સાહિત્યચર્યા

સાહિત્યચર્યા

નિરંજન ભગત

કૃતિ-પરિચય

૧૯૪૯થી ગદ્યલેખનમાં પ્રવૃત્ત થયેલા નિરંજન ભગત, ગદ્યને ગ્રંથસ્થ કરવામાં હંમેશા શિથિલ અભિગમ ધરાવતા હતા. ૧૯૯૭માં ‘સ્વાધ્યાયલોક’ના ૮ ભાગમાં ૪૮ વર્ષમાં લખેલાં મોટા ભાગનાં લખાણોને પ્રગટ કર્યા પછી, ૨૦૦૪માં, તેઓ ‘સાહિત્યચર્યા’ પ્રગટ કરે છે જેમાં ૧૯૯૭ પહેલાં લખાયેલાં પણ ‘સ્વાધ્યાયલોક’માં ન સમાવાયેલા તેમ જ ૧૯૯૭ અને ૨૦૦૪ વચ્ચે લખાયેલા લેખોનો સમાવેશ કરે છે. લેખક નિવેદનમાં કહે છે કે,

‘સ્વાધ્યાયલોક’નાં લખાણોની લખાવટ, એમાંનાં પુનરાવર્તનો, અવતરણો આદિ અંગે એ શ્રેણીના ‘નિવેદન’માં જે નોંધ હતી એ ‘સાહિત્યચર્યા’નાં લખાણો અંગે પણ એટલી જ પ્રસ્તુત છે.'

— શૈલેશ પારેખ

---

• પ્રારંભિક
• કવિની સામાજિક ભૂમિકા
• વિદાયવચન
• સર્જકની સ્વતંત્રતા
• કાયદો નહિ, કવિતા
• પેરિક્લીસને પ્રગટ કરો!
• વ્યવહારપુરુષો અને સાહિત્ય
• સિડ્નીની સહાનુકંપા
• બાયરનનું સાહસ
• કીટ્સની છન્દ-પ્રતિભા
• ટેનિસન
• લોકહૃદયમાં હાર્ડી
• બ્લૅન્ક વર્સ
• ફ્રી વર્સ
• પરમેશ્વરનો પ્રતિસ્પર્ધી
• ઇંગ્લંડ અને ભારત
• થિયોક્રિટસ
• ફ્રેન્ચ સાહિત્ય
• શાર્લ બોદલેર
• ત્રિસ્તાં ઝારા
• પિરાન્દેલોની નાટ્યપ્રતિભા
• એડવર્ડ ટેઇલર
• અમરત્વનો સંચય
• અમેરિકા અને ભારત
• પરમેશ્વરની પ્રયોગશાળા
• ‘મા’ – એકાક્ષરી મંત્ર
• પથેર પાંચાલી’ : જોયા વિના કેમ જિવાય?
• ગુરુ-શિષ્ય સંવાદ
• તુ ફુ
• જપાન અને અમેરિકા
• કલાકારની દૃષ્ટિ
• અર્વાચીન ગુજરાતી કવિતા
• મણિ-બાલ મૃત્યુશતાબ્દી પ્રસંગે
• ૨૦મી સદીનું ગુજરાતી સાહિત્ય
• ગુજરાતી સાહિત્ય અને ૨૧મી સદી
• ‘ધ્વનિ’ અને પ્રતિધ્વનિ
• નારીસંવેદનાની નવલકથા : ‘કદલીવન’
• સભાનતાની ક્ષણો : ‘આ ઘેર પેલે ઘેર’
• નેપથ્યે
• એક અપૂર્વ કાવ્યસંચય
• ‘કવિલોક’
• ‘વનવેલી’ – અનિયતકાલિક
• નહેરુનો મિજાજ : બે પ્રસંગો
• સુન્દરમ્‌ – એક અંજલિ
• સંતપ્રસાદ ભટ્ટ
• સચ્ચિદાનંદ સન્માન પ્રસંગે
• કવિતા આલોકિત કરે!
• મારી સર્જનપ્રક્રિયા
• પ્રશ્નોત્તરી-૧
• પ્રશ્નોત્તરી-૨

---