|
|
| (5 intermediate revisions by 2 users not shown) |
| Line 7: |
Line 7: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| {{Center block|width=23em|title=<big><big>{{color|red|અર્પણ:}}</big></big>| | | |
| {{Poem2Open}}
| | {{Box |
| <center><big>{{color|blue|ભોલાભાઈ ની સ્મૃતિ }}</big></center>
| | |title = પ્રારંભિક |
| વર્ષો પૂર્વે ‘પ્રવાલદ્વીપ’ અને ‘વિદિશા’થી આપણો પરિચય,
| | |content = |
| ને એ ક્ષણથી જ આપણે સહપાન્થ, સમાનધર્મા, સહૃદય;
| | * [[૮૬મે/‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]] |
| તમારા આયુષ્યના અંતિમ દિવસ લગી સદા આપણે મિત્રો,
| | * [[૮૬મે/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]] |
| {{Poem2Close}}
| | * [[૮૬મે/સર્જક-પરિચય|સર્જક-પરિચય]] |
| | * [[૮૬મે/કૃતિ-પરિચય|કૃતિ-પરિચય]] |
| }} | | }} |
| | <br> |
|
| |
|
| == અભિસારિકા-૧ == | | {{Box |
| | |title = અનુક્રમ |
| | |content = |
| | * [[૮૬મે/અભિસારિકા-૧|1 અભિસારિકા-૧]] |
| | * [[૮૬મે/અભિસારિકા-૨|2 અભિસારિકા-૨]] |
| | * [[૮૬મે/મળતા નથી, બોલતા નથી|3 મળતા નથી, બોલતા નથી]] |
| | * [[૮૬મે/કોના તોલે તોલવું?|4 કોના તોલે તોલવું?]] |
| | * [[૮૬મે/બંધન–મુક્તિ|5 બંધન–મુક્તિ]] |
| | * [[૮૬મે/તમને જે અજાણ|6 તમને જે અજાણ]] |
| | * [[૮૬મે/બળો છો ને બાળો છો|7 બળો છો ને બાળો છો]] |
| | * [[૮૬મે/દયા ખાશો નહિ|8 દયા ખાશો નહિ]] |
| | * [[૮૬મે/શું તમારું મન મેલું નથી?|9 શું તમારું મન મેલું નથી?]] |
| | * [[૮૬મે/આ મારો અહમ્|10 આ મારો અહમ્]] |
| | * [[૮૬મે/એક જ્યોત|11 એક જ્યોત]] |
| | * [[૮૬મે/ભ્રષ્ટ નહિ કરું|12 ભ્રષ્ટ નહિ કરું]] |
| | * [[૮૬મે/મિથ્યા નથી આ પ્રેમ|13 મિથ્યા નથી આ પ્રેમ]] |
| | * [[૮૬મે/અતિપ્રેમ|14 અતિપ્રેમ]] |
| | * [[૮૬મે/અતિલજ્જા|15 અતિલજ્જા]] |
| | * [[૮૬મે/અંત–અનંત|16 અંત–અનંત]] |
| | * [[૮૬મે/ડોલશો નહિ|17 ડોલશો નહિ]] |
| | * [[૮૬મે/પાછા જવાશે નહિ|18 પાછા જવાશે નહિ]] |
| | * [[૮૬મે/વરસોનાં વરસો|19 વરસોનાં વરસો]] |
| | * [[૮૬મે/તમે ક્યાં વસો છો?|20 તમે ક્યાં વસો છો?]] |
| | * [[૮૬મે/સ્વપ્નમાં|21 સ્વપ્નમાં]] |
| | * [[૮૬મે/મૃત્યુ પૂર્વે મરીએ છીએ|22 મૃત્યુ પૂર્વે મરીએ છીએ]] |
| | * [[૮૬મે/આપણે બે પ્રેત|23 આપણે બે પ્રેત]] |
| | * [[૮૬મે/વિસ્મય|24 વિસ્મય]] |
| | * [[૮૬મે/મિલન, વિરહ|25 મિલન, વિરહ]] |
| | * [[૮૬મે/સેઈન્ટ પીટર્સબર્ગમાં જન્મદિન|26 સેઈન્ટ પીટર્સબર્ગમાં જન્મદિન]] |
| | * [[૮૬મે/ત્યાશીમે (ચિંતન પરીખ માટે)|27 ત્યાશીમે (ચિંતન પરીખ માટે)]] |
| | * [[૮૬મે/ચોરાશીમે (શૈલેશ પારેખ માટે)|28 ચોરાશીમે (શૈલેશ પારેખ માટે)]] |
| | * [[૮૬મે/પંચાશીમે|29 પંચાશીમે]] |
| | * [[૮૬મે/છ્યાશીમે|30 છ્યાશીમે]] |
| | * [[૮૬મે/કવિ! તમે ક્યાં છો?|31 કવિ! તમે ક્યાં છો?]] |
| | * [[૮૬મે/ગાઈ રહ્યાં|32 ગાઈ રહ્યાં]] |
| | * [[૮૬મે/અવકાશને માનવતાથી મઢીશ હું|33 અવકાશને માનવતાથી મઢીશ હું]] |
| | * [[૮૬મે/પક્ષીદ્વીપ|34 પક્ષીદ્વીપ]] |
| | * [[૮૬મે/આ ન્યૂ યૉર્ક નામે પંખી|35 આ ન્યૂ યૉર્ક નામે પંખી]] |
| | * [[૮૬મે/સ્ટેચ્યૂ ઑફ લિબર્ટી|36 સ્ટેચ્યૂ ઑફ લિબર્ટી]] |
| | * [[૮૬મે/ન-કશાનું નગર|37 ન-કશાનું નગર]] |
| | * [[૮૬મે/બ્રહ્માને વિષ્ણુના પ્રશ્નો|38 બ્રહ્માને વિષ્ણુના પ્રશ્નો]] |
| | * [[૮૬મે/સમય છે અને સમય નથી|39 સમય છે અને સમય નથી]] |
| | * [[૮૬મે/સહ્યા કર્યું|40 સહ્યા કર્યું]] |
|
| |
|
| <poem>
| | }} |
| પુરુષ": તમે શું અંધકારની અભિસારિકા છો?
| | <br> |
| {{space}} તમે શું મેઘાચ્છાદિત અમાવાસ્યાની એકાકી તારિકા છો?
| | {{HeaderNav2 |
| {{space}} તમને પૂર્ણિમાના પ્રકાશની એવી તે આ શી લજ્જા?
| | |previous = |
| {{space}} તમે પ્રદીપશૂન્ય શયનખંડની વાસકસજ્જા?
| | |next = ‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ |
| {{space}} તમે શું અકલ્પ્ય કો એકાન્તની કારિકા છો?
| | }} |
| | |
| {{space}} તમે શું કોઈ મનુષ્યના હૃદયનો પ્રેમ જાણ્યો છે?
| |
| {{space}} તમે શું કદી પૃથ્વીના સૌંદર્યનો આનંદ માણ્યો છે?
| |
| {{space}} તમે શું તમિસ્રલોકના પૌરજનોની પરિચારિકા છો?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૯}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == અભિસારિકા-૨ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| સ્ત્રી" હું તો પ્રકાશના પથની અભિસારિકા,
| |
| {{space}} હું તો યુગેયુગે દિગ્દિગંતે ધવલોજ્જવલ ધ્રુવતારિકા.
| |
| | |
| {{space}} હું પૃથ્વીની પાન્થ, ચિરચંચલ, હું નથી ગૃહવાસી;
| |
| {{space}} હું વૈશાલીમાં, વિદિશામાં, સર્વત્ર હું નિત્યપ્રવાસી;
| |
| {{space}} હું તો વાસવદત્તા, વસંતસેના, કેટકેટલી કારિકા.
| |
|
| |
| {{space}} હું મર્ત્ય એવા મનુષ્યોની ક્ષણક્ષણાર્ધની સંગિની,
| |
| {{space}} હું સ્વયં સૌંદર્ય, સ્વયં આનંદ, હું તો અપ્તરંગિની;
| |
| {{space}} હું તો વિસ્મયલોકના મનેર માનુષની પરિચારિકા.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૯}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == મળતા નથી, બોલતા નથી ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| સ્ત્રી": એક તો તમે મને મળતા નથી,
| |
| {{space}} ઓચિંતા જો મળો તો બોલતા નથી;
| |
| {{space}} ગયા તે ગયા, પાછા વળતા નથી;
| |
| {{space}} હૃદયમાં શું છે તે ખોલતા નથી.
| |
| | |
| {{space}} એને પથ્થર શું પોચા પડ્યા
| |
| {{space}} તે વિધાતાએ તમને ઘડ્યા?
| |
| {{space}} એકેય બાજુ તમે ઢળતા નથી,
| |
| {{space}} આસનથી ક્યારેય ડોલતા નથી.
| |
| | |
| {{space}} છો હું એકાન્તમાં ડરી જાઉં,
| |
| {{space}} હું એકલતાથી મરી જાઉં;
| |
| {{space}} શો તમારો અહમ્ તે ચળતા નથી,
| |
| {{space}} મેરુની સાથે એને તોલતા નથી.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૧}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == કોના તોલે તોલવું? ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| પુરુષ: મળવું તો છે, ક્યાં મળવું? બોલવું તો છે, શું બોલવું?
| |
| {{space}} હૃદય ખાલી હોય, તો અમથું અમથું શું ખોલવું?
| |
| | |
| {{space}} વર્ષોથી તમારું હાસ્ય જોયું નથી,
| |
| {{space}} પૂર્વે જોયું’તું તે લાસ્ય જોયું નથી;
| |
| {{space}} ડોલવું તો છે, પણ હવે કોના તાલેતાલે ડોલવું?
| |
| | |
| {{space}} વર્ષોથી તમારી શૂન્યતા જોઉં છું,
| |
| {{space}} પૂર્વે ન જોઈ તે ન્યૂનતા જોઉં છું;
| |
| {{space}} તોલવું તો છે, હવે પૂર્ણત્વને કોના તોલે તોલવું?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૧}} <br>
| |
| </poem>
| |
| == બંધન–મુક્તિ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| સ્ત્રી": તમે મને બાંધી નહિ શકો.
| |
| | |
| પુરુષ": તમને બાંધી નહિ શકું તો તમે કશું લાધી નહિ શકો.
| |
| {{space}} પ્રેમમાં બંધન એ બંધન નથી, એ તો મુક્તિ;
| |
| {{space}} બંધાવું ને બાંધવું, એ તો બે હૃદયની યુક્તિ;
| |
| {{space}} જો તમે બંધાશો નહિ તો તમે પ્રેમને સાધી નહિ શકો.
| |
| | |
| {{space}} કોઈ તમને બાંધી ન શકે તો હશે શૂન્યતા;
| |
| {{space}} હશે એકાન્ત, હશે એકલતા, હશે ન્યૂનતા;
| |
| {{space}} તો એ પછી તમે પ્રેમના તાણાવાણાને સાંધી નહિ શકો,
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૯}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == તમને જે અજાણ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| સ્ત્રી": તમે મને મળ્યા તે પ્હેલાં તમે મારે વિશે જાણ્યું હોત તો સારું થાત!
| |
| | |
| પુરુષ": તો તો હું તમને મળ્યો જ ન હોત ને! તો તમારું જીવન ખારું થાત!
| |
| | |
| સ્ત્રી": મળ્યા છતાં તમે મારે વિશે ક્યાં કશું જાણો છો?
| |
| {{space}} મળ્યા છતાં મિલનમાં વિરહને જ માણો છો!
| |
| {{space}} મળ્યા જ ન હોતને તો આવા જીવનથી મૃત્યુ મને વધુ પ્યારું થાત!
| |
| | |
| પુરુષ": હવે તમારે વિશે તમે ન જાણો તે જાણું છું,
| |
| {{space}} તમને જે અજાણ એવા તમને હું માણું છું;
| |
| {{space}} એથી જ તો તમારું જે સુખદુ:ખ તે મારું થયું, તે ક્યાંથી મારું થાત?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૨}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == બળો છો ને બાળો છો ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તમે તો બળો છો ને બાળો છો,
| |
| એમાં તમે પ્રેમનું આ એવું તે ક"યું સૂત્ર પાળો છો?
| |
| | |
| તમારે બળવું હોય તો બળો, ના નથી,
| |
| તમે બીજાને પણ બાળો એમાં હા નથી;
| |
| છતાં તમારા પ્રેમની જ્વાળા બીજાની પર ઢાળો છો.
| |
| | |
| પ્રેમમાં જો એક બળે તો બીજું યે બળે,
| |
| શું પ્રેમની આ નિયતિ છે? ટાળી ન ટળે?
| |
| એથી તમે શું આમ બાળ્યા વિના બળવાનું ટાળો છો?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૧}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == દયા ખાશો નહિ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| હવે તમે મારી કોઈ દયા ખાશો નહિ,
| |
| તમે જો ચ્હાતા ન હો તો હવે મને ચ્હાશો નહિ.
| |
| | |
| દયા એ તો અહમ્ની અધમ અભિવ્યક્તિ,
| |
| એમાં નથી કોઈ શક્તિ, નથી કોઈ ભક્તિ;
| |
| એમાં નથી વિરક્તિ કે નથી અનુરક્તિ;
| |
| એવા અહમ્નો આસવ હવે મને પાશો નહિ.
| |
| | |
| હવે ભલે હું સદાય એકાંતમાં રહું,
| |
| ભલે હું સદાય એની એકલતા સહું;
| |
| પણ તમે તો ‘હું નહિ ચહું, નહિ ચહું.’
| |
| એવા અહમ્નો પ્રલાપ તારસ્વરે ગાશો નહિ.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૧}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == શું તમારું મન મેલું નથી? ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| હૃદયથી કહો, શું તમારું મન મેલું નથી?
| |
| જ્યાં ને ત્યાં, જ્યારે ને ત્યારે એ ઘેલું થાય તો યે તમે તો ક્હેશો,
| |
| :::::: ‘ના, એ ઘેલું નથી.’
| |
| | |
| જો જે ને તે એને તરડતું હોય,
| |
| જેને ને તેને એ ખરડતું હોય;
| |
| તો એને ગંગાજળથી ધોવાનું, કમલપત્રથી લ્હોવાનું કંઈ સ્હેલું નથી.
| |
| | |
| જો કોઈની કાયા-છાયા જોઈ હોય,
| |
| કોઈની આંખોમાં આંખો પ્રોઈ હોય;
| |
| તો એ કળણમાં ખૂંપવામાં ને એ કાદવમાં છૂપવામાં શું એ પ્હેલું નથી?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૨}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == આ મારો અહમ્ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| આ મારો અહમ્ મને કેટકેટલો નડી રહ્યો,
| |
| વરસોનાં વરસોથી એ મારી સાથે કેટકેટલો લડી રહ્યો.
| |
| | |
| જીવનમાં એક વાર પ્રેમ આવ્યો’તો મારે બારણે,
| |
| ઘરમાં પ્રવેશી ન શક્યો મારા અહમ્ને જ કારણે;
| |
| રાહુની જેમ જ્યાં ને ત્યાં આમ સદા એનો પડછાયો પડી રહ્યો.
| |
| | |
| ચિરકાલનું એ બંધન હશે? કદીક તો તૂટશે!
| |
| કે પછી શું એ મારા મૃત્યુની સાથે સાથે જ છૂટશે?
| |
| અસહાય એવો મારો પ્રાણ એકાન્તમાં મૂગો મૂગો રડી રહ્યો.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૨}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == એક જ્યોત ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| હવે મને કોઈ દુ:ખ નથી,
| |
| હવે મને તમારા દેહની ભૂખ નથી.
| |
| | |
| મેં તમારી આ આંખોમાં એક જ્યોત જોઈ,
| |
| ને તમારી આંખોમાં મેં મારી આંખો પ્રોઈ;
| |
| એ જ્યોતની જ્વાળામાં શું ઝાઝું સુખ નથી?
| |
| | |
| હવે આપણા દેહમાં ક્યાંય કામ નથી,
| |
| આપણાં કોઈ રૂપ ને કોઈ નામ નથી;
| |
| હવે આપણે પરસ્પર સન્મુખ નથી.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૦}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == ભ્રષ્ટ નહિ કરું ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| હું તમને કદી ભ્રષ્ટ નહિ કરું.
| |
| બીજાઓની જેમ તમારું માન-સન્માન કદી નષ્ટ નહિ કરું.
| |
| | |
| ભલે તમે આભ જેવા અચલ હો,
| |
| ભલે તમે અબ્ધિ જેવા ચંચલ હો;
| |
| તમે શું છો એ જાણવાનું, પ્રમાણવાનું કદી કષ્ટ નહિ કરું.
| |
| | |
| હું શું છું તે તમે જાણી નહિ શકો,
| |
| મારું હૃદય પ્રમાણી નહિ શકો;
| |
| એનું જે કંઈ રહસ્ય છે તે તો તમને કદી સ્પષ્ટ નહિ કરું.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૧૨}} <br> | |
| </poem>
| |
| | |
| == મિથ્યા નથી આ પ્રેમ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| તમે ક્હો છો, ‘મિથ્યા, મિથ્યા, મિથ્યા, મિથ્યા છે આ પ્રેમ.’
| |
| સૂર્ય, ચન્દ્ર, તારા સૌ સત્ય ને મિથ્યા માત્ર પ્રેમ?
| |
| આકાશથીય વધુ અસીમ છે આ પ્રેમ,
| |
| સમુદ્રથીય વધુ અતલ છે આ પ્રેમ,
| |
| પૃથ્વીથી પણ વધુ વિપુલ છે આ પ્રેમ,
| |
| કાળથીય વધુ નિરવધિ છે આ પ્રેમ,
| |
| વિશ્વ જ્યારે ન’તું ત્યારેય હતો આ પ્રેમ,
| |
| વિશ્વ નહિ હોય ત્યારેય હશે આ પ્રેમ,
| |
| સત્યનો પર્યાય નહિ, સ્વયં સત્ય છે આ પ્રેમ,
| |
| ના, નથી, નથી, નથી, નથી, નથી મિથ્યા આ પ્રેમ.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| | |
| == અતિપ્રેમ ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| આપણે ‘અતિ સર્વત્ર વર્જયેત્’નું સૂત્ર કદી પાળ્યું નહિ,
| |
| પરસ્પર પ્રેમમાં એવા અંધ કે આઘું પાછું ન્યાળ્યું નહિ.
| |
| | |
| વર્ષાઋતુની નદીની જેમ ધસમસ ધસ્યા હર્યું,
| |
| વચ્ચે વચ્ચે વમળોને સદા ચૂપચાપ હસ્યા કર્યું;
| |
| જેણે બન્ને તટ તોડ્યા એ પ્રલયના પૂરને ખાળ્યું નહિ.
| |
| | |
| હવે સદા વિરહના અગ્નિમાં જ બળવાનું,
| |
| હવે અંતે એક માત્ર મૃત્યુમાં જ મળવાનું;
| |
| પ્રેમની પાવક એવી જ્વાળામાં તૃષ્ણાનું તૃણ બાળ્યું નહિ.
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૯}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == અતિલજ્જા ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| મેં કહ્યું, ‘મારી સામે જુઓ!’ ત્યાં તમે આંખો મીંચી,
| |
| મેં કહ્યું, ‘જરીક ઊંચે જુઓ!’ ત્યાં તમારી દૃષ્ટિ તો નીચી ને નીચી.
| |
| | |
| હવે તમે તમારા અંતરના એકાંતમાં શું જોતાં હશો?
| |
| તમારી અંતર્યાત્રી મૂર્તિને જોઈ જાતને શું ખોતાં હશો?
| |
| તમે લજામણીના છોડ પર એવા કેવા જલની ધારા સીંચી?
| |
| | |
| તમે આંખો મીંચી, તે તમારી લજ્જા એવી તે કેવી કઠોર?
| |
| તમે ઊંચે મારી સામે ન જુઓ, એ એવી તે કેવી નઠોર?
| |
| તમે એને હુલાવી-ઝુલાવી! એવા કેવા હેમના હિંડોળે હીંચી?
| |
| | |
| {{સ-મ|૨૦૦૯}} <br>
| |
| </poem>
| |
