|
|
| (12 intermediate revisions by 2 users not shown) |
| Line 7: |
Line 7: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| {{Center block|width=23em|title=<big><big>{{color|red|અર્પણ:}}</big></big>| | | |
| {{Poem2Open}}
| | {{Box |
| <center><big>{{color|blue|બહેન અને બાપુજીને}}</big></center>
| | |title = પ્રારંભિક |
| {{Poem2Close}}
| | |content = |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સર્જક-પરિચય|સર્જક-પરિચય]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કૃતિ-પરિચય|કૃતિ-પરિચય]] |
| }} | | }} |
| | <br> |
|
| |
|
| == જાગૃતિ == | | {{Box |
| <poem>
| | |title = અનુક્રમ |
| છકેલી ફાલ્ગુની છલબલ છટા શી પૃથિવીની!
| | |content =* [[છંદોલય ૧૯૪૯/જાગૃતિ|જાગૃતિ]] |
| દિશાઓ મૂકીને મન ખિલખિલાટે મલકતી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વપ્ન|સ્વપ્ન]] |
| વનોની મસ્તાની મઘમઘ પરાગે છલકતી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અકારણે|અકારણે]] |
| વસંતે જાગી ર્હે સકલ કલિ જ્યારે રસભીની;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અગનગીત|અગનગીત]] |
| અને પેલી વર્ષા, ઝરમર નહીં, ધોધ વરસી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વિદાય|વિદાય]] |
| બધી સીમા લોપે; અતિ તૃષિત જે ગ્રીષ્મદહને
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સપનું સરી જાય|સપનું સરી જાય]] |
| નવાણો નાચી ર્હે, જલછલક જોબંન વહને
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કોને?|કોને?]] |
| વહે, જ્યારે ના ર્હે, ક્ષણ પણ ધરા તપ્ત તરસી;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પરિચય|પરિચય]] |
| તદા મારી હૈયાકલિ અધખૂલી ફુલ્લ પુલકે,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સજ્જા|સજ્જા]] |
| અને પ્યારાં મારાં સહુ સ્વપન ર્હે તે પર ઢળી;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધ્રુવતારા|ધ્રુવતારા]] |
| નવાણોયે કાંઠાભર રગરગે ર્હે ખળભળી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સુધામય વારુણી|સુધામય વારુણી]] |
| અદીઠાં સ્વપ્ને શાં નયન સરતાં દૂર મુલકે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૃત્તિકા|મૃત્તિકા]] |
| હસે વર્ષે વર્ષે ઋતુ હૃદયને બે જ ગમતી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/હે કૃષ્ણા|હે કૃષ્ણા]] |
| સદા સૌંદર્યોની રસસભર જ્યાં સૃષ્ટિ રમતી!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૌન|મૌન]] |
| {{સ-મ|૧૯૪૩}}<br>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અશ્રુ|અશ્રુ]] |
| </poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/આગમન|આગમન]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં|તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં]] |
| == સ્વપ્ન ==
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક સ્મિતે|એક સ્મિતે]] |
| <poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તો ભૂલી જા!|તો ભૂલી જા!]] |
| સ્વપ્ને છકેલ મુજ પાગલ જિંદગાની!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક ફૂલને|એક ફૂલને]] |
| આ શો નશો! નયનમાં સુરખી છવાઈ!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/હવે આ હૈયાને|હવે આ હૈયાને]] |
| ઉન્માદ શો રગરગે રટના ગવાઈ!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તું હતી સાથમાં|તું હતી સાથમાં]] |
| શો મત્ત પ્રાણ! મદિરામય શી જવાની!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/રે પ્રીત|રે પ્રીત]] |
| ક્યાંયે નથી નજરમાં અવ કો કિનારા,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/આશ્લેષમાં|આશ્લેષમાં]] |
| ને દૂરની ક્ષિતિજના સહુ લુપ્ત આરા,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પાંડુનો પ્રણય|પાંડુનો પ્રણય]] |
| જ્યાં રાત ને દિન ચગે રવિચંદ્રતારા
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અંતિમ મિલન|અંતિમ મિલન]] |
| એ આભથીય પર કલ્પનના મિનારા!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/રૂપ|રૂપ]] |
| આ શૂન્ય તો સૃજનની શતઊર્મિ પ્રેરે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પથ વંકાય|પથ વંકાય]] |
| હ્યાં જે સુગંધરસરંગ ન, શા અપારે,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કંટકોના પ્યારમાં|કંટકોના પ્યારમાં]] |
| એ સૌ અહો પ્રગટ રે મુજ બીનતારે !
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં|ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં]] |
| સૌંદર્ય શું સભર સપ્તકસૂર વેરે !
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા–૧|વેળા–૧]] |
| ને ચિત્ત એ સ્વર મહીં લયલીન ડોલે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા – ૨|વેળા – ૨]] |
| રે સ્વપ્ન શી સકલ સત્ય-રહસ્યની સૃષ્ટિ ખોલે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન અંધ|નયન અંધ]] |
| {{સ-મ| ૧૯૪૩}} <br>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મન|મન]] |
| </poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મનમાં મન|મનમાં મન]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/છાયા|છાયા]] |
| == અકારણે ==
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એકલો|એકલો]] |
| <poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઉદાસ|ઉદાસ]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તારલી|તારલી]] |
| મૂગું ર્હેવા જેમ મનાવું તેમ એ વ્હેલું ગાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અનિદ્ર નયને|અનિદ્ર નયને]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પારેવાં|પારેવાં]] |
| ::: મારે અધર સ્મિત ફૂટે
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઝરઝર|ઝરઝર]] |
| :::: તો ઝાકળ થૈને છાય,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/શુષ્ક પર્ણ|શુષ્ક પર્ણ]] |
| ::: નેનમાંથી જો નીર છૂટે
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્પંદવું|સ્પંદવું]] |
| :::: તો હસી હસી ન્હાય;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગર્વ|ગર્વ]] |
| વણજોયાને વ્હાલ કરે ને નિજનાને ના ચ્હાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/જલધિને આરે|જલધિને આરે]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય! | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વયં તું|સ્વયં તું]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન હે|નયન હે]] |
| ::: લોકની માયા શીય કીધી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઘડીક સંગ|ઘડીક સંગ]] |
| :::: તે નિજમાંયે ના માય,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધરતીની પ્રીત|ધરતીની પ્રીત]] |
| ::: કોકની છાયા જોઈ લીધી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ત્રેવીસમા વૈશાખમાં|ત્રેવીસમા વૈશાખમાં]] |
| :::: કે ચરણ ચૂમવા જાય;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પિતા–|પિતા–]] |
| ક્યારેય જે ના નોતરે એને ઘેર એ પ્હેલું જાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સંસ્મૃતિ|સંસ્મૃતિ]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
| | }} |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == અગનગીત ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| મારે એક અગનગીત ગાવું!
| |
| લાવાની લખધારે મારી લાગણીઓને ન્હાવું!
| |
| | |
| ::: મૌન ગેબની ગુહા ગજાવું
| |
| :::: દીપકનો સૂર છેડી,
| |
| ::: શૂન્ય તિમિરને પંથ સજાવું
| |
| :::: કનક તેજની કેડી,
| |
| સૂરજની શય્યા પર પોઢી રુદ્રસ્વપ્ન હું લાવું!
| |
| | |
| ::: આજ પ્રગટવો એવો લય
| |
| :::: ને પ્રલયનૃત્યનો તાલ;
| |
| ::: કે ભૂંસી ભાવિનો ભય
| |
| :::: ને ભૂલી જવો ભૂતકાલ;
| |
| ત્રણે કાળને હૈયે મારે ઝાળ બનીને છાવું!
| |
| મારે એક અગનગીત ગાવું!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == વિદાય ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| વિદાય, પ્રિય કલ્પના, અવ વિદાય દેવી, સખી!
| |
| અકેલ મનમ્હેલને શયન કૈંક રાતો રહી,
| |
| મને સકલ સંગનાં સ્વપનની જ વાતો કહી;
| |
| પરંતુ પ્રિય, અંતમાં તવ વિદાય લેવી લખી!
| |
| વિદાય, પ્રિય, શેષ આ મિલનરાત રે કલ્પના!
| |
| અહીં પલકવાર ર્હૈ નજરબ્હાર ચાલી જશે,
| |
| છતાંય મન વેદનામુખર થૈ ન ખાલી થશે,
| |
| હશે નયનમાં ન નીર, નહિ હોઠપે જલ્પના!
| |
| હવે ક્ષિતિજપાર કો અવર ઝૂલણે ઝૂલજે,
| |
| અહીં સ્મરણમાં ન એક પણ ગીત મૂકી જજે,
| |
| અબોલ મુજ અંતરે અફળ પ્રીત મૂકી જજે,
| |
| મને ક્ષણિક સંગના પથિકને હવે ભૂલજે!
| |
| વિદાય પ્રિય, જા! તને મનકથાય ક્હેવી નહીં, | |
| હવે ગહન મૌનમાં મનવ્યથા જ સ્હેવી રહી!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૪}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == સપનું સરી જાય ==
| |
| <poem>
| |
| :::મારું સપનું સરી જાય!
| |
| નીલનિકુંજે ચંપાનું કોઈ ફૂલ રે ખરી જાય!
| |
| ભ્રમર ન્હોતો ગુંજતો જેના કાનમાં ગોપનગીત,
| |
| પ્રગટી ન્હોતી ક્યારેય જેના પ્રાણમાં મિલનપ્રીત,
| |
| વિજન વાટે અબોલ જેવું જેને અધર સ્મિત,
| |
| એને રે કોઈ વ્યાકુલ વાયુ શીદને હરી જાય?
| |
| નમણી નારના શ્વાસ સમી એની વાસ ક્યાં રે ઢોળાય?
| |
| કિયે તે ગોકુલગામ રાધાશો રંગ એનો રોળાય?
| |
| ધૂપ સમું એનું રૂપ એને હવે ખોળ્યું તે કેમ ખોળાય?
| |
| અજાણ એવી પ્રીત કોઈ એના પ્રાણને કરી જાય!
| |
| :::મારું સપનું સરી જાય!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == કોને? ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તને કે સ્વપ્નોને,
| |
| કહે, હું તે કોને
| |
| ચહું – સ્વપ્ને તું ને સ્વપન તુજમાં જોઈ રહું ત્યાં?
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૩}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == પરિચય ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| અહો, આ તે કોના પરિચય વિનાના વદનને,
| |
| હસીને હેરંતા,
| |
| કટાક્ષો વેરંતા,
| |
| નિહાળું છું? આ તે મદભર વસંતે મદનને
| |
| નિહાળું વર્ષંતો મૃદુલ શર, જે મગ્ન રતિમાં?
| |
| અહો, આ તો નાની,
| |
| નિહાળું છું છાની,
| |
| પ્રિયાની કીકીમાં પ્રતિછવિત મારી જ પ્રતિમા!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == સજ્જા ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| રે શી સજ્જા! પ્રિય, શિર પરે સિન્દૂરે રમ્ય રેખા
| |
| ને અંબોડે અલકલટમાં પુષ્પવેણીય ઝૂલે,
| |
| તારે કાને અધિકતર શોભા ધરી કર્ણફૂલે
| |
| ને ભાલે શી ટમક ટીલડી, ચન્દ્રની બીજલેખા;
| |
| તારે આંજ્યાં અતલ નયનો અંજને, તોય નીલાં;
| |
| ગાલે લાલી, અધર પર શો રાગ, શી રૂપલીલા!
| |
| ને તોયે આ સકલ અધૂરી પ્રેમની પૂર્ણ સજ્જા,
| |
| એની સંગે સખી જો તવ મુખ પરે હોય ના સ્હેજ લજ્જા!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == ધ્રુવતારા ==
| |
| <poem>
| |
| એ જ આભે એ જ તારા,
| |
| એ જ સૌની એની એ છે તેજધારા,
| |
| ને છતાં લાગી રહ્યાં છે આજ સૌનાં રૂપ ન્યારાં!
| |
| સૌમ્ય એવી શી છટામાં,
| |
| બે ભ્રૂકુટિની નીચે ઘેરી ઘટામાં,
| |
| જ્યારથી મેં જોઈ લીધા છે પ્રિયે, તવ ઘૂમટામાં
| |
| નેનના બે ધ્રુવતારા,
| |
| ત્યારથી લાગી રહ્યાં સૌ રૂપ ન્યારાં!
| |
| એ જ આભે એ જ તારા, એની એ છે તેજધારા!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == સુધામય વારુણી ==
| |
| <poem>
| |
| એક ચૂમી,
| |
| મત્ત પાગલ મેહુલા જેવું ઝૂમી
| |
| બસ એક ચૂમી મેં લીધી;
| |
| શી સ્વર્ગની જ સુધા પીધી!
| |
| એકેક જેનું બિન્દુ
| |
| એ બિન્દુ નહીં, પણ ઘોર વડવાનલ જલ્યો સિન્ધુ!
| |
| વળી તો એ જ બિન્દુ
| |
| પૂર્ણિમાની ચંદની ચંદન સમી વરસાવતો ઇન્દુ!
| |
| અહો, બસ એક પણ એ એક તે કેવી ચૂમી
| |
| કે આગની ને રાગની જ્યાં એક થૈ જાતી ભૂમિ!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૭}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == મૃત્તિકા ==
| |
| <poem>
| |
| બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| ચાંચલ્યનું ચુંબન દૈ પ્રિયાના
| |
| હિલ્લોલતા સ્રોવરને હિયાના,
| |
| વસંતના વ્યાકુલ વાયુ છૂટ્યા,
| |
| ::::: ને ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| | |
| બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| સો પાંખડીનો શણગાર ધારી,
| |
| જ્યાં સૃષ્ટિનાં પંકજ જાય વારી,
| |
| પરાગ શા ચંદનલેપ ઘૂંટ્યા;
| |
| ::::: બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| | |
| બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| લજ્જામુખીને ભયભીત ચિત્તે,
| |
| સૌંદર્યનાં બે છલકંત ગીતે,
| |
| શા દેહછંદે યતિબંધ તૂટ્યા,
| |
| ::::: ને ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| | |
| બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| જે મૃત્તિકા નિત્ય કઠોર જાણી,
| |
| એ તો અહીં માર્દવ ર્હૈ છ માણી,
| |
| શાં સ્નિગ્ધ! કાઠિન્ય છતાં ન ખૂટ્યાં;
| |
| ::::: બે ફૂલ ફૂટ્યાં!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૭}} <br>
| |
| </poem>
| |
| == હે કૃષ્ણા ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| મુજ મુગ્ધ દૃષ્ટિનું ચંચલ પંખી,
| |
| ચિર સુંદરને ઝંખી,
| |
| જલમાં, થલમાં,
| |
| ને નભતલમાં,
| |
| બેય નયનની પાંખ પસારી ભમતું,
| |
| જેને ક્યાંય ન ગમતું,
| |
| એ અવ નંદે,
| |
| જેમ લાસ્યનું નૃત્ય નંદતું છંદે,
| |
| રે તવ રૂપની ડાળે,
| |
| તવ સ્વપ્નોને માળે
| |
| વસતું, હસતું અવ દિનરાત્રિ,
| |
| જે દૂર દૂરનું યાત્રી;
| |
| અવ તૃપ્ત એહની તૃષ્ણા
| |
| રે તવ દર્શનથી, હે કૃષ્ણા!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == મૌન ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| વસંતે આછેરા પુલક પરશે ચુંબન કર્યું,
| |
| પ્રિયા પૃથ્વીએ ત્યાં રૂપછલકતું યૌવન ધર્યું;
| |
| છકેલો ઘેલો દક્ષિણ પવન જ્યાં આતુર ધસ્યો,
| |
| મૂકી દૈ લજ્જા ને મૃદુલ કલિનો ઘૂંઘટ ખસ્યો;
| |
| અનંગે અર્પેલી અગન નિજ કંઠે અણબૂઝી
| |
| લઈ, ડાળે ડાળે વનવન ભમી કોયલ કૂજી;
| |
| ઉરોના ઉન્માદે સકલ જનનું મંન મલક્યું,
| |
| અહો, આજે જ્યારે મિલનમધુરું ગીત છલક્યું;
| |
| તને મેં સ્પર્શી રે જીવનરસની શીય તરસે,
| |
| વસંતે મોરેલા મુદિત મનના મુગ્ધ પરશે!
| |
| અરે, ત્યાં તો તારું મુખ શરમથી તેં નત કર્યું,
| |
| ન કીધા શૃંગારો, ગીત પણ નહીં, મૌન જ ધર્યું;
| |
| છતાં શી તૃપ્તિ થૈ મુજ તરસની ને મન હસ્યું,
| |
| અહો, એવું તારા મધુરતમ મૌને શુંય વસ્યું?!
| |
| | |
| {{સ-મ|૧૯૪૭}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == અશ્રુ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તારે પ્રાણે પુલકમય કૈં રાગિણી રમ્ય સૂરે
| |
| જાગી ર્હેતી, મધુર લયનો દોલ દૈ મંદ મંદ;
| |
| તાલે તાલે સ્વરપરશથી વિશ્વનો નૃત્યછંદ
| |
| ડોલી ર્હે ને પલ પલ કશો મુગ્ધ થૈ તાલ પૂરે!
| |
| મેં એમાંથી અધરસ્મિતનો શાંત પ્રચ્છન્ન સૂર
| |
| માગ્યો, જેથી સ્વરમધુર એ દોરમાં ગીતફૂલે
| |
| માળા ગૂંથું, ચિરજનમ જે તાહરે કંઠ ઝૂલે;
| |
| રે એ આશા ક્ષિતિજ સરખી ર્હૈ ગઈ દૂર દૂર!
| |
| મેં માગ્યું’તું અધરસ્મિત, તેં અશ્રુનું દાન દીધું;
| |
| તારે પ્રાણે મુજ હૃદયની માગણીને જડી દૈ,
| |
| થંભી તારી શત શત કશી રાગિણી, તું રડી ગૈ!
| |
| હું શું જાણું પ્રિય, પ્રણયનું એમ તેં ગાન કીધું!
| |
| રે તારું એ અરવ સરતું અશ્રુનું એક બિન્દુ
| |
| જાતે સપ્ત સ્વરે શું છલછલ પ્રણયોન્માદનો મત્ત સિન્ધુ!?
| |
| | |
| {{સ-મ|૧૯૪૭}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == આગમન ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| ત્યારે હતી ઘોર નિશા છવાઈ!
| |
| સૂની દિશા, જ્યાં નહિ પંથ દીસે,
| |
| એકાંતનું મૌન મને શું ભીંસે;
| |
| ત્યાં રાગિણી તવ મુખે સહસા ગવાઈ!
| |
| તું ચંદ્રથી ચારુ સુહાસિની હે!
| |
| અંધારને તેજ થકી રસી ગૈ,
| |
| તારે સ્મિતે શાંત નિશા હસી ગૈ,
| |
| તું દૂરની ક્ષિતિજ પારની વાસિની હે!
| |
| શી રાગિણી, રમ્ય મિલાપસૂર!
| |
| ઝંકાર શો ઝાંઝરનો બજાવી,
| |
| સૂની દિશા તેં સહસા ગજાવી;
| |
| કે તું હિ તું નિકટ ને વળી દૂર દૂર!
| |
| યુગે યુગે મેં તુજને જ ઝંખી!
| |
| લીધી હતી દર્શન કાજ દીક્ષા,
| |
| દીધી મને તેં પણ આજ ભિક્ષા;
| |
| એકાંતની અધૂરપો શું તનેય ડંખી!
| |
| આવી ભલે તું સહસા જ આવી,
| |
| જ્યારે બુઊયાં દીપકનાં છ તેજ,
| |
| સૂકી ઝૂરીને મુજ ફૂલસેજ,
| |
| મારે છતાંય શુભ આગમનાન્દી ગાવી!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૬}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં તવ સ્વરૂપની માનસછવિ | |
| ગયો સર્જી મારે હૃદય વસતો ગોપન કવિ!
| |
| તને એ તો હાવાં નવ નવ સ્વરૂપે નિરૂપતો,
| |
| વળી હું ના જાણું સહુ સૃજનમાં એમ છૂપતો;
| |
| તને કીધી એણે પ્રગટ નભમાં ને જલથલે,
| |
| વળી આ સૃષ્ટિનાં સહુ અચલનાંયે દલદલે;
| |
| અને એમાં, પૂર્વે તવ કંઈ હું પામ્યો પરિચય
| |
| થયો એનો રે વિસ્મરણ મહીં સંપૂર્ણ વિલય!
| |
| | |
| હવે હું એ તારા અસલ રૂપને ના લહી શકું,
| |
| તને હાવાં તારા અસલ સ્વરૂપે ના ચહી શકું;
| |
| તને ખોવી મારે મુજ પ્રથમના મુગ્ધ મનથી,
| |
| તને જોવી મારે હૃદયકવિના એ નયનથી!
| |
| | |
| કશી તારી લીલા, કવિ! ન કળતો હું તવ છલ!
| |
| સુગંધે ન્યાળું છું, અસલ રૂપ એનું, શતદલ!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == એક સ્મિતે ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| ‘એ આવશે’ એમ રટી રહીને
| |
| મેં તો દિશાનાં સહુ દ્વાર હેર્યાં,
| |
| ને શૂળ સૌ કંટકની સહીને
| |
| મેં તો પ્રિયાને પથ પુષ્પ વેર્યાં.
| |
| ત્યાં તો હવા નૂપુરનાદ લાવી,
| |
| ઊડી રહ્યો પાલવ દૂર કંપી,
| |
| ‘હા, એ જ એ હા, પ્રિય એ જ આવી’
| |
| કહી રહી ઝંખન કૈંક જંપી!
| |
| આવી છતાં એ જ ક્ષણે જતી ર્હૈ,
| |
| જાણે કશી ચંચલ વીજરેખા;
| |
| ને પૂર્ણિમાની રઢ મેલતી ગૈ
| |
| રહસ્યથી ગુંઠિત બીજલેખા!
| |
| રે હોઠનું ચુંબન પ્રાણપ્રીતે
| |
| દીધું ભલે ના, પણ એક દૃષ્ટિ
| |
| જો હોત કીધી, બસ એક સ્મિતે
| |
| મોરી વસંતે મુજ હોત સૃષ્ટિ!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૬}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == તો ભૂલી જા! ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| – તો ભૂલી જા, પ્રિય, મિલનના સ્વપ્નની કૈંક વાતો!
| |
| આછાં આછાં અધરસ્મિતમાં મેં કહી જે કથા ને
| |
| મૂગા મૂગા નયનજલમાં તેં વહી જે વ્યથાને;
| |
| એકાંતોમાં ઉભય ઉરના ઐક્યની કૈંક રાતો!
| |
| છો ભૂલી જા સ્મરણ પણ કે ‘હાય ભૂલી જતી રે;
| |
| – પ્રેમી, તારો જનમભરનો સાથ – ક્હૈ સાથ ચાલી
| |
| ને ચાલી ગૈ અધવચ અચિંતી જ દૈ હાથતાલી!’
| |
| છોને તારી નવલ દુનિયા આજ ખૂલી જતી રે!
| |
| છોને મારી વિજન દુનિયા, પ્રીતની છિન્ન આશા!
| |
| તોયે ન્યારી! સ્મિતસ્મરણમાં વેદના જ્યાં વસે છે;
| |
| ખંડેરોની બિચ મરણમાં જિંદગી જ્યાં હસે છે;
| |
| જેના સૌયે કિરણકિરણે ગીતની ભિન્ન ભાષા :
| |
| જે હૈયાને અલગ જ થવું લાગતું હોય ઇષ્ટ
| |
| રે એ જાતાં, વિરહ પણ શો થૈ જતો ધન્ય, મિષ્ટ!
| |
| | |
| {{સ-મ|૧૯૪૪}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == એક ફૂલને ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તારે ન રૂપ, નહિ રંગ સુગંધ, કૈં ના!
| |
| તારે વસંત પણ ના, અવ અંગ ઓઢી
| |
| કંથા જ પાનખરની; ચિરકાલ પોઢી
| |
| તારી સુદૂર સપને ચકચૂર નૈનાં!
| |
| રે મૃત્યુને શયન નીંદર આજ મીઠી!
| |
| છેલ્લી હતી મિલનરાત, સખી જતી ર્હૈ;
| |
| ‘લે ફૂલ!’ એ જ બસ વાત મને હતી ક્હી;
| |
| તારે મુખે ચમક ત્યાર પછી ન દીઠી!
| |
| આજે વનેવન હસે, રસરંગફાગે;
| |
| જાગે વસંતપરશે ઝબકી જવાની
| |
| સૌ ફૂલની, અસર પાગલ કો હવાની;
| |
| તારે જરીય પણ ના બસ રંગ લાગે!
| |
| ના, ના; વસંત પણ છે જ તનેય એવી!
| |
| તારે પેલી સખીની સ્મરણસુરભિ અંગાંગ મ્હેકે છ કેવી!
| |
| | |
| {{સ-મ|૧૯૪૪}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == હવે આ હૈયાને ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| હવે આ હૈયાને હરખ નથી કે હેત કરજે!
| |
| તું તો અંકાશી કો સજલ ઘન થૈને દરસતી, | |
| સદા મારું પ્યાસી હૃદય લુભવી; ના વરસતી!
| |
| અરે, એથી તો તું રણ સમ બની રેત ભરજે,
| |
| અને ધિક્કારોની પ્રબલતમ ઝંઝા સહીશ હું!
| |
| રચી દે હાવાં તું પ્રખર સહરાને, હૃદયના
| |
| ખૂણે ખૂણે; હાવાં જરીય પણ ર્હેજે સદય ના!
| |
| અને એ ધિક્કારે મુજ પ્રણયતૃપ્તિ લહીશ હું!
| |
| સદા જેનું હૈયું ચિર અચલતાની સહ રમે,
| |
| કદી એને તારાં ક્ષણિક સમણાંઓ બસ નથી;
| |
| મને ચાંચલ્યોની તરલ રમણામાં રસ નથી;
| |
| પછી છાયા જેવી તવ પ્રણયમાયા ક્યમ ગમે?
| |
| તને આજે લાવે ઘનસ્વરૂપમાં તે પવનને
| |
| કહી દે તું લાવે રણસ્વરૂપમાં રે અવ તને!
| |
| | |
| {{સ-મ|૧૯૪૫}} <br>
| |
| </poem>
| |
