજનની શતઊર્મિ પ્રેરે!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પથ વંકાય|પથ વંકાય]]
હ્યાં જે સુગંધરસરંગ ન, શા અપારે,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/કંટકોના પ્યારમાં|કંટકોના પ્યારમાં]]
એ સૌ અહો પ્રગટ રે મુજ બીનતારે !
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં|ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં]]
સૌંદર્ય શું સભર સપ્તકસૂર વેરે !
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા–૧|વેળા–૧]]
ને ચિત્ત એ સ્વર મહીં લયલીન ડોલે!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા – ૨|વેળા – ૨]]
રે સ્વપ્ન શી સકલ સત્ય-રહસ્યની સૃષ્ટિ ખોલે!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન અંધ|નયન અંધ]]
{{સ-મ| ૧૯૪૩}} <br>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/મન|મન]]
</poem>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/મનમાં મન|મનમાં મન]]
 
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/છાયા|છાયા]]
== અકારણે ==
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/એકલો|એકલો]]
<poem>
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઉદાસ|ઉદાસ]]
અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/તારલી|તારલી]]
મૂગું ર્હેવા જેમ મનાવું તેમ એ વ્હેલું ગાય!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/અનિદ્ર નયને|અનિદ્ર નયને]]
 
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પારેવાં|પારેવાં]]
::: મારે અધર સ્મિત ફૂટે
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઝરઝર|ઝરઝર]]
:::: તો ઝાકળ થૈને છાય,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/શુષ્ક પર્ણ|શુષ્ક પર્ણ]]
::: નેનમાંથી જો નીર છૂટે
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્પંદવું|સ્પંદવું]]
:::: તો હસી હસી ન્હાય;
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગર્વ|ગર્વ]]
વણજોયાને વ્હાલ કરે ને નિજનાને ના ચ્હાય!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/જલધિને આરે|જલધિને આરે]]
અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વયં તું|સ્વયં તું]]
 
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન હે|નયન હે]]
::: લોકની માયા શીય કીધી
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઘડીક સંગ|ઘડીક સંગ]]
:::: તે નિજમાંયે ના માય,
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધરતીની પ્રીત|ધરતીની પ્રીત]]
::: કોકની છાયા જોઈ લીધી
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/ત્રેવીસમા વૈશાખમાં|ત્રેવીસમા વૈશાખમાં]]
:::: કે ચરણ ચૂમવા જાય;
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/પિતા–|પિતા–]]
ક્યારેય જે ના નોતરે એને ઘેર એ પ્હેલું જાય!
* [[છંદોલય ૧૯૪૯/સંસ્મૃતિ|સંસ્મૃતિ]]
અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
}}
{{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
</poem>
 
== અગનગીત ==
 
<poem>
મારે એક અગનગીત ગાવું!
લાવાની લખધારે મારી લાગણીઓને ન્હાવું!
 
::: મૌન ગેબની ગુહા ગજાવું
:::: દીપકનો સૂર છેડી,
::: શૂન્ય તિમિરને પંથ સજાવું
:::: કનક તેજની કેડી,
સૂરજની શય્યા પર પોઢી રુદ્રસ્વપ્ન હું લાવું!
 
::: આજ પ્રગટવો એવો લય
:::: ને પ્રલયનૃત્યનો તાલ;
::: કે ભૂંસી ભાવિનો ભય
:::: ને ભૂલી જવો ભૂતકાલ;
ત્રણે કાળને હૈયે મારે ઝાળ બનીને છાવું!
મારે એક અગનગીત ગાવું!
{{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
</poem>
 
== વિદાય ==
 
<poem>
વિદાય, પ્રિય કલ્પના, અવ વિદાય દેવી, સખી!
અકેલ મનમ્હેલને શયન કૈંક રાતો રહી,
મને સકલ સંગનાં સ્વપનની જ વાતો કહી;
પરંતુ પ્રિય, અંતમાં તવ વિદાય લેવી લખી!
વિદાય, પ્રિય, શેષ આ મિલનરાત રે કલ્પના!
અહીં પલકવાર ર્હૈ નજરબ્હાર ચાલી જશે,
છતાંય મન વેદનામુખર થૈ ન ખાલી થશે,
હશે નયનમાં ન નીર, નહિ હોઠપે જલ્પના!
હવે ક્ષિતિજપાર કો અવર ઝૂલણે ઝૂલજે,
અહીં સ્મરણમાં ન એક પણ ગીત મૂકી જજે,
અબોલ મુજ અંતરે અફળ પ્રીત મૂકી જજે,
મને ક્ષણિક સંગના પથિકને હવે ભૂલજે!
વિદાય પ્રિય, જા! તને મનકથાય ક્હેવી નહીં,
હવે ગહન મૌનમાં મનવ્યથા જ સ્હેવી રહી!
{{સ-મ|૧૯૪૪}} <br>
</poem>
 
== સપનું સરી જાય ==
<poem>
:::મારું સપનું સરી જાય!
નીલનિકુંજે ચંપાનું કોઈ ફૂલ રે ખરી જાય!
ભ્રમર ન્હોતો ગુંજતો જેના કાનમાં ગોપનગીત,
પ્રગટી ન્હોતી ક્યારેય જેના પ્રાણમાં મિલનપ્રીત,
વિજન વાટે અબોલ જેવું જેને અધર સ્મિત,
એને રે કોઈ વ્યાકુલ વાયુ શીદને હરી જાય?
નમણી નારના શ્વાસ સમી એની વાસ ક્યાં રે ઢોળાય?
કિયે તે ગોકુલગામ રાધાશો રંગ એનો રોળાય?
ધૂપ સમું એનું રૂપ એને હવે ખોળ્યું તે કેમ ખોળાય?
અજાણ એવી પ્રીત કોઈ એના પ્રાણને કરી જાય!
:::મારું સપનું સરી જાય!
{{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>૧૯૪૮
 
</poem>

Latest revision as of 00:45, 23 March 2024


Chandolay-Title.jpg


છંદોલય ૧૯૪૯

નિરંજન ભગત


પ્રારંભિક


અનુક્રમ

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/index.php?title=છંદોલય_૧૯૪૯&oldid=71259"