કમલ વોરાનાં કાવ્યો: Difference between revisions

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
No edit summary
 
(35 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{#seo:
|title_mode= replace
|title= કમલ વોરાનાં કાવ્યો - Ekatra Wiki
|keywords= ગુજરાતી કવિતા, કમલ વોરાનાં કાવ્યો, કમલ વોરા, સેજલ શાહ, અનુઆધુનિક ગુજરાતી સાહિત્ય
|description=This is home page for this wiki
|image= 4_Kamal_Vora_Kavya_Title.jpg
|image_alt=Wiki Logo
|site_name=Ekatra Wiki
|locale=gu-IN
|type=website
|modified_time={{REVISIONYEAR}}-{{REVISIONMONTH}}-{{REVISIONDAY2}}
}}
{{BookCover
{{BookCover
|cover_image = File:4 Kamal Vora Kavya Title.jpg
|cover_image = File:4_Kamal_Vora_Kavya_Title.jpg
|title = કમલ વોરાનાં કાવ્યો<br>
|title = કમલ વોરાનાં કાવ્યો<br>
|editor = સેજલ શાહ<br>
|editor = સેજલ શાહ<br>
}}
}}


 
{{Box
 
|title = પ્રારંભિક
|content =
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/સંપાદકીય | સંપાદકીય]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/કમલ વોરાનાં કાવ્યો | કમલ વોરાનાં કાવ્યો]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/સર્જક-પરિચય|સર્જક-પરિચય]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/કૃતિ-પરિચય|કૃતિ-પરિચય]]
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/સંપાદક-પરિચય | સંપાદક-પરિચય]]
}}




== વાયકાઓ ==


<poem>
{{Box
|title = અનુક્રમ
|content =


'''એક'''
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/1 વાયકાઓ|1 વાયકાઓ]]
વા વાયો નહોતો
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/2 ગાંધી ૧૫૦|2 ગાંધી ૧૫૦]]
નળિયું ખસ્યું નહોતું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/3 જુઠ્ઠાણાં|3 જુઠ્ઠાણાં]]
તે છતાંય કૂતરું તો ભસ્યું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/4 વૃદ્ધો હાંફી ગયા છે|4 વૃદ્ધો હાંફી ગયા છે]]
એક પાછળ બીજું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/5 વૃદ્ધો સમય પસાર કરવા|5 વૃદ્ધો સમય પસાર કરવા]]
બીજા ભેગાં બાર
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/6 વૃદ્ધો જાણે છે|6 વૃદ્ધો જાણે છે]]
બારમાં ભળ્યું ટોળું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/7 એક હતું ધંગલ|7 એક હતું ધંગલ]]
ટોળું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/8 એક વૃદ્ધને|8 એક વૃદ્ધને]]
પૂંછડાં પટપટાવતું એક સૂરે
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/9 એક વૃદ્ધ ડોસો|9 એક વૃદ્ધ ડોસો]]
કંઈ ભસ્યું કંઈ ભસ્યું કંઈ ભસ્યું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/10 વૃદ્ધ થવું-ન થવું|10 વૃદ્ધ થવું-ન થવું]]
અને કરડ્યુંં
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/11 એક ઇસમ|11 એક ઇસમ]]
કરડી કરડી કરડીને
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/12 વૃદ્ધો|12 વૃદ્ધો]]
ફાડી ખાધું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/13 કેડેથી નમી ગયેલી ડોસીને દેખી|13 કેડેથી નમી ગયેલી ડોસીને દેખી]]
પીધું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/14 છોકરો|14 છોકરો]]
રાજ કીધું.
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/15 છે...ને... એક વખત હતો ડોસો|15 છે...ને... એક વખત હતો ડોસો]]
 
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/16 એક હતો ડોસો એને બે ડોસી|16 એક હતો ડોસો એને બે ડોસી]]
'''બે'''
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/17 એક વૃદ્ધ|17 એક વૃદ્ધ]]
વા વાયો
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/18 ખખડધજ*|18 ખખડધજ*]]
નળિયું ખસ્યું નહોતું.
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/19 જમ ઘર ભાળતો નહીં અને|19 જમ ઘર ભાળતો નહીં અને]]
તે દેખીને
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/20 એ ખુરશી પર બેઠો હોય અને|20 એ ખુરશી પર બેઠો હોય અને]]
કૂતરું ભસ્યું નહોતું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/21 રસ્તો ઓળંગી જવા માટે|21 રસ્તો ઓળંગી જવા માટે]]
ઊભા ઊભા પૂંછડી પટપટાવતું હતું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/22 એને ખબર પડતી નહોતી|22 એને ખબર પડતી નહોતી]]
એક પાછળ બીજું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/23 નવ્વાણુ વૃદ્ધો|23 નવ્વાણુ વૃદ્ધો]]
બીજા ભેગાં ચાર
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/24 અનેકએક|24 અનેકએક]]
બારમાં ભળ્યું ટોળું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/25 લખતાં લખતાં|25 લખતાં લખતાં]]
ટોળું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/26 વાગીશ્વરીને|26 વાગીશ્વરીને]]
ઝનૂની ઝડપે
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/27 વર્તુળ|27 વર્તુળ]]
પૂછડાં પટપટાવતું હતું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/28 અંતરો|28 અંતરો]]
વા વેગભર વાતો હતો.
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/29 બજારમાં|29 બજારમાં]]
નહોતું ખસ્યું તે નળિયું ફંગોળાયું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/30 કશું ખોવાતું નથી|30 કશું ખોવાતું નથી]]
ગડગોથાં ખાતું ઠીકરાં થતું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/31 જાદુગર|31 જાદુગર]]
પછડાયું કૂતરાંનાં લમણાં પર
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/32 ઘેટાળાં ઘોડાં*|32 ઘેટાળાં ઘોડાં*]]
લોહીલુહાણ ટોળું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/33 પતંગિયા પાછળ દોડતો છોકરો|33 પતંગિયા પાછળ દોડતો છોકરો]]
તેમ છતાં
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/34 આઠ પતંગિયાં|34 આઠ પતંગિયાં]]
પટપટાતાં પૂંછડાંથી
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/35 ભીંત|35 ભીંત]]
વામાં
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/36 ભીંત|36 ભીંત]]
કંઈ વેગ કંઈ વેગ કંઈ વેગ
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/37 ભીંત|37 ભીંત]]
ભરતું હતું.
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/38 કાગળ|38 કાગળ]]
 
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/39 ટોળું|39 ટોળું]]
'''ત્રણ'''
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/40 ટ્રેન|40 ટ્રેન]]
વા વાયો નહોતો
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/41 કાગડો|41 કાગડો]]
છતાં નળિયું ખસ્યું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/42 સાતતાળી રમતાં|42 સાતતાળી રમતાં]]
ને તે દેખીને કૂતરું ભસ્યું
* [[કમલ વોરાનાં કાવ્યો/43 કમલ વોરાના કાવ્યસંગ્રહ :|43 કમલ વોરાના કાવ્યસંગ્રહ :]]
ભસતાં ભસતાં
}}
આગળપાછળ જોતું રહ્યું
પણ બીજું કૂતરું આવ્યું નહીં.
પાસે આવીને ઊભું નહીં
ભસ્યું નહીં.
એક કૂતરું
એકલું એકલું
બસૂરું
ભસતું રહ્યું ભસતું રહ્યું ભસતું રહ્યું
હાંફી ગયું
ઢળી પડ્યું
વા વાયો નહીં
નહોતા વાતા વામાં
નળિયું ઊડી ગયું...
 
'''ચાર'''
વા વાયો
નળિયું ખસ્યું
તે દેખીને
કૂતરું ભસ્યું નહીં.
કૂતરું ભસ્યું નહીં? કારણ?
કારણ કૂતરું હતું જ નહીં
કૂતરું જ નહોતું?
નહોતું
હતી કેવળ
નહોતું તે કૂતરું ભસ્યાની
વાયકાઓ
વાને ઘોડે ઊડતી
કંઈ વાયકાઓ કંઈ વાયકાઓ કંઈ વાયકાઓ
નળિયું ખસ્યું
કે નળિયનું ન ખસ્યું
તેની વાત તો
વાયકાઓમાં હતી જ નહીં.
 
'''પાંચ'''
એક એવીય વાયકા છે :
વા વાતો નહોતો
નળિયું નહોતું
અને કૂતરું તો શું
કૂતરાંનું પૂછડુંય નહોતું
હતું એક ગામ
ગામમાં હતું
ગામના
કોઈ નવરાનું નખ્ખોદ
કોઈ ગાંડાનું ગપ્પું
હતી કોઈ અવળાની અવળાઈ
કોઈ ઘેલસફાની ઘેલાઈ
અને ગામ આખામાં હતી
વા વાયાની
નળિયું ખસ્યાની
કૂતરું ભસ્યાની
કંઈ ધમાધમ કંઈ ધમાધમ કંઈ ધમાધમ
</poem>
 
== ગાંધી ૧૫૦ ==
 
<poem>
 
'''૧'''
બાપુ!
હું, તમારો આંગળિયાત,
સત્ય શું છે  
તે જાણું છું;
પણ આચરી શકતો નથી.
અસત્યને
તિરસ્કારું છું,
પણ તજી શકતો નથી.  
તમે સત્યના કર્યા,
હું ધિક્કારના પ્રયોગોમાં
ગરક છું.
 
'''૨.'''
ધાર્યું નહોતું કે
મારું જીવન તે મારી વાણી
ગોખાવતાં ગોખાવતાં
ચતુર વાણિયાની જેમ,
તમે એકાએક પરીક્ષા લેશો, બાપુ!
હૈયે હતું, હોઠે આવ્યું :
મારી વાણી
તે મારુંં જીવન.
 
'''૩.'''
સોયના પૂળામાં
ખોવાઈ ગયેલું એકાદ તણખલું, સૂકું કે કૂણું
શોધતાં શોધતાં
લોહિયાળ કરી નાખેલ આ હાથે,
કઈ રીતે મેળવું
તમારો હાથ, બાપુ?!
 
'''૪.'''
મિસ્ટર ગેન્ઢી
વી આર કાઇન્ડ ઓફ ડન વિથ યુ
યુ મે લીવ અસ નાઉ
નાઉ વી એક્ઝિસ્ટ ઇન ડિજિટલ વર્લ્ડ વ્હેર
નથિંગ ઇઝ રિયલ નથિંગ અનરિયલ આઇધર
ન તો સત્યનો જય ન અસત્યનો પરાજય
ઇન ફેક્ટ નો ટ્રૂથ એન્ડ નો લાઇ્ઝ
ઓન્લી એ સ્પેક્ટકલ ઓફ વાયોલન્સ
વિથ લાઇવ વિઝ્યુઅલ્સ
નોન-વાયોલન્સ ઇઝ ઓલ જન્ક, મિસ્ટર ગેન્ઢી!
નો ક્લીનલિનેસ નો ગોડલિનેસ
એવરીથિંગ કલરફુલ એન્ડ ઇન્સ્ટન્ટ
ઇન્સ્ટન્ટ ડાયરેક્ટ ટ્રાન્સફર
ફોર અ બિલિયન કન્ટ્રીમેન
હેન્સ નો નીડ ઓફ કરન્સી એટ ઓલ
સોરી, નો પ્લેસ ફોર યુ મિસ્ટર ગેન્ઢી
શ્યોરલી વી આર થેંકફુલ ટુ યુ
બટ,
બટ, ટાઇમ ટુ એક્ઝિટ ધ નેશન, ડિયર ફાધર!
ઇન ફેક્ટ વી ગાઈઝ્ કેન હેલ્પ
એન્ડ ડિલિટ યુ
વિથ એ ટચ ઓફ ધ ફિંગર, બાપુ!
 
'''૫'''
સત્યથી ભિન્ન કોઈ પરમેશ્વર નથી
સત્યરૂપી સૂરજનું સંપૂર્ણ દર્શન
સંપૂર્ણ અહિંસા વિના શક્ય નથી
વ્યાપક સત્યનારાયણના પ્રત્યક્ષ દર્શનને સારુ
જીવમાત્રની પ્રત્યે
આત્મવત્ પ્રેમની પરમ આવશ્યકતા છે
આત્મશુદ્ધિ વિના
અહિંસાધર્મનું પાલન સર્વથા અસંભવિત છે
સત્યમય થવાને સારું અહિંસા
એ જ એક માર્ગ છે
પણ આ શુદ્ધિનો માર્ગ વિકટ છે.*
 
આ લખી રહ્યો છું તે કાગળ,
કાગળ પર અક્ષરો પાડતી કલમ,
કલમને પકડતો
અશુદ્ધ છે.
હાથમાં સ્નાયુઓનો સંચાર,
રગોમાં ધબકતું લોહી,
લોહીને ધકેલતું હૃદય - અશુદ્ધ
ચેતના અશુદ્ધ છે.  
સાધન-શુદ્ધિનો તમારો આગ્રહ, બાપુ!
દોઢ સદીએય
મને તમારાથી છેટો રાખે છે!
 
* ગાંધીજીની આત્મકથાના ‘પૂર્ણાહુતિ’ પ્રકરણમાંથી ઉદ્ધૃત.
 
'''૬.'''
જીવી જીવીને
માણસ સો શરદ જીવે,
તમે તો દોઢસોને આંબી ગયા, વહાલા બાપુ!
હાઉં, બહુ થયું, હવે સિધાવો
તમારો રહ્યોસહ્યો ઓછાયો
હજુ, ક્યારેક ક્યારેક
અણધાર્યો જ વચ્ચે આવી જઈ
અમારાં તાંડવોનો લય
ભંગ કરી નાખે છે.  
ત્યારે, થોડી વાર અમે ઘાંઘાં થઈ
સૂધબૂધ ખોઈ બેસીએ છીએ.
પણ ફરી,
ફરી અમારાં વિચાર, વાણી. વર્તનમાં
પ્રકૃતિ પ્રત્યે
પશુ પ્રત્યે
મનુષ્ય પ્રત્યે
ઝેરી વીજળીઓ ફૂંફાડા મારે છે.
હિંસાહારી, હિંસાચારી, હિંસાકારીના આ હાથે
છેલ્લો કટોરો પી જાઓ,
જાઓને હવે, બાપુ વહાલા!
</poem>
 
== '''જુઠ્ઠાણાં''' ==
 
<poem>
 
'''૧'''
મનુષ્ય માત્રને
જીવવા માટે
હવા, પાણી, ખોરાક
અને જુઠ્ઠાણાં
જરૂરી છે.
 
'''૨'''
જુઠ્ઠાણાં
હૈયે...
હોઠે બોલાશમાં બોલમાં
શબ્દના અર્થહીન પોલાણમાં
ચુંબનમાં આલિંગનમાં
હાથમાં હસ્તધૂનનમાં મુઠ્ઠીમાં ચપટીમાં
હથેળીની રેખામાં
કીકીઓ ફરતે રતાશમાં ઝબકતાં ઝબૂકતાં
કર્ણોપકર્ણમાં
શ્વાસમાં ઉચ્છ્વાસમાં
કોષમાં કોષકોષમાં
રક્તમાં ધબકારમાં
ખાટાં ખારાં ખરબચડાં
તૂરાં કાળાં ગળચટાં
ગંધાતાં કોહવાતાં ફુગાતાં
ફૂલતાં ફાલતાં
નિતનવાં નક્કોર જુઠ્ઠાણાં
ખદખદ ખદખદ ખદખદતાં...
 
'''૩'''
મુશ્કેલી એ નથી કે
જુઠ્ઠાણાં જોઈબોલીસાંભળી જોઈબોલીસાંભળીને
આપણને એ જુઠ્ઠાણાં જ લાગતાં નથી કે
જુઠ્ઠાણાં ચલાવતાં ચલાવતાં
આપણે એને કોઠે પડી જઈએ છીએ
મુશ્કેલી એય નથી
આપણે ધીમે ધીમે જૂઠને ઓળખતાં જ
અટકી જઈએ છીએ
ખરી મુશ્કેલી એ થતી હોય છે કે
આપણને ખબર ન પડે તેમ
આપણે એના બંધાણી થઈ જઈએ છીએ
આપણને તલપ લાગે છે
આપણે ઘાંઘા ઘાંઘા થઈ જઈએ છીએ
અને ત્યારે તરતોતરત ત્યારે જ
જુઠ્ઠાણાં ખરેખર આપણી વહારે પણ ધાય છે
 
'''૪'''
કરાલવદનાં જુઠ્ઠાણાં
હાથમાં ખડગ-તલવાર લઈ
વાઘો પર સવાર
લપલપતી જીભે કાળો અગ્નિ વેરતાં
નીકળી પડ્યાં છે
હવા ચીરતાં
વનસ્પતિ વહેરતાં વસ્તી વધેરતાં...
પરખાતાં નથી
દેખાતાં નથી પકડાતાં નથી
અલગ થઈ જતા ધડને પીડા નથી
રઝળી પડેલા માથાને જાણ નથી
નિકંદન વળી ગયેલ આખું વિશ્વ
એમનાં ખુલ્લાં મોંમાં
સમાઈ ગયું છે
 
'''૫'''
ઊગમણે
રાતા ટશિયા ફૂટે અને
ચોમેર
હળવે હળવે પથરાતાં જતાં
અજવાળાં જેવાં
ઝળહળ ઝળાંહળાંહળ જુઠ્ઠાણાં હેઠળ
સચરાચર
દટાતું દટાતું...
દટાઈ જાય
</poem>
 
<br>
<center>&#9724;</center>
<br>

Latest revision as of 01:39, 28 May 2024


4 Kamal Vora Kavya Title.jpg


કમલ વોરાનાં કાવ્યો

સંપાદક: સેજલ શાહ


પ્રારંભિક


અનુક્રમ

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/index.php?title=કમલ_વોરાનાં_કાવ્યો&oldid=74139"